4.2 les

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

4.2 "Zelfstandige Burgers"

Bladzijde 46 in je handboek

De doelen van vandaag

Je snapt hoe middeleeuwse steden hun stadsrechten kregen.

Je weet hoe middeleeuwse burgers hun steden bestuurden.

Je kent het proces waarin de steden zelfstandiger werden en de lage edelen macht verloren.

KA: De opkomst van de stedelijke burgerij (burgers) en de toenemende zelfstandigheid van steden

Maar eerst

Een belangrijk middeleeuws persoon:

Floris V: Graaf van Holland en Zeeland

Floris V (V = 5)

Gehaat door edelen en vazallen, geliefd door het volk (de burgers en boeren).

Woonde in het bekende Muiderslot ------>

Hij was graaf van twee gewesten: Holland en Zeeland.

Een graaf is een adellijke positie, maar wat is nou een gewest?

De gewesten van de Nederlanden

Macht van Floris V

Floris V maakte van Holland het belangrijkste gewest in de Nederlanden. Dat zijn het vandaag nog steeds.

Ook liet hij in 1280 een zaal bouwen aan zijn hof in Den Haag:

Het Ridderhof

Ridderzaal buiten

(Op het binnenhof)

Ridderzaal binnen

(Tijdens prinsjesdag)

Stadsrechten

Floris V geeft ook de stad Gouda stadsrechten

Wat zijn dat precies?

Steden kregen marktplaatsen en werden zo belangrijke handelsplaatsen met veel mensen, geld en goederen. Deze hebben dan ook veel macht.

Om de steden aan hun kant te hebben, geven vorsten en andere hoge edelen de steden binnen hun rijk stadsrechten. Nu mag het ook officieel een stad heten.

Stadsrechten

Wat mag en moet een stad doen als deze stadsrechten krijgt:

Zichzelf besturen, er komt een stadsbestuur met eigen stadswetten.

Steden mochten zelf voor hun rechtspraak zorgen.

Steden mochten stadsmuren bouwen

Steden mochten hun eigen belastingen opheffen

In ruil hiervoor bleven zij trouw aan hun vorst / landheer, die elkaar alsnog helpen in tijden van oorlog.

Voorbeeld stadsrechten

Een overblijfsel van stadsrechten zijn de burgemeesters.

Afspraken stad en vorst

Om stadsrechten te krijgen, moest een stad veel geld betalen aan hun landheer (bijv. een graaf, hertog of koning).

Zo konden deze landheren voor hun hof en oorlogen betalen.

Landheren, die je hoge edelen noemt door hun macht, kregen zo de steun van de steden tegen de vele lage edelen, die de hoge edelen dwarsboomden.

Op deze manier kregen de hoge edelen en koningen MEER MACHT. terwijl de lage edelen juist MACHT VERLOREN. Hun bestuur wordt dus langzaam centraler.

Wat zien we hier?

Wonen in de stad

Steden waren aantrekkelijk voor mensen, ze waren erg rijk.

Daarnaast raakte een horige (boer) de plichten die zij hadden bij hun heer kwijt als ze naar een stad mochten verhuizen.

"Stadslucht maakt vrij". De steden maakten mensen letterlijk vrij.

Als je een inwoner was van een stad was, heette je een burger.

Je moest daarvoor één jaar en één dag in de stad gewoond hebben, een beroep hebben en een geldbedrag betalen

Van dit

Naar dit

Het stadsbestuur

De macht in de steden was vaak in handen van een klein groepje machtige families. Deze families leverden de schepenen.

Schepenen maakten de wetten in de stad en zorgde voor

orde en rust (een soort politie sheriff)

Het bestuur kwam bijeen in een raadhuis. Dit bestuur werd

geadviseerd door een raad machthebbende burgers:

De vroedschap.