Herhaling staatsinrichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Staatsinrichting NL

- Constitutionele monarchie

- Parlementaire democratie

- Luxemburgse kwestie

- Pacificatie van 1917

- Rechten Eerste en Tweede Kamer

- Klassieke- en sociale grondrechten

 Wat is staatsinrichting?

1. De lay-out van een land, zoals bergen, rivieren en steden, aan te duiden.
2. De manier waarop een staat, de regering en het bestuur van een land zijn ingericht
3. Een verzameling van alle wetten van een staat
4. De manier waarop mensen hun stem kunnen uitbrengen

Koninkrijk der Nederlanden

Wie heeft de macht?
1815-1840 Willem I    constitutionele monarchie, veel macht
1840-1849 Willem II  parlementaire democratie, grondwet 1848 minder macht.
1849-1890 Willem III minder macht

Wat is een constitutionele monarchie?

1. Koninkrijk met een grondwet
2. Koninkrijk zonder grondwet
3. Land met een grondwet maar geen koning
4. Koninkrijk met een absolute koning

1815 Constitutionele monarchie

Koninkrijk met een grondwet.

In die grondwet staat:

- hoe het land geregeerd wordt

- wat de belangrijkste rechten van de burgers zijn

- ministers weinig invloed, dienaren koning

-  Rijke burgers zijn ontevreden, ze wilden meer invloed op het bestuur (liberalen)

Grondwet van Thorbecke

1848 > koning Willem II

Parlementaire democratie:

- regering is afhankelijk van een parlement

- gekozen via algemeen kiesrecht

- hoogste macht bij het parlement

- Eerste - en Tweede Kamer = Staten Generaal

Wat is een parlementaire democratie?

1. Dat de koning alles beslist
2. De vertegenwoordigers kiezen het volk voor in het parlement
3. Het volk zit zelf in het parlement
4. Het volk kiest vertegenwoordigers voor in het parlement

Luxemburgse kwestie 1867

• Frankrijk wil Luxemburg kopen van Nederland. 
• Willem III gaat met ze onderhandelen
• Pruisen (Duitse Bond) is het daarmee oneens
  
• Willem III verklaart Luxemburg onafhankelijk zonder toestemming van parlement en regering
• Gevolg: aftreden alle ministers
• Koning werd gecorrigeerd door het parlement!!!!
  

De Luxemburgse kwestie ging over:

1. onschendbaarheid van de koning
2. het recht van initiatief
3. het recht van amendement
4. ministeriële verantwoordelijkheid

Wie kan gezegd hebben: "Mijn vader had Thorbecke nooit die grondwet moeten laten schrijven"

1. Thorbecke
2. Willem I
3. Willem II
4. Willem III

Nederland steeds democratischer

1848 censuskiesrecht, ±12% van de mannen
1887 caoutchouc-artikel, ± 25% van de mannen
1917 algemeen kiesrecht mannen, passief kiesrecht vrouwen
1919 algemeen kiesrecht vrouwen  

1919 24 jaar en ouder
1965 21 jaar en ouder
1983 18 jaar en ouder

Caoutchouc-artikel
1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Lekker vaag, dat was ook de bedoeling. Zo konden de eisen worden verlaagd.
  
• Lekker flexibel...... als rubber
  

Politieke stromingen en wat willen ze?

• Liberalisme: vrijheid, weinig overheidsbemoeienis
  

• Socialisme: gelijkheid, komen op voor de arbeiders, algemeen kiesrecht
  
• Confessionalisme: protestants en katholiek
  --> christelijk > geld voor bijzondere scholen
  

Leiders

Liberalen: Thorbecke

Socialisten: Troelstra

Katholieken: Schaepman
Protestanten: Kuyper

Caoutchouc artikel werd ingevoerd in:

1. 1848
2. 1887
3. 1914
4. 1918

Caoutchouc artikel heeft als gevolg dat:

1. Iedereen mag stemmen
2. Alle mannen mogen stemmen
3. De kiesdrempel steeds lager wordt
4. Er rubber ingevoerd wordt vanuit Indie

Hoe kan je de schoolstrijd het best beschrijven?

Pacificatie van 1917

Pacificatie = vrede 

Drie problemen worden opgelost:

• Schoolstrijd: bijzonder onderwijs krijgt nu ook subsidie
• Kiesrechtkwestie: algemeen kiesrecht mannen + passief kiesrecht vrouwen wordt ingevoerd
• Stelsel van evenredige vertegenwoordiging
  

Welke twee groepen steunen elkaar in 1917?

Het algemeen kiesrecht werd ingevoerd in 1919.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is de Staten Generaal?

1. Eerste Kamer
2. Tweede Kamer
3. Eerste en Tweede Kamer
4. Regering

Rechten Tweede Kamer

• Recht van enquête > onderzoek doen
  
• Recht van interpellatie > in gesprek/discussie gaan
  

• Recht van budget > uitgaven controleren
• 
  
• Recht van initiatief > wetsvoorstel indienen
  
• Recht van amendement > wetsvoorstellen wijzigen
• Controlerende en wetgevende rechten!
  

Rechten Eerste Kamer

• Recht van enquête
• Recht van interpellatie

• Recht van budget

Controlerende rechten!

Welke rechten hebben zowel de Eerste als de Tweede Kamer?

1. recht van enquête recht van begroting
2. recht van initiatief recht van begroting
3. recht van amendement recht van enquête
4. recht van amendement recht van initiatief

Klassieke grondrechten 

Sociale grondrechten

Wanneer werden de sociale grondrechten toegevoegd aan de grondwet

1. 18e eeuw
2. 19e eeuw
3. 20e eeuw
4. 21e eeuw

Staatsvorming

Succes met leren van:

* de begrippen van H1 en H2

* de leer- en antwoord vragen