Les 1: Middeleeuwen, Discovery Liederen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

19 maart

Les 1: Liederen van toen tot nu: Schrijf je eigen lied

Wat verwacht jij?

Inhoud van de module

Les 1: Middeleeuwen: rijm en melodie

Les 2: Worksongs, blues en ritme

Les 3: Protestliedjes

Les 4: Rapmuziek

Les 5: Popliedjes, start met je eigen lied

Les 6: Tekstbeleving en melodie, verder schrijven eigen lied

Les 7: Schrijven eigen lied en oefenen

Les 8: De uitvoering: Zing je eigen lied

Wat weet je al?

Met de middeleeuwen bedoelen we ongeveer de jaren:

1. 0-500
2. 500-1500
3. 1500-1700
4. 1700-1900

De drie standen in de middeleeuwen waren:

1. boeren, burgers, buitenlui
2. kerk, kasteel en platteland
3. adel, klerken, burgers
4. geestelijkheid, adel, boeren

Muziek in de middeleeuwen ontstond vooral uit:

1. slavenmuziek
2. klassieke componisten
3. kerkmuziek
4. het volk

Gregoriaanse muziek

De Romeinse liturgie van de Katholieke Kerk is vanaf de 6e eeuw opgeschreven (op verzoek van paus Gregorius 1) en staat bekend als gregoriaanse muziek. 

2 soorten gezang:

* syllabische gezangen hebben slechts 1 toon per lettergreep

* melismatische gezangen hebben meerdere noten op één lettergreep

Luister op de volgende pagina een stukje van de verschillende soorten.

Wat denk jij?

Luister een stukje naar Mariah Carey en vraag je af: 

Zingt ze vooral syllabisch 

of melismatisch?

Mariah zingt vooral

1. syllabisch
2. melismatisch
3. syllabisch en melismatisch
4. vals

Liederen in de middeleeuwen

Liedjes: teksten om uit je hoofd te leren en te zingen als je vrolijk, droevig of opstandig bent. 

Gezellig: in de middeleeuwen samen emotionele verhalen zingen die iedereen kende. 

Meestal niet opgeschreven: van mond tot mond.

Uitgevoerd door:
- Troubadours (Zuid-Frankrijk) en trouvères (het noorden van Frankrijk). Liederen over hoofse liefde, oorlog (b.v. de kruistochten) en hekeldichten.

- De Duitse minnesänger: minneliederen: wat 'stijver' en minder expressief.

- Jongleurs: rondtrekkende professionele speellieden die ook musiceerden. Jongleur in vaste dienst bij adel = minstreel. (spelen muziek van anderen, schrijven niet zelf)

BEKIJK DE VOLGENDE VIDEO EN LET OP HET VERSCHIL TUSSEN HET EGIDIUSLIED EN HET LIED VAN HEER HALEWIJN

Benoem twee verschillen tussen het lied van Heer Halewijn en het Egidiuslied

Tekst

Theorie: Eindrijm

soort eindrijm	kenmerk	voorbeelden
mannelijk rijm	de laatste lettergreep rijmt (en heeft klemtoon )	gaan-staan zoen - doen
vrouwelijk rijm	de laatste 2 lettergrepen rijmen, de klemtoon ligt op de voorlaatste lettergreep	band en - hand en ken nen - wen nen
onzijdig/glijdend rijm	er rijmen drie lettergrepen, de laatste 2 hebben geen klemtoon	kin deren - hin deren ke gelen - re gelen

Rijmschema

De woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank. 

Van het eindrijm kun je een rijmschema maken.

Iedereen kent wel eindrijm, denk aan Sinterklaasgedichten!

"De Sint zat te denken

wat hij Jan dit jaar zou schenken."

Theorie: alliteratie en assonantie

soort rijm	kenmerk	voorbeelden
eindrijm (3 soorten)	het eind van de zin rijmt	gaan-staan ban den - han den kin deren - hin deren
alliteratie/beginrijm	woorden uit dezelfde (vers)regel beginnen met dezelfde letter(s)	Titels van Suske en Wiske: het Sp aanse sp ook, de gl adde gl ipper
assonantie/klinkerrijm ook wel middenrijm	rijmwoorden hebben identieke klinkers (wordt ook veel gebruikt in rapteksten)	cr a z y - b a b y En respect h a d ik a ll a ng gep a kt, ​niet gekregen d a n n a m ik het v a n ze a f.

Aan de slag!

Analyseer het middeleeuwse 'Lied van heer Halewijn'. De tekst staat in het werkboekje, luister ook het bijbehorende fragment.

Welke rijm ontdek je? Wat betekent de tekst? 

Wat heb je deze les geleerd? Noem 2 dingen
Wat ga je gebruiken voor je eigen lied? Noem 1 ding.