4.4 De kust: zacht waar het kan, hard waar het moet

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen vandaag?

• Stukje herhaling vorige paragrafen

• Uitleg paragraaf §4.4: De Kust - Zacht waar het kan, hard waar het moet

• Tussendoor en aan het eind vragen.

Leerdoelen par 4.4

Je weet op welke manier de opbouw en afbraak van onze kust wordt beinvloed door natuurlijke- en menselijke factoren

Je begrijpt hoe natuurlijke en menselijke factoren en klimaatsverandering de opbouw en afbraak aan de Nederlandes kust beinvloeden

Je begrijpt waarom in het deltaprogramma gekozen wordt voor adaptief watermanagement

Je begrijpt dat bij (noord)westerstorm het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta het overstromingsrisico groot is

Je kunt de gevolgen van een ingreep uit het integraal waterbeleid voor gebieden op verschillende schaal (lokaal, regionaal en fluciaal) en vanuit verschillende dimensies (veiligheid, natuur en economie) beschrijven en verklaren

Basiskustlijn: de ligging van gemiddelde kustlijn

De basiskustlijn komt in gevaar door:

- stijgende zeespiegel

- dalende bodem

- klimaatverandering -> krachtigere (herfst)stormen

Relatieve zeespiegelstijging: 

stijging ten opzichte van de bodem

de Zandmotor

Een nieuwe manier om de kust te verdedigen. Je spuit voortdurend zand voor de NL kust en laat de zee zelf het zand verspreiden. 

(ipv om de 5 jaar het zand op strand te spuiten)

Zeestromen en getijden zorgen voor de verspreiding van het zand. 

Is de Zandmotor een voorbeeld van vooroever- of strandsuppletie?

1. Strandsuppletie
2. Vooroeversuppletie

Op de foto zie je?

1. Strandsuppletie
2. Zandmotor
3. Vooroeversuppletie
4. Harde kustverdediging

Dynamisch systeem

• Zandverplaatsingen en stromingen maken de kust tot een systeem dat steeds beweegt en verandert: een dynamisch systeem. 
• De kustverplaatsing verloopt vooral in noordoostelijke richting. 
• Tal van kustprocessen zorgen voor opbouw en afbraak van de kust onder invloed van de krachten van wind en water. 

Wind

De wind is een van de voornaamste krachten in het kustproces. De overheersende windrichting is vanuit het zuidwesten. Zandverlies betekent kusterosie.

Vooral bij stormen veel afslag. 

Hersteld natuurlijk bij stabiele kusten

Tenzij: structurele erosie: wind en getij nemen zand mee. 

Golven

De golfsnelheid is in diep water hoger. Daardoor sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift. Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

Getijden

De vloedstroom loopt sneller dan de ebstroom. Daardoor is de sedimentatie groter dan de erosie.  

Netto effect is dus opbouwend!

Opstuwing is een samenspel van wind en hoogwater. Opstuwing levert vooral overstromingsgevaar op in vernauwingen langs de kust.

Zeestromingen

Zgn. reststroom van golfstroom

Van zuidwest naar noordoost langs kust weinig invloed op kustprocessen 

door lage stroomsnelheid

Veroorzaakt in combinatie met getijstromingen en de  wind "wandelende eilanden"

Welke vorm van kustverdediging zie je op de foto?

Welke vorm van kustverdediging zie je op de foto?

1. Harde kustverdediging (Hondsbosschezeewering)
2. Zacht kustverdediging (suppletie)
3. Beide
4. Dit is geen kustverdediging

Bolwerkvorming

Kustbebouwing belemmert beweeglijkheid kust: 

Bolwerken zijn belemmering voor dynamisch handhaven

Bolwerkvorming verhoogt overstromingsrisico ➔ 

Bebouwingscontouren moeten de kuststrook veiligstellen

Voorbeeld van bolwerk-vorming

Gevaar: Zee komt “achterlangs” het land binnen

OF “voorlangs” onder de dijk door = verzilting

Hondsbossche Zeewering

Hondsbossche Zeewering

Bij harde waterkeringen ontstaat er bolwerkvorming. Deze waterkeringen zijn niet flexibel en bewegen dus niet mee met de dynamische kustprocessen. Bij de overgangen naar zachte kustverdedigingen ontstaan zwakke punten.

Hier is gekozen voor een hybride waterkering. Het strand is verbreed, voor deze redenen:

- extra recreatiemogelijkheden

- lagere kosten dan dijkverzwaring

- betere overgang tussen hard en zacht

Voor

Na

Oplossing: Buitendijkse suppletie

Strand/duinen houden zoet water vast 

De Hondsbosse Zeewering laat zien hoe een bolwerk (harde kust) is geïntegreerd in dynamisch kustbeheer. Aan de zeezijde van de dijk werd zand opgespoten en een strandmeer gevormd.

Bij het Zwin, bij Bergen 

en op Texel krijgt 

de zee de ruimte om 

het land in te stromen. 

Dit heet een slufter

Door regelmatige overstromingen vanuit de zee krijgt het natuurgebied een hoge biodiversiteit

De slufter op Texel is een landinwaartse getijdengeul. De natuurlijke Texelse slufter werd aangepast aan veranderende omstandigheden.

Slufter

Dynamisch kustbeheer: getij en wind houden de kust in stand en vormen een gradiëntrijk milieu --> er is sprake van allerlei overgangen in het landschap. De natuur is er voortdurend in beweging, soortenrijkdom van plantengroei en dierenleven groot.

Ecologische waarde blijkt uit grote natuurlijke dynamiek en grote(bio)diversiteit

(soortenrijkdom van flora en fauna)

Alleen daar waar de duinen breed genoeg zijn!

Contourenbeleid

Een voorbeeld van dynamisch kustbeheer is

1. hard waar het kan, zacht waar het moet
2. estuaria
3. dammen aanleggen om stroming te leiden
4. de zandmotor

Overstroom ik?

Het overstromingsbewustzijn van Nederlanders is relatief laag, terwijl een groot deel van Nederland in een potentieel overstromingsgebied ligt.

Op www.overstroomik.nl kun je achterhalen hoe groot de kans is of er op jouw locatie een overstroming plaatsvindt en hoe hoog het water dan staat. Verder kun je op de website zien of het beter is te vluchten bij een overstroming, of dat je beter een plek hogerop kunt zoeken. 

Ga naar www.overstroomik.nl of klik op de link.

Ga naar www.overstroomik.nl en voer je eigen postcode in. Hoeveel meter staat jouw huis onder water bij een overstroming?