Paragraaf 2.3: Burgers aan de macht (deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Paragraaf 2.3: Burgers aan de macht (deel 2)

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Willem II

• Tijdens de Opstand tegen Spanje was de stadhouder (legeraanvoerder) erg belangrijk voor het land.  

• Maar na de vrede in 1648 verloor hij macht. 

#Expensive

• Hij had nog wel door willen vechten, regenten wel blij met de vrede. 🕊️

• Oorlog is duur & ongunstig voor de handel. 💰

Nee is nee

• Gevolg: Verkleining leger.👇

• De regenten waren niet gediend van een stadhouder die teveel macht wilde hebben. 😠

Geen stadhouder, geen probleem

Willem II stierf in 1650 plotseling. 

Gevolg: besloten de regenten geen nieuwe stadhouder te benoemen: stadhouder-loostijdperk.

Gelukkig zeg. Van die zijn we af.

Best ironisch...

• Raadspensionaris Johan de Witt nu de machtigste bestuurder!
• Bezuinigde op het land-leger, maar niet op de vloot: beschermen handels-schepen. 💸

Het rampjaar

• In 1672 begon het Rampjaar.  😱
• De Republiek werd aan 3 kanten tegelijk aangevallen. 

• Engeland, Frankrijk en Münster & Keulen.  💣

Waarom werd de Republiek aangevallen?

• Engeland wilde onze winstgevende handel inpikken. 🤑  
• Frankrijk wilde een groter grondgebied hebben. 👑
• Münster & Keulen wilden delen van Oost-Nederland. ⚔️

Alle landen wilden de macht van de Republiek doorbreken.😰

Het rampjaar

• Michiel de Ruyter won op zee van de Engelsen.
• Maar de Franse koning en zijn Duitse bondgenoten bezetten in korte tijd een groot deel van de Republiek.
  

Everybody Stay Calm!

• Er brak paniek uit in de Republiek.
• Raadpensionaris Johan de Witt kreeg de schuld. 
• Oplossing: een Oranje aan de macht (-> Willem III).

Het rampjaar

• De regenten moesten toegeven en benoemden Willem III tot stadhouder. 
• Johan de Witt nam ontslag als raadpensionaris.  

Game over

• Johan de Witt en zijn broer Cornelis kregen toch de schuld van alle problemen.  

• Ze werden door een woedende massa gelyncht.  

Game over

• Johan de Witt en zijn broer Cornelis kregen toch de schuld van alle problemen.  

• Ze werden door een woedende massa gelyncht.  

Kijk naar onderstaande tekst over koning Lodewijk XIV. Maak de tekst kloppend. 

Over Lodewijk XIV weet je al het een en ander. Hij is de koning van [......................]  en valt samen met twee Duitse staatjes en [......................] in het jaar [......................] de Republiek binnen. Hij wil dat Frankrijk een grens krijgt aan de rivier de [......................] . Aanvankelijk wint hij terrein – de Nederlanders noemen dit jaar niet voor niets het [......................]. Maar daarna werd hij uit de Republiek verdreven door stadhouder [......................].

Kies uit deze woorden

Frankrijk

Engeland

1672

Rijn

Rampjaar

Willem III

Chronologie: Sleep de gebeurtenissen van vroeger naar later.

Vroeger

Later

De Vrede van Münster wordt gesloten.

Wapenstilstand begint tussen Spanje en De Republiek.

De WIC wordt opgericht.

De VOC wordt opgericht.

Het Rampjaar.

De Nederlanden roepen zichzelf uit tot Republiek.

Sleep de vier zinnen naar de juiste kolom:

Hierna: filmpje 'Wie was Michiel de Ruyter'? - Klokhuis (+ 9 min).

oorzaak

gevolg

Een .....x..... van de Vrede van Breda is dat de Republiek de stad New York (Nieuw-Amsterdam) kwijtraakt. 

Een .....x.... van de Engelse-Nederlandse zeeoorlogen is de Akte van Navigatie. 

Wanneer stadhouder Willem II sterft aan de pokken, is zijn opvolger Willem III nog veel te jong om hem op te volgen. Een .....x.... is het stadhouderloze tijdperk. 

Een .....x..... van de moord op de gebroeders de Wit is het Rampjaar (1672)

Ga aan de slag!

Maak opdracht 7 t/m 11 van paragraaf 2.3.

+

Maak de test jezelf  van paragraaf 2.3.