Vakdidactische Kijkwijzerbundel (voor veld)

• Teamoverleg
• HBO
• Studiejaar 2

Welkom!

• aanleiding
• effectief onderwijs
• didactiek vs pedagogiek
• welke  inhoud
• hoe te gebruiken?

Marlies Klijn

Pabo Hogeschool Leiden

Ter ere van 

20 jaar 

pabo HS Leiden

Al gekregen van je stagiaire?

Bron: https://www.onderwijsinspectie.nl

Dubbele aanleiding:

Aandacht voor recent onderzoek waaruit blijkt dat in PO nog winst valt te behalen als het gaat om het verzorgen van goed instructie -> effectief lesgeven

Herkennen de studenten dit? 

Wat zal worden bedoeld met 'Effectief lesgeven'? 

Onderzoek naar effectief lesgeven

Leskwaliteit afhankelijk van:

1. lesklimaat

2. klassenmanagement

3. instructie

4. afstemming

5. zelfregulerend leren

Conclusie

Lesklimaat en klassenmanagement zijn over het algemeen op orde

Leskwaliteit kan beter, vooral als het gaat om aspecten van: 

• instructie
• afstemming op verschillen in de groep
• het stimuleren van zelfregulerend leren

                                                                Didactiek

pedagogiek vs didactiek

         Pedagogisch handelen

• richt zich op brede ontwikkeling
• opvoedkundig karakter
• o.a. zelfsturing, eigenaarschap, zelfinzicht, nieuwsgierigheid, sociale omgang, sociale cohesie, gerichtheid op de ander, etc.

• NB kan niet zonder didactische kennis!!

             Didactisch handelen

• richt zich op het cognitieve leren
• werking van het brein
• hoe het beste kinderen iets aanleren

• NB kan niet zonder pedagogische kennis!!

Pedagogisch handelen kan niet zonder didactische kennis

- didactische expertise zorg ervoor dat lkr op ontspannen manier met kinderen kan reflecteren over de lesstof en leergedrag

Bijv. doorzettingsvermogen is pedagogisch doel => leren door tanden te zetten in de lesstof (= didactisch doel)

Didactisch handelen kan niet zonder pedagogische kennis

Vakdidactische kijkwijzerbundel ...

                  

• hulpmiddel bij voorbereiding en reflectie
• begeleidingsinstrument

• naslagwerk
• leerkracht - student - mentor
• docent - student - stagebegeleider
• instituuts- en schoolopleider

       Gericht op "student", maar voor iedereen!

Didactiek op drie lagen

1. Didactisch concept 

    (bijv. OGO, Vrije school, Dalton, Natuurlijk leren, etc.)
2. Didactische modellen
     - algemeen

     - vakdidactisch

3. Didactische werkvormen

Algemeen didactische modellen

Model Didactische Analyse (MDA) van Van Gelder

Model Didactische Analyse (MDA) van Van Gelder

Het didactisch analysemodel is een algemeen, neutraal model. Het onderwijsleerproces is hierin ontrafeld in onderdelen die samen het totale proces vormgeven. Het geeft je houvast bij het stap-voor-stap plannen, uitvoeren en evalueren van een onderwijsleersituatie (Van Eijkeren, 2022).  is voor eigen didactische keuzes om deze doelstelling te behalen.

Voorbeelden van algemene didactische modellen

Expliciete Directe Instructiemodel (EDI)

We beschrijven hier het EDI-model, afhankelijk van de keuze van de betreffende school kan ook voor een ander directe instructiemodel gekozen worden. EDI is een manier van lesgeven waarbij de leerkracht de kinderen stap voor stap begeleidt naar het inoefenen van een nieuwe vaardigheid of het verwerven van nieuwe kennis. Hier zie je het EDI-model visueel uitgewerkt, maar in verschillende varianten. Beide afbeeldingen vertellen hetzelfde verhaal.

Open lesmodel / probleemgestuurd onderwijs (PGO)

De leerkracht brengt een probleem in; de kinderen gaan het probleem zelfstandig oplossen. 

De cyclus van onderzoekend en ontwerpend leren

De cyclus voor onderzoekend en ontwerpend leren wordt ingezet als de leerkracht ervoor kiest om de kinderen vanuit verwondering de keuze te geven zelfstandig aan de slag te laten gaan om hun eigen onderzoek op te zetten rond een gekozen onderwerp. Het kan hier gaan om een vraag naar het opdoen van kennis of om het zoeken naar de oplossing van een probleem.

Vakdidactische modellen

rekenen

aardrijkskunde

taal (woordenschat)

Didactische werkvormen

Stappen bij lesvoorbereiding

Samenvatting van relevante 

vakdidactiek

Hoe te gebruiken?

Voor student       

           en

 mentor

stagebegelei-der

school-opleider

instituuts-opleider

Observatiepunten                           Bespreekvragen

De vakdidactische kijkwijzerbundel

Beknopt     Hoofdlijnen    Samenvatting van:

Algemene didactiek        Observatievragen

Algemene pedagogiek   Bespreekvragen

Vakdidactiek per vak

Didactische werkvormen

Hoe ontwerp je een les

vragen en/of wensen?

Gelegenheid om vragen te stellen

www.onderwijsinspectie.nl