Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5 Gedrag

Onderdeel 1

Wat is gedrag?

1. Alles wat mensen doen
2. Alles wat dieren doen
3. Alles wat mens en dier doet
4. Alles wat planten, dieren en mensen doen

Een verkeerslicht springt op rood. De fietser stopt door te remmen en af te stappen.

Wat is in dit voorbeeld de respons?

1. het rode verkeerslicht
2. de fietser
3. de fietser stopt
4. het verkeerslicht

Een verkeerslicht springt op rood. De fietser stopt door te remmen en af te stappen.

Uit hoeveel handelingen bestaat het gedrag 'stoppen'?
Het antwoord staat in de tekst.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is inprenting

1. leren door straffen en belonen
2. leren in een gevoelige periode
3. leren van soortgenoten
4. leren door trial and error

Een koekoek profiteert van het broedzorggedrag van andere vogels.
Een koekoeksvrouwtje legt haar ei in het nest van bijvoorbeeld een
roodborstje. De vogel die het nest heeft gemaakt, treedt daarna op als
pleegouder voor de jonge koekoek.
Opmerkelijk is dat een koekoeksvrouwtje haar eieren vrijwel
altijd legt in het nest van de pleegoudersoort waardoor zij zelf is
grootgebracht. Door welk leerproces leren koekoeken welke soort hun
pleegouder is?

1. inprenting
2. imitatie
3. conditionering
4. gewenning

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Wat is de functie van de balts?

1. Te laten zien dat je een goede partner bent en je wilt paren.
2. De vrouwtjes te beschermen in de groep
3. Je laat zien hoe dominant je bent

Wat is conditioneren?

1. Leren door vallen en opstaan
2. gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd
3. Leren door andere dieren na te doen
4. Leren door waarden en normen te gebruiken

Sam zegt: "Een ethogram bestaat uit de beschrijving van handelingen van een dier."

Bas zegt: "Een ethogram bevat afkortingen van handelingen van een dier."

1. Beide hebben gelijk
2. Sam heeft gelijk
3. Bas heeft gelijk
4. Beide hebben ongelijk

Door welk proces leert een dolfijn een bel te luiden in het Dolfinarium?

1. trial and error
2. inprenting
3. gewenning
4. conditionering

Wat betekent objectief?

1. Je mening geven
2. Je houden aan de feiten
3. Een object bekijken
4. Objectieven gebruiken

Wat is ethologie?

1. De studie over eten
2. De studie over vroeger
3. De studie over geloof
4. De studie over gedrag

Gedragsketen

Protocol

Ethogram

De honden leren het zoeken van overlevenden tijdens een training. Hoe heet deze vorm van leren?

1. Conditionering
2. Gewenning
3. Inprenting
4. Aangeleerd gedrag

In een groep kippen is een bepaalde rangorde. Deze rangorde, de zogenaamde pikorde, bepalen de kippen door elkaar te pikken. De meest gepikte kip staat onderaan in de pikorde. Aan de hand van een ethogram wordt van vijf kippen de pikorde bepaald.
Het resultaat is hieronder weergegeven. Een pijl wijst naar de kip die door een ander wordt gepikt.
Bepaal met behulp van de afbeelding de pikorde van de kippen.
Welke kip staat bovenaan in de pikorde?

1. A
2. B
3. C
4. D

Sleutelprikkel / supranormale prikkel

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plek

sleutelprikkel

supranormale prikkel

Bij ... is sprake van het gedrag dat van soortgenoten wordt gekopieerd.

1. Inzicht
2. Overspronggedrag
3. Imiteren
4. Aangeboren

Politiepaarden worden getraind met vuur en harde knallen. Hierdoor schrikken ze niet meer

1. Conditionering
2. Imitatie
3. Gewenning
4. Inprenting

Hoe noem je leren tijdens een korte (gevoelige) periode?

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Wat zie je in de afbeelding?

1. Het jong reageert op een sleutelprikkel
2. Het oudere dier geeft een respons
3. Het jong reageert op een gewone prikkel
4. Het oudere dier reageert op een sleutelprikkel

In een dierentuin leven vijf witte neushoorns samen in een groep, één mannetje en vier vrouwtjes. Een onderzoeker noteert regelmatig hoe vaak de dieren dreiggedrag vertonen tegen elkaar, zoals brullen, duwen en stoten met de hoorn. Uit de resultaten trekt hij conclusies over een rangorde binnen de groep. In een schema geeft hij die rangorde weer (zie de afbeelding).
Geef de naam van de neushoorn die het laagst in de rangorde staat

1. Rita
2. Klara
3. Dora
4. Arnold

Hoe heet zo'n lijst met afkortingen zoals je hiernaast ziet?

1. ethogram
2. protocol

Wat is een protocol?

1. Je schrijft op wat je van het gedrag vindt
2. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij één dier
3. Je schrijft op wat het dier doet
4. Een lijst waarop je kunt zien hoe vaak een gedragshandeling voorkomt bij alle dieren van één soort

Om ruzie en verwondingen te voorkomen is er binnen groepen vaak sprake van een ... .

1. Rangorde
2. Pikorde
3. Intimideren
4. Inzicht

Mira is buiten aan het werk. Ze krijgt het warm en trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een respons op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

Het gedrag van een politiehond is:

1. aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Hoe noem je een klein stukje gedrag?

1. Gedragje
2. Handeling

Hoe noem je een verandering in de omgeving waar een mens of dier op reageert?

1. Gedrag
2. Emotie
3. Een prikkel
4. Gevoel

Een pad die een vijand ziet, maakt zich dik en gaat omhoog op de poten staan.

Hoe noemen we dit gedrag?

1. baltsgedrag
2. imponeergedrag
3. overspronggedrag
4. territoriumgedrag

NADAT je gedrag geobserveerd hebt (en een protocol ingevuld hebt) kun je dit overzichtelijk weergeven.
Welk diagram gebruik je hier meestal voor?

1. Staafdiagram
2. Lijndiagram
3. Tabellogram
4. Ethogram