PDO kleuters 01-06-2022

• Mens & Maatschappij
• Basisschool
• Groep 1

PDO kleuters 01-06-2022

• Terugkoppeling naar PDO inventarisatie m.b.t. Taalplan, onderdeel      beginnende geletterdheid.
• De tussendoelen  vanuit onze eigen inventarisatie (vaste routines)
• Stimulerende schrijfactiviteiten in een betekenisvolle context.
  
• De voorschotbenadering en de praktijk.
  
• Presentatie Marjolein (muziek en woordenschat).

Terugblik PDO beginnende geletterdheid Mei 2021

• Samenhang en taalplan
• tussendoelen beginnende geletterdheid 
• doelen digikeuzebord Beginnende geletterdheid 
• fonologisch bewustzijn fonemisch bewustzijn en letterkennis
• schrijfontwikkeling 
• monitoring signalering en interventies
• Voorschotbenadering

Doel van vandaag

Meer praktijk ideeën en verdieping.

Waarmee iedereen in zijn klas aan de slag kan.

Extra inzoomen op

• stimulerende lees- en schrijfomgeving
•  de voorschotbenadering in de praktijk

Wat zie je deze kinderen doen?

Tekenen

krabbelen

lettervormige reeksen

gebruik van een of enkele letters van een woord

invented spelling

In de eerste fase vormt een tekening het communicatiemiddel. De 

kinderen maken in deze fase nog geen onderscheid tussen tekenen en schrijven. Ze lezen hun tekening

alsof het geschreven is. In de tweede fase ontstaan teksten via krabbels. Kinderen geven woorden weer

met golven en reeksen onherkenbare lettertekens. Ze kunnen hun eigen krabbels lezen en begrijpen nu

wel dat tekenen en schrijven niet hetzelfde is. In de derde fase ontstaan teksten via letterachtige

vormen. Pas in de vierde fase ontstaan teksten via echte letters. Het besef ontwikkelt dat woorden zijn

opgebouwd uit reeksen letters en dat deze bij elk woord in een andere volgorde staan. De letters

corresponderen niet met de klanken van de woorden.

In de vijfde fase ontstaan teksten via

invented spelling. Kinderen begrijpen dat er een relatie is tussen letters en klanken. Oudere kleuters

komen meestal spontaan tot fonetisch schrift doordat ze woorden schrijven zoals ze klinken. Kinderen

doorlopen deze vijf fasen van de schrijfontwikkeling niet altijd na elkaar. 

Welke werkvormen zet je in rondom geletterdheid bij kleuters(gr. 1 + 2)?

Tussendoelen beginnende geletterdheid:

1. Boekoriëntatie

2. Verhaalbegrip

3. Functies van geschreven taal

4. Relatie tussen gesproken en geschreven taal

5. Taalbewustzijn

6. Alfabetisch principe

7. Functioneel lezen en schrijven

Het Expertisecentrum Nederlands heeft tussendoelen voor de groepen 1 t/m 4 ontwikkeld. Het protocol leesproblemen en dyslexie hanteert deze tussendoelen als uitgangspunt  voor het preventief werken aan lees-spellingproblemen. Voor de kleuters zijn de tussendoelen 1 t/m 7 belangrijk.

Routines m.b.t. geletterdheid uit taalplan kleuters Mgr. Hanssen

- Interactief voorlezen

   (pictogrammen) 

- De verteltafel

- Stimulerende schrijfactiviteiten in

   een betekenisvolle context

Welke tussendoelen horen bij interactief voorlezen?

1. 1 en 2
2. 1,2 en 3
3. 1,2,3 en 4
4. 1,2 en 6

Welke tussendoelen horen bij de verteltafel?

1. 1,2,3 en 7
2. 1,2,3,4 en 7
3. 1,2,4 en 7
4. 1,2,3 en 4

Welke tussendoelen horen bij stimulerende schrijfactiviteiten in een betekenisvolle context

1. 3,4 en 7
2. 3,4 en 6
3. 3 en 4
4. 3, 6 en 7

Vandaag stellen we de stimulerende schrijfactiviteiten in een betekenisvolle context centraal. Welke stimulerende schrijfactiviteiten passen jullie nu toe in de dagelijkse praktijk (gr. 1 + 2)?

We kennen, vanuit ons Taalplan Kleuters, de volgende stimulerende schrijfactiviteiten

1.    Gebruik maken van een vergrote tekst (liedjes/versjes etc.)

2a. Naam op een tekening schrijven door een kind of leerkracht (vanaf gr. 2

       kunnen kinderen dit zelf)

2b. Verhaaltje bij een tekening door kind en/of leerkracht bedacht en

        geschreven.

2c. Samen een boekje maken

3.    Woordveld en woordweb

4.    In het kader van interactief voorlezen, werken met pictogrammen

filmpje versje opzeggen

Denk eens aan je huidige hoek in je groep. Welke materialen/activiteiten zijn aanwezig om lezen en schrijven te bevorderen (gr. 1 + 2).

Betekenisvolle lees/schrijfactiviteiten in de praktijk.

Bij deze vorm van schrijven gaat het om de betekenis van

datgene wat geschreven wordt. Kinderen ontdekken dat ze iets via letters kunnen vastleggen. De

functionaliteit van het schrijven is bij jonge kinderen belangrijker dan de vorm. Daarom ligt de

prioriteit bij het ontwikkelen van interesse voor schrijven. Het is goed om kinderen vrijheid te geven

in de vormgeving van eigen schrijfproducten en in hun keuze van materialen. Wanneer kinderen uit

eigen motivatie iets willen schrijven, ervaren ze de schrijftaak als betekenisvol. Motivatie is de

drijfveer die kinderen aanzet om zelf te schrijven.

Het is belangrijk dat kleuters geprikkeld worden om te schrijven. Ze gaan dan op zoek naar

manieren om hun bedoeling vorm te geven. Het is wenselijk dat de

initiatieven tot schrijven zoveel mogelijk vanuit de kinderen zelf komen, maar dit neemt niet weg dat

leerkrachten kinderen kunnen stimuleren om te gaan schrijven. Dit kunnen leerkrachten doen door

betekenisvolle aanleidingen te creëren.

Betekenisvol schrijven vindt plaats in contexten die betekenisvol zijn voor de kinderen, zoals

de sociaal-culturele praktijk of de (lees)schrijfhoek. In deze hoeken kan de leerkracht via functionele

contexten en authentieke leertaken ervoor zorgen dat kinderen het nut inzien van de schrijftaken en

hun intrinsieke motivatie toeneemt. Dit maakt het gemakkelijker voor hen om een transfer naar hun

dagelijks leven te maken. Kinderen ontwikkelen zich immers beter in echte situaties. 

Een rijke leeromgeving met veel materialen nodigt kinderen uit tot schrijven. De inrichting

van de omgeving bepaalt of kinderen tot betekenisvol schrijven komen. Omgeving kan verwijzen naar

de fysieke omgeving, zoals voorwerpen, meubilair en lokaal of naar de sociale omgeving, zoals

klasgenoten, leerkracht, interactie en relaties waarin kinderen zich bevinden. Een rijk ingerichte (lees)schrijfhoek bevat allerlei soorten pennen, potloden, stiften, stempels,

scharen, lijm, memoblaadjes, kleine whiteboards, een computer, tablets, een prikbord of

eigengemaakte producten van kinderen. Deze materialen dagen de kinderen uit om hun eigen teksten

te maken. Ook mogen verschillende soorten (thema)boeken, tijdschriften, folders en foto’s niet

ontbreken. 

Welke activiteiten bied je door de dag heen aan, waardoor kinderen geprikkeld worden om te willen schrijven (leerkracht als voorbeeld)

Belangrijk!!

- We weten dat het voorbeeld van de leerkracht in de groep van grote invloed is op het

   lees/schrijfgedrag van de kinderen. Daarbij willen we het verklanken van het geschrevene

   specifiek onder de aandacht brengen. Het is niet alleen belangrijk dat de kinderen de

   leerkracht zíen schrijven maar ook hóren.

- Het nastempelen of schrijven is op zich niet verkeerd, als kinderen dit leuk

   vinden om te doen (zeker als ze dit spontaan en uit zichzelf gaan doen), maar in de

   ontwikkeling van de geletterdheid heeft dit pas echte meerwaarde als dit gekoppeld wordt

   aan het verklanken van woorden (leren/inprenten van de klank-tekenkoppeling ondersteund

   door de motorische vaardigheid).

Voorschotbenadering wie?

Oudste kleuters, tweede helft groep 2 met:

• Onvoldoende fonemisch bewustzijn
  
• Onvoldoende letterkennis
  

De voorschotbenadering 

Waarom?

• Tos en dyslexie
• Vroegtijdige interventie bij kleuters heeft een positief effect op de leesvaardigheid.
• Hoe vroeger de interventie start, hoe beter deze werkt.
• Kans op succes in groep 3 vergroten, voorkomen van faalervaring! 

De voorschotbenadering

• Gericht op de kinderen met extra risico ondanks.....
• Veiligheid en plezier! Geen haast. 
• Succeservaringen
• Gericht op de lees- en spellingstaak (schrijven)
• Gesproken vorm en geschreven vorm tegelijkertijd aanbieden
• Kleine groepjes of individueel 

Taakgerichtheid

• combinatie van foneembewustzijn en letterkennis
• invented spelling zeer effectief 

Fases voorschot en nieuwe inzichten

Fase 1: Interesse in fonemen en letters

Fase 2: Woorden (na)maken

Fase 3: klank-teken koppeling aanleren

wat zet je in bij fase 1 identificatie van fonemen en letters?

fase 1: Interesse in 

fonemen 

en letters

• beperkt aantal letters (6-10)
• functioneel
• letterboeken
• spelenderwijs aandacht voor lettervormen en schrijfwijze
• natekenen met schrijfwijze
• uitspraak door een volwassene

filmpjes en bespreken

fase 2 woorden namaken

• Woordkaartjes (vanuit boek, betekenisvol)
• Woorden naleggen /maken (letterblokjes, kaartjes)
• tekenen letters m.b.v. voorbeeldletters.
• samen de letters /klanken uitspreken

filmpje

TIB?

Fase: 3 klank teken koppeling aanleren

• alles uit fase 2 hierin blijven meenemen!
• neem ruim de tijd per letter
• houd de oefeningen speels
• benoemen letters/klanken
• sommige woorden gehele leeshandeling
• woordkaartjes herhalen en letters wisselen

filmpje 

Invented spelling

• dagelijkse  schrijfactiviteiten
• zelf laten (be)denken vergroot relaties tussen letters, klanken en woord
• niet corrigeren! 
• bevorderen door...........

vat samen in een woord