Paragraaf2.5 deel 2 rampjaar

• geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs

Wat was Johan de Witt?

1. Koning
2. Raadspensionaris
3. Stadhouder
4. Hertog

Hoe werd de baas van een gewest genoemd?

1. Stadhouder
2. Edelman
3. Koning
4. Landvoogd

Hoe heette het bestuur van de individuele gewesten?

1. Staten-Generaal
2. Gewestelijke staten
3. Stadhouder

Hoe heet de bijeenkomst van alle gewesten bij elkaar?

1. Gewestelijke Staten
2. Landvoogdes
3. Stadhouder
4. Staten-Generaal

Wie had in de Republiek de functie van legerleider?

1. De stadhouder
2. De raadspensionaris

Raadspensionaris ( 2 antwoorden)

1. opperbevelhebber Staatse leger
2. hoofd van Staten-Generaal
3. benoemt regenten
4. bepaalt militair beleid

0

Strijd Oranje of Staatsgezind

• Er was in de Republiek een strijd gaande tussen mensen die de stadhouder terug wilden >oranjegezinden)
  
  
• en mensen die de raadspensionaris wilden behouden >staatsgezinden
  

Regenten en stadhouder

Rond 1650: 

• Meer spanning tussen regenten en de stadhouder. 
• Willem II was toen stadhouder en probeerde een absolute heerser te worden. 

Regenten en stadhouder

• Willem II arresteerde zijn vijanden en probeerde Amsterdam aan te vallen. 
• Het leger verdwaalde, zodat de aanval mislukt.   
• Later stierf Willem II na een ernstige koorts. 

Regenten en stadhouder

• De regenten besloten geen nieuwe stadhouder aan te stellen: stadhouderloos tijdperk tot 1672.
• In die jaren had de raadpensionaris van Holland, Johan de Witt, veel macht in de Republiek.
• Hij was wellicht de machtigste man van de Republiek.  

Regenten en stadhouder

• Johan de Witt bezuinigde op het landleger, maar niet op de vloot. 
• Die moest de handelsschepen beschermen! 

Het rampjaar

• In 1672 begon het Rampjaar.  
• De Republiek werd aan 3 kanten tegelijk aangevallen: 
• Engeland, Frankrijk en Münster & Keulen.  

Rampjaar = Redeloos, Radeloos, Reddeloos 

De regering was Radeloos 

Het volk was Redeloos 

De Republiek was Reddeloos 

Het rampjaar

Redenen voor deze aanval:

• Engeland wilde onze winstgevende handel inpikken.  
• Frankrijk wilde een groter grondgebied hebben.
•  Beide landen wilden de macht van de Republiek doorbreken.  

Het rampjaar

• De Engelsen waren dus niet blij met de macht van de Nederlandse handelaren.  
• Zo kwamen er 3 handelsoorlogen met de Engelsen.  

Het rampjaar

• Michiel de Ruyter won op zee van de Engelsen.
• Maar de Franse koning en zijn Duitse bondgenoten bezetten in korte tijd een groot deel van de Republiek.
  

0

Het rampjaar

• Er brak paniek uit in de Republiek.
• Raadpensionaris Johan de Witt kreeg de schuld dat het leger zwak zou zijn. 
• Het volk eiste dat er weer een Oranje aan de macht kwam. 

Het rampjaar

• De regenten moesten toegeven en benoemden Willem III tot stadhouder. 
• Johan de Witt nam ontslag als raadpensionaris.  

Het rampjaar

• Johan de Witt en zijn broer Cornelis kregen toch de schuld van alle problemen.  
• Ze werden door een woedende massa gelyncht.  

Regenten en stadhouder

• Tijdens de Opstand tegen Spanje was de stadhouder (legeraanvoerder) erg belangrijk voor het land.  
• Maar na de vrede in 1648 verloor hij macht. 
• Hij had nog wel door willen vechten, regenten wel blij met de vrede.

Regenten en stadhouder

• Het leger kostte veel geld en de regenten besloten het leger te verkleinen. 
  
• Hier kregen ze ruzie over met de stadhouder.   
• De regenten waren niet gediend van een stadhouder die teveel macht wilde hebben.
  

Het rampjaar

• De Fransen en hun Duitse bondgenoten kwamen tot de Hollandse Waterlinie:  
• Een strook onder water gezette gebieden, die Holland en Zeeland beschermde.