Les 4 Opbouw en indeling 1.4

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen, Luisteren, Kijken 

H 1.4 Opbouw en indeling 

Lesdoel

• je weet hoe een tekst is opgebouwd 
• je weet snel de weg te vinden in een tekst
• je begrijpt een tekst beter

Indeling tekst : titel

• De titel verraadt al veel
• Het trekt de aandacht; ga je de tekst lezen of niet?
• De titel noemt vaak al het onderwerp

Indeling tekst: inleiding

• Eerste deel van de tekst
  
• Het onderwerp wordt geïntroduceerd
  
• Vanaf de eerste zinnen weet je waarover de tekst gaat
  
• Bestaat meestal uit één alinea

Indeling tekst: middenstuk

• De verschillende kanten van een onderwerp komen aan de orde
  
• Dit gebeurt met behulp van deelonderwerpen

Bijvoorbeeld: een tekst over phishing: 

Deelonderwerpen kunnen dan zijn: gevaarlijke e-mails, criminaliteit, financiële schade, aangifte doen bij de politie, etc.

Wat is dus een deelonderwerp?

1. Verschillende dingen die over het onderwerp verteld worden.
2. Als er 2 onderwerpen in een tekst zitten.
3. Als de tekst niet echt een onderwerp heeft.
4. Een ander woord voor onderwerp.

Indeling tekst: slot

• Laatste alinea van een tekst
  
• Het belangrijkste uit de tekst wordt nog eens herhaald of samengevat

Waar vind je de deelonderwerpen in een tekst?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

In welk deel van de tekst maak je kennis met het onderwerp?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Inleiding

Middenstuk

Slot

Dit deel is opgedeeld in alinea's 

Het onderwerp wordt benoemd

De lezer wordt nieuwsgierig gemaakt

Aandachttrekker: er wordt bijv. een vraag gesteld of een probleem besproken.

Een samenvatting van de tekst

Er wordt bijv. een vraag beantwoord of een oplossing bij een probleem besproken.

De tekst wordt stap voor stap uitgewerkt

Een conclusie 

Wat is de juiste volgorde van deze tekst?

Wat is de juiste volgorde van de tekst?

1. A-B-C-D
2. B-C-D-A
3. D-A-C-B
4. C-D-A-B

Een goede tekst heeft samenhang door gebruik: 

Blz 134

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een opsomming?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor reden?

1. ten eerste
2. daarom
3. bijvoorbeeld
4. maar

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor tegenstelling?

1. zoals
2. daarnaast
3. echter
4. zo

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor oorzaak / gevolg?

1. Ten tweede
2. Bovendien
3. Dus
4. Doordat

Aan de slag

Lezen en luisteren, 1.4 Opbouw en indeling:

• Opdracht 1 Welmoed
• Opdracht 3 Chocola
• Opdracht 4 Tiktok en boeken
• Extra opdracht 1 Slim verpakt

Controle voor jezelf:

• Je weet nu dat teksten een vaste indeling hebben.
• Je herkent de verschillende tekstonderdelen

Indeling van de tekst

• Let op de indeling bij intensief lezen.
• Waarom: makkelijker als je onderdelen herkent.
• Welke onderdelen?
  - inleiding;
  - kern;
  - slot.
• Voorbeeld: pagina 128

- Onderwerp aankondigen.

- Lezer nieuwsgierig maken naar tekst.

- Aanwijzigen over wat in de tekst wordt besproken.

- Onderwerp stap voor stap uitgewerkt.

- Indeling in alinea's met elk eigen deelonderwerp.

- Soms: tussenkopjes.

- Schrijver sluit tekst af.

- Samenvatting, conclusie, of lezer aansporen iets te doen.

Samenhang

Zinnen en alinea's horen bij elkaar.

Hoe zie je dat?

• Signaalwoorden
• Signaalzinnen

- Maken duidelijk wat tekstdelen met elkaar te maken hebben.

- Verwijzen naar iets wat eerder in de tekst is genoemd.

- Geven aanwijzingen wat er in een tekstdeel wordt besproken.

- Vaak in de inleiding of als 1e zin van een alinea.

Oefenen met samenhang

Maak opdracht 5
(pagina 135)

Je kunt het scheurblad op pagina 363 gebruiken.