Creatief Werken Training 1

• Mentorles
• HBO
• Studiejaar 1

Van ontwerp tot activiteit les 1

CREATIEF WERKEN MET LEVENSVERHALEN

Programma

• Kennismaken
• Verwachtingen periode 4
• Narratief werken
• Presente houding
• (Creatieve werkvormen)
• Afsluiting 

Ik begin dus met de levensverhalen, en die verkrijg je soort door gebruik te maken van narratief werken. Daarbij is het belangrijke dat je werkt met een presente houding, want de oudere moet natuurlijk wel voldoende vertrouwd met je zijn om zich open te stellen. Om dat proces te versterken kun je ook gebruik maken van creatieve werkvormen, en dat behandel ik dan daarna

Kennismaken

• Presentielijst
• Stel jezelf voor aan de hand van de laatste twee foto's die je hebt gemaakt met je mobiel
• Tenzij... ;)

Wat hopen jullie te leren bij de trainingen 'Creatief werken met levensverhalen'?

Leerdoelen

• Je kunt inzicht ontwikkelen in de leefwereld van de ander.
• Je kunt de narratieve benadering gebruiken om te werken met levensverhalen
• Je kunt met een presente houding methodisch handelen.
  
• Je kunt actief luisteren naar het verhaal van de ander

In deze bijeenkomst ga je op een creatieve manier aan het werk met ervaringen. Begrippen als 'creatief werken'en 'levensverhalen' staan hierbij centraal

Dit doen we door middel van:

het vertellen van alledaagse gebeurtenissen (op verschillende manieren)

presentie en narratief werken

een koppeling leggen met de literatuur

Toetsinformatie

1.4.1. Levensloopanalyse is input voor je activiteit
Advies: begin op tijd!
1.4.2. Van verhaal tot activiteit
Doel: Betekenis geven & grip op eigen leven vd oudere versterken (empowerment)

Onderdeel A: Verslag (werktijd tijdens LWP,maar nagekeken door trainer)
Onderdeel B: Presentatie (Bijeenkomst 7, beoordeeld door trainer). Je kiest een creatieve presentatie vorm en betrekt de oudere.

• Empowerment!
  

zowel toets 1.4.1 als 1.4.2 te koppelen aan de methodieklessen. Ze maken beiden deel uit van de methodische cyclus die de studenten hiermee doorlopen. 1.4.1 is met name de oriëntatie en analyse fase en 1.4.2 is met name de doelformulering, keuze interventies, planning, uitvoering en evaluatie

Levensverhalen

• Geen opsomming van allerlei mijlpalen, wél het verhaal over een unieke persoonlijkheid. 
• Niet zozeer wát er is gebeurd, maar hoe dat iemand gevormd heeft, hoe ermee omgegaan is, welke emoties het heeft opgeroepen, dát is wat het boeiend maakt.

Een levensverhaal:

• Laat zien wie je bent.
• Mix van feiten en emoties, die samen het verhaal vertellen van de ontwikkeling van jouw unieke persoonlijkheid
  

Waar denk je aan bij het begrip: "narratief werken"?

Geef adhv hun antwoorden uitleg over het begrip narratief werken.

Ook alvast vragen: wat voor functies zou narratief werken kunnen hebben?

Narratief werken: wat is het?

• Narratief is verhalend, vertellend
  
• Betekenis geven
  
• Terugkijken (ouderen)
  
• De manier van vertellen bepaalt hoe je in het leven staat
  

Wat is narratief werken nou eigenlijk? Narratief betekent vertellend. Iedere mens is een verteller en de behoefte om te vertellen is misschien al zo oud als de mens zelf. En door te vertellen geven we betekenis aan de wereld om ons heen. We hebben verhalen over onze jeugd, over onze vrienden, over familie., Maar altijd gaan die verhalen over onszelf. Door te vertellen reflecteren we op ons leven. We vertellen waar we vandaan komen, waar we nu zijnen waar we naartoe willen. Bij oudere mensen, zien we de behoefte om te vertellen vaak als vanzelf optreden. De uitkomst van d it verhaal maakt dat mensen tevreden of ontevreden op hun leven kunnen terugkijken. De narratieve methode stelt dat ieder mensen meerdere verhalen heeft. En de manier waaróp mensen hun vertaal vertellen, bepaalt hoe ze in het leven staan. Er zijn net zoveel waarheden als er verhalen te vertellen zijn. En is het zo dat we dingen doen die niet kloppen met het verhaal dat we over onszelf hebben, dan gaat dit wrikken, dat roept schuldgevoelens op. Dus eigenlijk is het zoeken naar ‘klopt het verhaal nog met wie we zijn?’ belangrijk om helderheid te krijgen over werken we in overeenstemming met waar we voor staan? En als dit wrikt kan het helpen om daar helderheid in te krijgen. 

Narratief werken heeft een aantal belangrijke functies. Jullie hebben daar al over kunnen lezen in het boek, maar kijk eens naar het volgende filmpje en probeer te ontdekken welke functies van narratief werken je hierin terugziet. Dan komen we er straks op terug

Welke functies van narratief werken ben je tegen gekomen in het filmpje?

Verwijs ook naar het boek, waar ze ter voorbereiding vd les ook over de 5 functies hebben gelezen

Narratief werken: wat doet het?

1. Geven van inzicht
2. Zelfbewustwording
3. Identiteitsvorming
4. Stabilisering en verwerking
5. Bewustwording & sturing van toekomstperspectief 

-> Empowerment??

Dit zijn de 5 functies van narratief werken:

Geven van inzicht: door het verhaal te vertellen vanuit het perspectief van nu kan de verteller nieuwe inzichten krijgen. Het kan heel goed mogelijk zijn dat je nieuwe dingen hebt geleerd en daardoor anders tegen de situatie aankijkt en naar je eigen rol in een situatie

Bewustwording van zichzelf: door je verhaal te vertellen plaats je aantal belangrijke levensgebeurtenissen naast elkaar. Als verteller luister je ook naar je eigen verhaal en kunnen onderwerpen die eerst niet belangrijk waren toch belangrijk worden.

Identiteitsvorming: Door over jezelf te vertellen wordt ook steeds duidelijker wie je eigenlijk zelf bent en wie je wilt zijn. Het vraagt ook om enige creativiteit om je levensverhaal te vertellen

Stabilisering en verwerking: als je weet wie je bent en hoe je in leven staat geeft geeft je een gevoel van zelfvertrouwen en stabiliteit. Door een nieuwe betekenis te geven aan gebeurtenissen in je leven (omdat je het in een ander perspectief hebt gezet) maak je ook verbinding tussen de gebeurtenissen. Door te vertellen over moeilijke ervaringen, wat soms lastig is, wordt ook de moeilijke ervaring onderdeel van jezelf, je integreert het in jezelf. Ook dit leidt tot meer stabiliteit.

Bewustwording van het toekomstperspectief en hier sturing aan geven: door na te denken over je eigen verleden ga je vaak ook nadenken over de toekomst, wat wil (nog) met mijn leven. Door het nadenken over succelvolle ervaringen in het leven kun je ook kracht en zelfvertrouwen krijgen voor moeilijke momenten in de toekomst.

Narratieve methode

• Je helpt iemand bij het onderzoeken van het eigen verhaal en dat leidt eigenlijk tot opnieuw naar zichzelf kijken en opnieuw definiëren van wie de persoon is en wat diens identiteit is. 
• Het helpt je om te begrijpen hoe je zo geworden bent en wie je nu bent en waarom je doet wat je doet.

• Verhalen binnen de eigen culturele context: je bent mede door je omgeving bepaald in wat je nu denkt, ziet, voelt en hoe je je uit.

Hierna: pauze

Helpen helderheid te krijgen, dat is eigenlijk wat de narratieve methode doet. De narratieve methode maakt gebruikt van belangrijke levensverhalen van iemand om mensen te helpen om hun probleme n teverminderen. De methode veronderstelt dat onze identiteit gevormd wordt door alle herinneringen in ons leven die terugkomen in de manier waarop we ons levensverhaal vertellen. Dus als je je eigen verhaal onderzoekt en je helpt iemand daarbij dan leidt dit eigenlijk tot opnieuw naar jezelf kijken en opnieuw definiëren van wie jij bent en wat jouw identiteit is. Dus door je eigen verhaal op te pakken met hulp dan kun je ook kijken of je daarin tot zelfacceptatie kan komen. De narratieve methode helpt je om te zoeken naar persoonlijke betekenis om zo in het nu meer te begrijpen hoe je zo geworden bent en wie je nu bent en waarom je doet wat je doet.

Maar hoe werkt de narratieve methode? In eerste instantie is het een gespreksmethode, maar, en dat is wat jullie net gedaan hebben, het is ook goed mogelijk om bijvoorbeeld aan de hand van foto’s en videos of muziek herinneringen op te roepen en aan de hand daarvan een verhaal te vertellen. De narratieve methode kan bijvoorbeeld heel goed gebruikt worden bij online begeleidingstrajecten.

Het gebruiken van voorwerpen of muziek en zo herinneringen naar boven halen, dat wordt ook wel reminiscentie genoemd. Daar komen we later in de trainingen nog op terug. Het bijzondere vd narratieve methode is dat ze op mensen met allerlei diversiteiten/achtergronden zijn toe te passen. Het is namelijk zo, dat een mens zijn verhaal vertelt vanuit zijn eigen culturele context. En als toehoorder wordt jij uitgenodigd om binnen die context van iemands leven te luisteren naar iemands verhaal. Dus het verhaal krijgt betekenis binnen die context. Daarmee is het geschikt om met heel veel verschillende soorten groepen te werken. Want vaak zijn de meeste gespreksmethode zijn eigenlijk heel westers georiënteerd, maar deze methode gaat daaraan voorbij. Het gaat meer over wie ben ik, je bent nooit in je eentje geworden wie je bent. Het gaat altijd over: je bent door je omgeving mede bepaald in wat je nu denkt, ziet, voelt en hoe je je uit.

Hoe kom je bij wat ertoe doet in levensverhalen?

Belangrijk is om: 

-Zorg dat je er werkelijk bént (dus wees niet afgeleid door andere zaken)

-De relatie is maatgevend (werk dus aan vertrouwen en veiligheid)

-Streef naar aansluiten bij je gesprekspartner (dus geen complex taalgebruik als de ander dat niet goed kan begrijpen)

-Dichtbij, trouw en aanspreekbaar (dus niet afstandelijk, ongeinteresseerd)

-Niet volgens protocollen maar in de omgeving van de ander (dus niet koste wat kost vasthouden aan een door jou van tevoren opgestelde structuur)

Presentie

Bekijk het volgende filmpje en beantwoord deze vraag:

Welke kenmerken van presentie herken je?

Verwijs studenten ook naar het filmpje van prof dr Andries Baart die ze als het goed is hebben bekeken ter voorbereiding (staat op Moodle)

https://youtu.be/AFGEwJKR2Ns

Welke kenmerken van presentie 

herkende je in het filmpje?

Beschrijf nu in je eigen woorden wat presentie is en wat dit betekent in de opdracht ‘Van verhaal tot activiteit’.

Presentie

• Wat is het verlangen van de ander?
  
• Ontdekken van de vraag/behoefte
  
• Relatie gaat vooraf aan de interventie
  
• Aandachtig aanwezig en in contact
  
• Openheid, niet-weten en laten verrassen
  
• Eigen oordeel en verlangen achterwege laten
  
• Er zijn voor de ander.
  

Bespreek dit plenair na!

Eventueel deze tip voor na de les: https://www.handjehelpen.nl/userdata/file/De%20presentiebenadering%20in%20een%20notendop.pdf

Kies uit de serie (diversiteits)kaarten één uit die staat voor een gebeurtenis die indruk op jou heeft gemaakt

In tweetallen:

• Voor de één: vertel zo gedetailleerd mogelijk waarom je hebt gekozen     voor deze kaart (3 minuten).
  
• Voor de ander: Luister naar het verhaal wat de ander vertelt over haar of   zijn gekozen onderwerp. Stel alleen verdiepende of verhelderende   vragen. Vertel nog niets over jezelf.
  
• Na 3 minuten wissel je.

https://verbeeldingstoolkit.nl/symboolkaarten/

Nabespreking

• Vertel iets van het verhaal dat de ander jou verteld heeft. Dat kan de rode draad zijn, maar ook jouw gedachten erbij, of jouw gevoel.

• Welke elementen van presentie ben je in deze oefening tegengekomen?
• Kun je ook een koppeling maken met narratief werken?

Draai het daarna om en doe het nog een keer, maar dan vanuit positieve hoek (zie boek). (Empowerment)Bespreek de kenmerken van actief luisteren: Je hoort en ziet wat de ander zegt/ je verwerkt de boodschap/ je laat – verbaal en non-verbaal – blijken dat je de ander begrijpt. Actief luisteren onstaat wanneer luisteren om te reageren overgaat in luisteren om te begrijpen en er echt contact ontstaat. Ga na bij de studenten of zij dit ook zo hebben ervaren tijdens de oefening en waarom wel/niet.

=> koppeling narratief werken: de manier waarop je het verhaal vertelt bepaalt hoe je in het leven staat.

Koppeling oefening

• A.d.h.v. beeldkaart
• Naar betekenis gevraagd
  
• (Onvoorwaardelijk) geluisterd
  
• Een nieuwe (eigen) kleur eraan geven bij plenaire bespreking

Hierna: PAUZE

De oefening die jullie net gedaan hebben, is eigenlijk een kennismaking met de narratief werken light. Een aantal kenmerken hebben we namelijk meegenomen in de oefening. Jullie hebben de ander laten vertellen adhv een  foto. Iets dat iemand zelf heeft uitgezocht., Vervolgens heb je iemand laten vertellen en het enige wat je hebt gedaan is naar de betekenis gevraagd, of verdiepende vragen gesteld en misschien soms helemaal niets gevraagd. Daarnaast heb je onvoorwaardelijk geluisterd. Je was erop gericht om iemand de ruimte te geven om zijn verhaal te vertellen en vervolgens plenair heb je iets teruggegeven om er een nieuwe kleur aan te geven. Dus nu heb je verteld iets wat jij erbij ervaren hebt, maar je zou ook iets wat je opvalt : een rode draad of een patroon, herhaling, ontdekken. Dus je zou iets kunnen teruggeven op het moment dat iemand verteld heeft. Dat hoeft niet altijd, het kan ook zijn dat iemand dat zelf gaat ontdekken. Dit zijn niet alle technieken, er zijn er nog meer waar we later in de trainingen op terugkomen.

Maar een die jullie wel hebben geoefend net, is wanneer iemand negatief op zijn of haar verleden terugkijkt, dan kun je ook een vraag stellen waardoor iemand terug kijkt op kleine succesjes of iets wat iemand kracht gegeven heeft. Zo krijgt het verhaal weer een andere kleur en kan het ook empowerment stimuleren.

Waarvan word jij...

• Blij
• Boos
• Bedroefd
•  Bang

35 min inclusief nabespreken en aan elkaar laten zien.

Student gaat aan de slag met de vier bs wat maakte je vroeger boos blij bang en bedroefd en wat nu? Wees creatief. Je mag tekenen, kleuren, knippen en plakken of digitaal aan de slag. Verdeel het in vier vakken

Hoe kun je creatieve werkvormen inzetten bij het verzamelen & verwerken van levensverhalen?

Hoe kun je creatieve werkvormen inzetten bij het verzamelen & verwerken van levensverhalen?

Mooi voorbeeld: https://s-teun.nl/over-teun/

Over Teun (21) afgestudeerd verpleegkundige. Zijn project Oud en Nieuw (een artfashion-show met mensen met dementie) is een prachtige creatieve manier om met levensverhalen te werken. Op instagram staan filmpjes en ook op de site is de aftermovie te vinden

Waar denk je aan bij 'creativiteit'?

Link met opdracht 'van ontwerp tot activiteit: stukken informatie bij elkaar brengen tot een eindproduct dat van tevoren nog niet is vastgesteld.

En: creativiteit gaat verder dan 'knutselen', het erom dat je vanuit een andere hoek een situatie bekijkt.

Creatief werken

Creativiteit is niet alleen weggelegd voor kunstenaars en schrijvers.  

Iedereen is van nature creatief en kan leren zijn creatieve vaardigheden beter te benutten!

Afsluiting

• Schrijf voor jezelf op wat je van deze les meeneemt voor jouw eigen activiteit
  
• Wat is de volgende stap voor jou?
  
• Wat heb je hiervoor nodig en hoe ga jij dit bereiken?

Terugblik 

Welke tip of top geef jij deze les?

Tot volgende keer!

• Huiswerk staat op Moodle!
• Neem volgende keer iets mee (object, foto, liedje etc.) wat een link heeft met jouw levensverhaal