thema 4 Evolutie: introductie + BS 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

thema 4: Evolutie

Wat weet jij over evolutie?

Wanneer is de aarde ontstaan?

Wanneer ontstond het eerste leven op aarde?

Lezen BS 4.1 

10 minuten

eerder klaar?

maken + nakijken: opdr. 1-9

Wanneer leeft iets?

* 4,6 miljard jaar oud aarde 
* 3,8 miljard jaar geleden:
eerste leven (eencellig)
*670 miljoen jaar geleden: eerste meercellige
*542 miljoen jaar geleden:           eerste dieren
*400 miljoen jaar geleden eerste landplanten + dieren

Ordening

Indelingscriteria organismen

Celkern ja of nee (prokaryoot/eukaryoot)

Voedingswijze (autotroof/heterotroof)

Aanwezigheid celwand

Aantal cellen (eencellig/ meercellig)

Autotrofe organisme

• kunnen uit anorganische > organische stoffen maken
• hebben geen andere organismen nodig voor voeding

Heterotrofe organismen

• hebben andere organismen nodig als voeding
• kunnen geen organische stoffen maken uit alleen anorganische

Prokaryoot

geen celkern

Eukaryoot

wel een celkern

prokaryoot <-> eukaryoot

prokaryoot

• Geen celkern: DNA los in cytoplasma 
• Heterotroof + autotroof
• Altijd eencellig
• Domeinen: bacteriën en archaea

eukaryoot

• Celkern aanwezig
• Vaak meercellig (soms eencellig)
• Domein: eukyaroten (rijken: schimmels, planten en dieren)

Archaea zijn oerbacterien die op zeer extreme plaatsen leven 

Celkenmerken

	Celkern	Celwand	Celmembraan	bladgroenkorrels	Meercellig
Archea	Nee	Ja	Ja	Nee	Nee
Bacteriën	Nee	Ja	Ja	Nee	Nee
Planten	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Dieren	Ja	Nee	Ja	Nee	Ja
Schimmels	Ja	Ja	Ja	Nee	Ja

Prokaryoot

Eukaryoot

Aantekening!

Ezelsbrug

Wat zal ik kiezen voor mijn vakkenpakket?

AK of GS?

(Afdeling; Klasse; Orde; Familie; Geslacht; Soort)

*Let op: Afdeling wordt ook Stam genoemd en vergeet Leven, Domein en Rijk niet!   Volledig: (LDR) A(=S)K of GS

Binaire naamgeving

Uniforme naamgeving in de biologie.

Voorkomen van verwarring door lokale naamgeving.

Geen Madeliefje, geen Daisy:

Bellis perennis L.

Geslachtsnaam + soortsnaam
(+ ontdekker)

Carolus Linnaeus

(1707-1778)

Sleep de juiste eigenschappen naar de juiste term:

Organisch molecuul

Anorganisch molecuul

groot

Klein

stoffen met combinatie C- en H- atomen

stoffen zonder combinatie C- en H- atomen

het maken van deze stof kost energie

Organische stof

Anorganische stof

koolstofdioxide

glucose

vetzuur

aminozuur

Methaan

water

zuurstof

Geef de juiste volgorde van het systeem van ordening.

Soort

Stam

Klasse

Orde

Rijk

Geslacht

Familie

Organisch of anorganisch?

Anorganisch

Organisch

Eiwit

NaCl

Glucose

DNA

Zuurstof

heterotroof

autotroof

taxonomie

vrijdag 5-3 : opdr. 2, 5-9 + tijdlijn