HA2 grammatica zww hww kww

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica: woordsoorten

zelfstandig werkwoord

hulpwerkwoord

en 

koppelwerkwoord

Doelen: 

- Na deze les kun je uitleggen wat een zelfstandig werkwoord, een hulpwerkwoord en een koppelwerkwoord is.

- Je kunt deze soorten ook herkennen in een zin. 

Zelfstandig werkwoord

Heeft de zin met een werkwoordelijk gezegde maar één werkwoord?

Dan is dat sowieso een zelfstandig werkwoord.

Peter fietst naar huis.

Rohan slaapt nog steeds niet.

Het zelfstandig werkwoord vertelt wat er gebeurt! (actie)

Zitten er meerdere werkwoorden in de zin?

Peter is naar huis gefietst.

Rohan heeft nog steeds niet geslapen.

Het belangrijkste werkwoord is het zelfstandig werkwoord. Je kunt het niet weglaten.

Het andere werkwoord is een hulpwerkwoord.

Twee werkwoorden? De persoonsvorm is dan een hulpwerkwoord.

Meer dan twee werkwoorden?

Er is altijd één zelfstandig werkwoord (bij een zin met WG).

De rest is dan hulpwerkwoord.

Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

Wat is het belangrijkste werkwoord?

In de zin: Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

Is het belangrijkste werkwoord: vinden.

Je zou namelijk kunnen zeggen: Frank vond zijn broer niet.

Heeft en weten zijn hier dus hulpwerkwoorden.

Zww of Hww?
Deze film wordt veel bekeken.
Wordt is een...

1. zww
2. hww

Hij zou graag op straat willen spelen.
Spelen is een....

1. zww
2. hww

Frank vindt zijn broer niet.
Vindt is een....

1. zww
2. hww

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden geven niet aan dat er iets gebeurt, maar koppelen een eigenschap aan het onderwerp.

Die kinderen zijn rijk.

Veel profvoetballers worden beroemd.

Je vindt een koppelwerkwoord in het naamwoordelijk gezegde. In een zin met een w.g. zit dus geen kww.

Naamwoordelijk gezegde en werkwoordelijk gezegde

In een zin staan werkwoorden.

Meestal gebeurt er iets. Alle werkwoorden in de zin vormen dan samen het werkwoordelijk gezegde.

Hij heeft 5 km gezwommen.

wwg= heeft gezwommen.

Maar:

In een zin met een naamwoordelijk gezegde gebeurt niet iets, maar IS iemand (of iets) iets.

De tandarts is ziek.

De voetballer is beroemd.

Ze doen niet iets, maar ze ZIJN iets.

Bij een naamwoordelijk gezegde

Gaat het om een eigenschap.

Is er sprake van één van de volgende koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen.

Per zin is er altijd maar één koppelwerkwoord. De rest is hulpwerkwoord. Tenzij het een samengestelde zin is.

Voorbeelden van zinnen met een koppelwerkwoord

De planeet Mars lijkt onbewoond. 

Mijn zusje is ziek.

Dat bleek een vergissing.

Welke zin heeft een naamwoordelijk gezegde en dus een koppelwerkwoord?

1. Hij blijft dit jaar profvoetballer.
2. Hij blijft dit jaar voetballen.

Uitleg:

Hij blijft dit jaar profvoetballer

want:

hij is namelijk iets, hij doet niet iets.

Twijfel je of iets een kww is?

Zijn, worden en blijven zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden.

Kun je het werkwoord in de zin vervangen door zijn worden of blijven?

De bassist is ziek.

De bassist wordt ziek.

De bassist blijft ziek.

In de bassist is ziek, is IS dus een koppelwerkwoord.

De drummer blijft in het ziekenhuis.
Is 'blijft' een zww of kww?

1. zww
2. kww

 Check:

De zin was: De drummer blijft in het ziekenhuis.

Kun je zeggen: De drummer wordt in het ziekenhuis?

Nee!

Blijft is in deze zin dus geen kww maar een zww.

Wat is juist?

Zij is ziek naar huis gegaan.

1. is=hww gegaan=zww
2. is= kww gegaan=zww

De rechercheur was ongewapend.

Was=

1. zww
2. kww

Als je meerdere werkwoorden in een zin hebt, dan is de persoonsvorm altijd een......

Noem 5 koppelwerkwoorden

Wat vind je nog lastig?
Of heb je een vraag ergens over?

Leg het verschil uit tussen een koppelwerkwoord en een zelfstandig werkwoord.

Dat was het voor vandaag

Huiswerk: grammatica hww, zww, kww