Herhaling evolutie (thema 4)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Vandaag

Wat doen we vandaag?

                   1e lesuur: herhalen thema 4 (evolutie)

2e lesuur: herhalen thema 3 en 4 (DNA en genetica)

1. Vaststellen start- en einde van een periode.
2. Bepalen in welke periode organismen hebben geleefd.

Allereerste levensvormen 

Prokaryoten (eencelligen zonder celkern)

• Anaeroob (?)
• Heterotroof (kunnen zef geen organische stoffen maken)

Cyanobacteriën/blauwalg (2,8M)

• Fotosynthese 
• Autotroof (kunnen zef wel organische stoffen maken)
• Later aerobe (!) bacteriën (Binas tabel 78)

Prokaryoten (1,4M): eencellige organismen met kringvormig DNA-molecuul dat los in het cytoplasma ligt (zonder celkern of andere zichtbare organellen)

Anaeroob: konden uitsluitend leven in een milieu zonder zuurstof

Heterotroof: verkregen energie uit de opname en afbraak van organische stoffen uit de oersoep (kunnen dus zelf niet organische stoffen uit anorganische stoffen maken voor voedsel en bouw)

Cyanobacteriën/blauwalg (2,8M):

Autotroof: zelf in staat tot fotosynthese (anorganisch -> organisch)

Produceerden zuurstof = atmosfeer rijker + anaerobe levensvormen vergiftigd (2M)

Ontstaan eerste aerobe heterotrofe bacteriën: zuurstof gebruiken om opgenomen energierijke organische stoffen af te breken

- aerobe bacterie? --> mitochondria

- cyanobacterie? --> chloroplast (bladgroenkorrels)

Endosymbiosetheorie

1. Archaea 
2. Prokaryoten (bacteriën)
3. Eukaryoten (dieren, schimmels, planten)

Prokaryoten

Eukaryoten

A    autotroof en aëroob

B   autotroof en anaëroob

C   heterotroof en aëroob

D   heterotroof en anaëroob

A    autotroof en aëroob

B   autotroof en anaëroob

C   heterotroof en aëroob

D   heterotroof en anaëroob

Dr SK of GS?

• Hier scheikunde of geschiedenis?
• Domein
• Rijk
• Stam
• Klasse
• Orde
• Familie
• Geslacht
• Soort

Hoe noem je de groep gibbons?

Hoe noem je de groep gibbons?

Een familie

Ontstaanstheorie 

• Creationisme 

De aarde en organismen zijn geschapen

(Argument: sommige organen te ingewikkeld om  door evolutie te zijn ontstaan -->  intelligente schepper)

• Lamarck (1744-1829):

Eigenschappen veranderen tijdens leven individu
Veranderde eigenschap wordt doorgegeven

• Darwin (1809-1882):

On the origin of species (1859) --> evolutietheorie

• Neodarwinisme; huidige evolutietheorie

Dus, de evolutietheorie zegt:

1. Iedereen is een beetje anders (genetische variatie; mutaties en recombinatie)

2. Het leven is zwaar door bijv. milieu en concurrentie (selectiedrukken)

3. Individuen met de meest gunstige eigenschappen hebben meer kans op overleving en voortplanting (survival of the fittest)

4. Genen van de “fittest” erven over naar de volgende generatie. 

Wat gebeurt er met de gene pool als blauw zijn voordeel oplevert omdat het een goede schutkleur is.
Gebruik de begrippen: genetische variatie, adaptatie, fitness & natuurlijke selectie

Tot drie soorten en drie genera (geslachten)

Constante Allelfrequenties

De verzameling van alle genen in een populatie -> genenpool

Allelfrequentie geeft aan hoevaak een allel voorkomt

geen selectiedruk

Veranderende Allelfrequenties

Seksuele selectie; partnerkeuze op basis van eigenschappen

Allelfrequenties veranderen door

1. Gene flow (migratie)
2. Genetic drift (toeval)
   a. Flessenhals/bottleneck effect 
   b. Founder effect
3. Natuurlijke selectie (evolutie)

Veranderingen in allelfrequentie

Bottleneck effect

Gene flow

Founder effect

Eilandtheorie

binas 93C

Invloeden biodiversiteit:

-afstand tot 'vasteland'

-grootte 'eiland'

Cladistiek

Gemeenschappelijke voorouder = verwantschap

Met wie heeft soort B de meeste verwantschap?

1. A
2. C
3. D
4. E

Wie heeft de meeste verwantschap met de gorilla?

1. Apen van de nieuwe wereld
2. Chimpansees
3. Orang-oetans
4. Gibbons

Oefenen thema 3 en 4

Website Malmberg > thema 3/4 > Versterk Jezelf

of

Thema 3: genetica

https://biologiepagina.nl/Vwo4/Genetica/Oefenen.htm

Thema 4: DNA

https://biologiepagina.nl/Vwo5/DNA/Oefenen.htm