diabetes en complicaties

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

 Diabetes & Verschijnselen+ complicaties

Les doelen

• Studenten weten wat diabetes inhoud (oorzaken/symptomen/complicaties en behandeling)
  
• Student weet het verschil tussen een hyper en hypo 
• Studenten kan de complicaties op korte en lange termijn bij diabetes opnoemen. 

Les programma

• Herhaling over de pancreas. 
• Welke types diabetes zijn er.
• Verschijnselen bij hypo en hyper.
• Complicatie op korte /  lange termijn.
• Verpleegkundige interventies.
• 
  

Hoe krijg je diabetes?

• Ruim 800.000 mensen hebben diabetes!

• 9 op de 10 heeft type 2.

• Ongezonde leefstijl
  
• Verminderde lichaamsbeweging
  
• Overgewicht
  
• Erfelijkheid/ aanleg
  
• wie kan er uitleggen hoe dat zit in de pancreas?

twee hoofdfuncties

Exocriene functies en endocriene functies

1. Exocriene functie:

• De exocriene functie (uitwendige uitscheiding) speelt een belangrijke rol bij de vertering van het voedsel. 
• De alvleesklier produceert pancreassappen (spijsverteringsenzymen) dat via kleine afvoerbuisjes die samenkomen tot één grote afvoerbuis (pancreasbuis) wordt afgevoerd naar de twaalfvingerige darm. 
• De pancreasbuis mondt uit in de twaalfvingerige darm, ongeveer 10 cm voorbij de sluitspier van de maag. 
• Vlak voordat de pancreasbuis in de twaalfvingerige darm uitmondt, verenigt deze zich met de galafvoergang.
  

2.  Endocriene functie

• De endocriene (inwendige afscheiding) functie speelt een belangrijke rol bij het regelen van de bloedsuikerspiegel.

Eilandjes van Langerhans

• In de alvleesklier zit ook klierweefsel zonder afvoerbuisjes.
• Dit zijn de ‘Eilandjes van Langerhans’ die o.a. het hormoon  β (bèta)  insuline en α( alfa)glucagon produceren. Dit gebeurt door Alfa en bèta cellen. 
• Deze kliertjes geven hun hormonen direct aan het bloed af. Beiden hormonen zijn van belang om de glucose op peil te houden. 

Insuline en Glucagon

Insuline: 

• Hormoon dat een belangrijke rol speelt bij de glucose waarde.
• Een tekort of geen aanmaak leidt tot diabetes.
• Wordt aangemaakt in de alvleesklier.

Glucagon:

• Hormoon dat wordt gemaakt in de alvleesklier, verhoogt glucose in het bloed.
• Verhoogt de bloedsuikerspiegel als deze daalt. 
• Word aangemaakt in de alvleesklier

 

Insuline wordt door de pancreas afgegeven d.m.v.

1. interne secretie
2. externe secretie

Wat is de functie van de exocriene pancreas?

1. Maken insuline en glucagon
2. Maken lipase, amylase en pepsine
3. Maken lipase, amylase en trypsine
4. Maken insuline en glycogeen

Type 1

• 1 op de 10 mensen heeft type 1
  
• Lichaam (alvleesklier) maakt helemaal zelf geen insuline meer aan.
• Auto-immuunziekte (afweersysteem valt bètacellen aan)
• Bloed glucose spiegel stijgt
• glucose wordt niet opgenomen in de lever en spiercellen
• Geen brandstof aanwezig waardoor de stofwisseling totaal verstoord is  geraakt.
• Onvoldoende verbranding van vetten
• zure afvalstoffen komen in het bloed terecht ( metabole acidose) 
• Geur van aceton  

1. 
   

Type 2 

• Erfelijkheid
  
• 9 op de 10 mensen
• Afkomst (Turkije, Azië, Marokko, Suriname)
  
• Hogere leeftijd
  
• BMI > 27
  
• Pancreatitis
  
• Zwangerschapsdiabetes doorgemaakt
  
• Prednisongebruik 
• Lichaam (alvleesklier) maakt gedeeltelijk geen insuline meer aan.
  
• Teveel suiker in het bloed.
  
• Meestal zijn aangepaste leefstijlgewoonten voldoende
  
• Meestal is alleen medicatie voldoende, soms is insuline spuiten noodzakelijk
• Ongezonde leefstijl

Zwangerschapsdiabetes 

• Dit ontstaat tijdens de zwangerschap komt voor bij 1 op 20
• Dit ontstaat door de hormonale verandering ( endocrine stelsel)
• Na de zwangerschap hersteld het bloed glucose zich naar normaal
• Complicatie is een te groot kind voor de bevalling.
• Grote kans van het ontwikkelen van diabetes type 2

Diagnose diabetes 

• Bij nuchter bloedsuiker niet boven  6mmol/l zijn
  
• Niet nuchter mag het niet boven de 11mmol/l zijn
  
• HbA1c= de bloed glucose waarden van 8 tot 12 weken
• Is deze waarde 6.5%(48 mmol/mol) dan heb je diabetes

HBa1c =de glucose waarde 8a12 weken

Hoge/lage bloedsuiker

Meten is weten!

Hyper = te hoog

Hypo = te laag

Hyper (hoog)

• veel urineren= polyurie
• veel dorst hebben en houden= polydipsie
• vermoeid zijn alles voelt vervelend
• plotselinge humeurigheid, snel boos worden
• misselijk zijn of overgeven
• Wazig zien
  
• Vermoeidheid
  
• Problemen met wondgenezing
  
• Infecties (o.a. huid, blaas)
  
• Gewichtsverlies

Hypo (laag)

• zweten
  
• trillen
  
• duizelig zijn
  
• plotseling wisselend humeur (opeens boos worden bijvoorbeeld) ongeconcentreerd zijn
  
• hoofdpijn
  
• moe zijn
  
• hongerig zijn
  

Behandeling Diabetes

• Genezing nog (niet) mogelijk!

• Gezond eten
• Behandeling met medicijnen
• Behandeling met insuline
• Waarom moet de bloed suiker stabiel zijn ?

Complicaties D.M.

Arteriosclerose ​

Retinopathie 

Nefropathie​

Neuropathie​

Diabetes voet

Verhoogde infectiekans​

Diabetische retinopathie

Bijna alle diabetes patienten

-  na 20 jaar: 85 % DMI

                        95 % DMII

Verschijnselen: 

- niet scherp zien

- soms dubbelzien

- wazig/troebel zien

- pijn aan de ogen

- oogontstekingen

- Bloedvaten en zenuwen raken beschadigd

- Te herkennen aan: 

• koude voeten
• tintelende voeten, pijnscheuten
• minder gevoel in voeten
• moeilijk genezende wondjes
• verkleurende tenen/voeten
• rode, gezwollen (Charcot voet) 
  

Diabetische voet

Behandeling

• Genezing (nog) niet mogelijk!

• Gezond eten
• Behandeling met medicijnen
• Behandeling met insuline

verpleegkundige interventies 

•  Afwijkende glucose  a 2 uur  blds prikken en de afspraak van de arts diabetes vpk opvolgen. 
• Interventies zijn gericht op het voorkomen van complicaties op korte en lange termijn.

Medicijnen

Orale bloedglucoseverlagende middelen

Tabletten bij type-2-diabetes (ouderdomsdiabetes). 

Deze middelen stimuleren de alvleesklier om meer insuline te maken of maken de andere organen gevoeliger voor de werking van insuline. 

Hierdoor zal de hoeveelheid glucose in het bloed dalen.

Insuline

Insuline

 Bij type-1-diabetes, ook wel insulineafhankelijke diabetes genoemd.  

Bij mensen met type-2-diabetes is het soms  ook nodig om insuline te gebruiken.

Insuline valt onder te verdelen in: kortwerkend, middel langwerkend, langwerkend en combinaties hiervan. Ook de plaats van de injectie bepaalt hoe lang het duurt voor insuline zal werken

Wat is insuline?

• Insuline zorgt dat glucose opgenomen wordt in de lichaamscellen, (energie bron).
• Normaal zorgt het lichaam er voor dat er precies genoeg insuline is om de glucose te verwerken. Zo blijft het bloedglucosegehalte altijd binnen bepaalde grenzen. 

Kortwerkende insuline

*Gewone zogenoemde ‘ regular’ insuline die je 15-30 min. voor de maaltijd injecteert.

*Piek 2-4 uur 

*Duur 6-8 uur

Voorbeelden

*Actrapid ®

*Humuline ®

*Insuman 

Middellang werkende insuline

*Matig langzame insuline die je bijv. ’s avonds injecteert 

*Piek 4-8 uur

*Duur 10-12 uur

Voorbeelden

*Insulatard® 

*NPH-insuline

Lang werkende analoga

*Zeer langzaam opgenomen insuline die heel geleidelijk werkt voor ongeveer een dag

 *Piek geen

*Duur 18-24 uur

Voorbeelden

*Lantus ®largine

*Abasaglar®-glargine

*Levemir®–detemir

*Toujeo®-glargine

Mix insulines

*Combinatie van insulinesoorten. Deze worden meestal 2x per dag geïnjecteerd voor het ontbijt en voor de avondmaaltijd.

Voorbeelden

*Humuline mix®- humuline/humuline nph

*Novomix 30/50/70® – aspart/aspart protamine

*Humalog Mix 25® – lispro/lispro protamine

*Ryzodeg®- insuline deglude/insuline aspart

Heeft de cliënt een insulinepomp?

 Insulinepomp

is diabetes type 1 te genezen

welke complicaties herkennen jullie als gevolg vandiabetes

wat kan je eraan doen

Les doelen

• Studenten weten wat diabetes inhoud (oorzaken/symptomen/complicaties en behandeling)
  
• Student weet het verschil tussen een hyper en hypo 
• Studenten kan de complicaties op korte en lange termijn bij diabetes opnoemen. 

Einde les

Zijn er vragen?

Hebben we de leerdoelen behaald?