14.3 Katrollen en takels.

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Welkom! 

Welkom

Wat doen we vandaag?

- Huiswerk check

- Herhaling van par 14.2

- Leerdoelen van par 14.3

- Instructie par 14.3

- Samen oefenen met lessonup

- Zelfstandig werken 

- Huiswerk schrijven 

Herhaling Par 14.2

Korte practicum 

(15 min)

Lees het werkblad goed door!

Voer daarna de opdrachten uit. 

Klaar? Zit rustig en wacht op de instructie van de docent. 

Par 14.3 Katrollen en takels

Voorkennis

Bewering 1:

Een katrol vermindert de hoeveelheid werk die je moet doen bij het optillen van een zware lading.

Bewering 2:

Met een takelsysteem kun je een zwaardere lading tillen zonder extra kracht in te zetten.

Bewering 3:

Als je een enkele katrol gebruikt, verandert de richting van de kracht maar niet de hoeveelheid kracht die je moet uitoefenen.

https://schooltv.nl/video-item/takels-en-katrollen-hulpmiddelen-om-zware-voorwerpen-gemakkelijk-op-te-tillen

Leerdoelen

14.3.1 Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met een vaste katrol en met een losse katrol.

14.3.2 Je kunt met een tekening uitleggen hoe een takel in elkaar zit.

14.3.3 Je kunt uit het aantal katrollen van een takel afleiden hoeveel keer de hijskracht wordt vergroot en hoeveel keer de hijsafstand wordt verkleind.

14.3.4 Je kunt berekeningen uitvoeren met de rekenregel voor takels.

Vaste katrol

Een vaste katrol draait de richting van de kracht om. Je herkent een vaste katrol aan het feit dat hij VAST zit.

Kracht en lengte touw blijven gelijk

Losse katrol

• Een losse katrol maakt ons sterker. Halveert de kracht
• De last wordt verdeeld over het aantal touwen waaraan de katrol hangt.
• Kijk goed naar de last van 600 N. Hoeveel touwen hangt de last?
  
• 
  

Katrollen en Takels

Katrollen en Takels

De massa van de last 

is 120 kg.

De lastkracht is 1200 N.

De werkkracht = lastkracht : N

N= aantal katrollen of het aantal touwen. 

Katrollen en Takels

Winst en verlies

De werkkracht neemt af met het aantal katrollen/touwen.

De hijslengte van het touw neemt juist toe.

Hijslengte = optilhoogte last x N (aantal katrollen/touwen) 

Quizvragen

Uit hoeveel losse katrollen bestaat deze takel

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Een combinatie van vaste en één of meerdere losse katrollen
noem je een ...

1. Takel
2. hefboom

De kracht bij gebruik van een losse katrol neemt

1. Toe
2. Af
3. Blijft gelijk

Hoeveel katrollen heb je nodig als je 200N aan kracht levert en je wilt 1200N ophijsen?

1. 1
2. 4
3. 6
4. 8

De lengte van het touw bij gebruik van een losse katrol neemt

1. Toe
2. Af
3. Blijft gelijk

Maak de opdrachten 1 t/m 8 van 14.3

Klaar?Maak testjezelf van 14.3

Zelfstandig aan het werk

Samenvatting

14.3.1 Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met een vaste katrol en met een losse katrol.

14.3.2 Je kunt met een tekening uitleggen hoe een takel in elkaar zit.

14.3.3 Je kunt uit het aantal katrollen van een takel afleiden hoeveel keer de hijskracht wordt vergroot en hoeveel keer de hijsafstand wordt verkleind.

14.3.4 Je kunt berekeningen uitvoeren met de rekenregel voor takels.

Hiernaast zie je een takel.

Sleep de juiste namen naar de katrollen.

losse katrol

vaste katrol

Vul de juiste woorden in:

Tijdens het ophijsen van een voorwerp verricht je ............................

Een losse katrol ............................ de benodigde kracht maar ............................ de trekafstand.

De richting wordt hier ............................ veranderd.

Een vaste katrol ............................ de benodigde kracht en ............................ de trekafstand. De richting wordt hier ............................ veranderd.

arbeid

alveert

verdubbelt

wel

niet

behoudt

behoudt

Katrollen en takels? Hoe wordt de werkkracht kleiner en de hijafstand langer?

Hier zie je een vaste katrol. Wat doet deze vaste katrol?

1. Behoudt de werkkracht, en verandert de richting
2. Halveert de werkkracht. en verandert de richting

Bij welke afbeelding(en) gebruikt moet de schipper de zeil omhoog te trekken

1. a heeft de langste hijsafstand
2. b heeft de kortste hijafstand
3. b en c hebben gelijke hijsafstand
4. c heeft de langste hij hijsafstand

Je ziet drie takels
wat is waar?

1. afbeelding c heeft drie vaste katrollen
2. afbeelding b heeft 3 touwen

Je ziet drie takels.
Stel de lastkracht van het gewicht is 1800 N
Wat is NIET waar?

1. De werkkracht van takel a is 600 N
2. De werkkracht van takel c 200 N
3. De werkkracht van takel b is 400 N

Je ziet drie takels.
Stel het gewicht heeft een massa van 180 kg dan is de lastkracht 1800 N
Wat is NIET waar over de werkkracht (pijl)?

1. De werkkracht van takel a is 600 N
2. De werkkracht van takel c 200 N
3. De werkkracht van takel b is 400 N

Je ziet drie takels.
Hoe zit het met het aantal katrollen en de hijsafstand?

1. takel a 3 x, b, 4 x en c 6 x langere hijsafstand
2. takel a 3 x, b, 4x en c 6 x kortere hijsafstand
3. takel a, b, en c hebben een even lange hijsafstand

Je ziet maar de helft van een takel met 6 katrollen er lopen 12 kabels omhoog.
Stel de lastkracht is 1200kN.
Wat is de werkkracht?

1. 100 kN
2. 200 kN

Er lopen 12 kabels omhoog.
Stel de last wordt 2 meter omhoog getild. Hoeveel meter kabel moet de lier inhalen

1. 24 m
2. 6 m