3.6 Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

Thema 3 Bloedsomloop

3.6 Afweer

Lesdoelen

• Je kunt beschrijven hoe je immuun wordt voor een ziekte
• Je kunt beschrijven hoe je immuun wordt door een inenting 

Terugblik

Huiswerk controle + quiz vragen

Als je plast wordt afvalstoffen uit de lichaam verwijderd. Hoe wordt dit genoemd in de biologie?

1. Uitscheiden
2. Uitreguleren
3. Afvallen
4. Transport

Je nieren halen water en afvalstoffen uit je bloed. Hoe heet de vloeistof die je nieren maken?

1. Urine
2. Co2
3. Bloedplasma
4. Nierplasma

Bekijk de afbeelding. Je ziet een nier en de bloedvaten. Hoe heet het bloedvat met de blauw pijl?

1. Nierader
2. Nierslagader
3. Nierhaarvat

Langs welke weg verlaat urine je lichaam? Zet je antwoorden in de goede volgorde:
1: Urineleider
2: Urinebuis
3: Nieren
4: Urineblaas

1. 3-2-4-1
2. 1-3-4-2
3. 1-3-2-4
4. 2-4-3-1

Bekijk de afbeelding hiernaast.

Hoe heet onderdeel nummer 2?

1. Nier
2. Blaas
3. Urinebuis
4. Urineleider

Urineleiders voeren de urine af uit het lichaam

1. juist
2. onjuist

Blaas

Urineleider

Nier

Urinebuis

Instructie

Ziekteverwekkers komen niet zomaar in je lichaam.

Maar soms lukt het ze toch.

Dan maken witte bloedcellen de ziekteverwekkers onschadelijk. Dat heet afweer.

3.6 Afweer

Van bacteriën en virussen kan je ziek worden. Deze bacteriën en virussen noem je ziekteverwekkers.

Je lichaam probeert ziekteverwekkers op 3 manieren tegen te houden:

- met de huid

- met de slijmvliezen in je luchtwegen

- met zoutzuur in maagsap

3.6 Afweer

De huid houdt schadelijke stoffen en organismen tegen, zoals bacteriën.

De slijmvliezen in je neus houden kleine stofjes en ziekteverwekkers tegen.

In je maag worden de bacteriën gedood door zoutzuur (een stof in het maagsap).

voorbeelden van ziekteverwekkers

3.6 Afweer

Als het ziekteverwekkers toch lukt om je lichaam binnen te komen, heb je een infectie.

Het afweersysteem (of immuunsysteem) wordt dan actief en gaat de ziekteverwekker bestrijden.

3.6 Afweer

Witte bloedcellen horen bij het afweersysteem.

Ze worden er op uit gestuurd om ziekteverwekkers te vinden en te doden.

Witte bloedcellen doen dit op verschillende manieren:

- door de ziekteverwekker op te nemen en kapot te maken

- door antistoffen te maken

3.6 Afweer

1 antistof past maar op 1 ziekteverwekker.

Voor verschillende ziekteverwekkers zijn verschillende antistoffen nodig.

Je lichaam moet dus veel verschillende antistoffen kunnen maken.

Je bloed vervoert de antistoffen door het lichaam.

3.6 Afweer

Als je een infectie hebt, duurt het een tijdje tot de witte bloedcellen antistoffen hebben gemaakt.

Daardoor word je bij een infectie vaak eerst ziek.

3.6 Afweer

Als je lichaam een antistof heeft gemaakt, blijft deze nog een tijdje aanwezig in het bloed.

Bovendien 'onthouden' de witte bloedcellen hoe ze deze antistoffen moeten maken.

3.6 Afweer

Komt dezelfde ziekteverwekker later nog een keer in je lichaam, dan kunnen de witte bloedcellen meteen de juiste antistof maken.

Je wordt dan niet ziek: je bent immuun geworden voor deze ziekte.

3.6 Afweer

Je kan alleen immuun zijn voor een ziekte die je eerder hebt gehad. De witte bloedcellen moeten de eerste keer leren hoe ze de juiste antistof moeten maken.

Immuniteit (immuun zijn) nadat je ziek bent geweest, noem je natuurlijke immuniteit.

Bijvoorbeeld waterpokken.

3.6 Afweer

Tegen sommige ziekten krijg je als kind een prik (inenting).

Bij zo'n inenting of vaccinatie wordt een klein beetje van een ziekteverwekker in je bloed gespoten.

Die ziekteverwekker is eerst verzwakt of doodgemaakt. Daardoor word je niet ziek.

De witte bloedcellen gaan wel antistoffen maken. Daarna ben je immuun voor deze ziekteverwekker.

Immuniteit na een inenting is kunstmatige immuniteit.