5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

                 5.3: Machtige heren, halfvrije boeren

§5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Let op:

'Standen werken samen'

en

'Weinig handel'

is géén toetsstof!

Het was toegestaan om andere goden te vereren als je was bekeerd tot het christendom

1. Waar
2. Niet waar

Alle niet-christelijke gebruiken en goden noemen we ...

Bonifatius en Wilibrord wilden zoveel mogelijk mensen bekeren tot het christendom, we noemen deze mensen:

Bonifatius kwam oorspronkelijk uit

1. Nederland
2. Engeland
3. Duitsland
4. Frankrijk

Bepaalde heidense feesten kregen een christelijk jasje

1. Waar
2. Niet waar

Rond het jaar ... was bijna iedereen in West-Europa christelijk. (Vul een getal in)

Belangrijke begrippen:

• Horigen
• Domein
• Horigheid
• Hof
• Hofstelsel
• Standen 

                                Machtige heren, halfvrije boeren

•  In de tijd van Monniken en Ridders was er weer een Landbouwsamenleving in plaats van een landbouwstedelijke samenleving. 

•  Onzekerheid en onveiligheid, waardoor boeren zekerheid en bescherming zochten bij machtige heren. 

•  In ruil voor de bescherming verloren de boeren een deel van hun vrijheid en werden horigen. 

                                                    Het hofstelsel

•  Horigen: halfvrije boeren die hoorden bij het gebied van de heer.

• Horigheid: de onvrijheid van de horigen. 

•  Domein: het gebied van een heer. 

Hofstelsel

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer

(de heer)

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer
(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Edelman

(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

In ruil geeft de boer:

• Deel van oogst
• Herendiensten

Horigen

De edelen

Eignaars van de grond, bestuurden het land, zorgden voor rechtspraak en voerden oorlog

Huis van de heer

Vaak niet meer dan een iets groter houten huis met een muur. Hierkonden de boeren schuilen bij een aanval.

Ophaalbrug

Kan gesloten worden bij een aanval

Gracht

Extra verdediging tijdens een aanval

Simpele huizen

Binnen de muren voor de belangrijkste mensen

Boomgaard

Ook binnen de muren werd voedsel verbouwd. Alle opbrengst hier was voor de heer

Boer buiten de muur

Er waren twee soorten boeren:

1. Vrije boeren: bezaten hun eigen grond
2. Horigen: hadden geen bezit en moesten werken voor de heer

Herendiensten

Horigen werden door de heer beschermd en gevoed, maar daar wilde de heer wel iets voor terug

De heer kon vragen om herendiensten

• graan malen
• druiven persen
• vechten voor de heer
• graan betalen
• wegen onderhouden
• gracht graven

Akker

Ook buiten de muren werd op het land gewerkt. Dit werd gedaan door de horigen.

Weiland

Buiten de muren lagen weilanden voor de dieren

Wat is het verschil tussen het hofstelsel en het leenstelsel / Feodale stelsel?

                   Rechten van de heer (heerlijke rechten)

1. Jachtrecht

2. Molenrecht

3. Recht om recht te spreken

                                 Plichten van de heer

1. De boeren op zijn land beschermen (door middel van legertjes).

2. De boeren laten landbouwen en veeteelt bedrijven.

                                   Rechten van de horigen

Op het domein:

1. Akkerbouw en veeteelt verrichten

2. Wonen

3. Gebruikmaken van de weiden en bossen

                             Plichten van de horigen

1. Belasting betalen: een deel van de oogst afstaan aan de heer.

2. Herendiensten verrichten: een deel van de tijd onbetaald werken voor de heer. 

3. Ze mochten het domein niet zonder toestemming verlaten. 

Drie sociale groepen

In de middeleeuwen ontstond een standensamenleving.

Er waren drie standen:

1. De geestelijkheid (in dienst van de kerk) had privileges/heerlijke rechten
2. De adel (in dienst van het bestuur) had privileges/heerlijke rechten
3. De boeren (vrije boeren en horigen) kregen bescherming

De eerste stand:

De tweede stand:

De derde stand:

Aan de slag!

• Werk je planningen in je online werkboek bij
• §5.2 moet voor volgende les af zijn
• §5.3 staat ook al klaar
• Vergeet niet eerst de paragraaf goed door te lezen en samen te vatten! 

                                   3 sociale groepen 

1. Geestelijken (zij die bidden)

2. Edelen (zij die vechten) 

3. Boeren (zij die werken)

Wat wordt hiermee bedoeld? Welke begrippen horen hierbij?

Weinig handel

- In de tijd van monniken en ridders was er weinig handel.

- Domeinen waren autarkisch: zelfvoorzienend. 

- Dorestad (Nederland) was een uitzondering. 

                  Nog een aantal belangrijke vragen 

Waardoor moesten de domeinen noodgedwongen autarkisch zijn?

Wat zien we hier precies? Wie is de leenman? Wat ontvangt hij?