D1ATh3 B2: Organismen ordenen - lln

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 1

D1ATh3 Ordenen

 B2: Organismen ordenen

Info gebruikt van:

Malmberg methode Biologie en verzorging voor jou

Biologiepagina.nl

Bioplek.org

Biologieweb.nl

e.a. 

Welke soorten organismen ken jij?

Herhaling

Ziek of afwezig of herhaling uitleg?

Kijk 

het uitleg-filmpje

6 minuten

Herhaling van het begin van het schooljaar

Ziek of afwezig of herhaling uitleg?

Kijk 

het uitleg-filmpje

4 minuten

Wij: De bacteriën zijn een RIJK (is anders in het filmpje)

Herhaling:

Levensverschijnselen

Er zijn 7 levensverschijnselen:

Waarnemen

Bewegen

Voeden 

Ademhalen

Uitscheiden

Groeien

Voortplanten

Levensverschijnselen zijn de kenmerken van het leven

(levenskenmerken). 

Noteer de 7 levensverschijnslen,  in je schrift. 

Leer ze uit je hoofd

1

Maak een kleine, simpele, gekke tekening van jezelf. Daarin zijn de 7 levensverschijnselen te zien.... Helpt jou dat om ze te leren?

2

Maak je liever een ezelsbruggetje zodat je de 7 levensverschijnselen kunt onthouden? Helpt jou dat om ze te leren?

3

Als jij aan je lievelingsdier denkt.... of een afbeelding daarvan hebt, kun je dan de 7 levensverschijnselen beter onthouden? 

waarnemen

Zien horen ruiken proeven en voelen

Organisme:

een levend wezen

Omdat er zoveel soorten organismen op de aarde zijn, zijn ze geordend. Door te kijken naar dezelfde kenmerken zijn er groepen gemaakt.

Vraag:

Als je kijkt naar de afbeeldingen, hoe zou je de dieren dan kunnen ordenen? 

Oefening 2-tal:

Hoeveel vragen heb je nodig om er achter te komen welk dier jouw klasgenoot 'in het hoofd' heeft?

Beide een dier in het hoofd, stel om de beurt een vraag.

Wie wint? ..... op welke kenmerken heb jij gelet?

kikker

libelle

zebra

duizendpoot

kreeft

giraffe

kwal

roodborstje

Antwoord

door te letten op de lichaamsbouw of bijv. het milieu waar ze leven

zeester

Het is ook mogelijk dat beide vragen stellen aan elkaar (beide hebben een dier in gedachten.

Bespreken: Welke vragen heb je gesteld?

Op welke kenmerken van de dieren heb je gelet?

4 rijken

Alle organismen zijn verdeeld in 

4 grote groepen: De 4 rijken.

Bij het indelen heeft men gekeken naar de cellen. Cellen zijn de kleine bouwstenen waarvan een organisme is gemaakt.

Bij het indelen let je op de cel kenmerken: celkern, celwand en bladgroenkorrels.

celkenmerken

Een plantencel heeft alle kenmerken!

celkenmerken

Een bacterie heeft maar 1 kenmerk!

Elke cel van een organisme bevat celplasma (cytoplasma = een vloeistof).

Elke cel heeft daar omheen een heel dun elastisch vliesje (celmembraan). 

Dit celmembraan kan stofjes binnenlaten, eruit laten gaan en tegenhouden.

Vertakkingsschema

4 Rijken

Dit gaan jullie anders noteren (zie volgende slide!) 

Neem alleen het 1e deel van dit schema over in je schrift, maak grote vakken

Vul in wat je nu weet, later ga je meer invullen

bacterien

schimmels

planten

dieren

De 4 rijken en hun cellen met de celkenmerken

planten

dieren

schimmels

bacteriën

celkern

celwand

bladgroenkorrels

celkern

celkern

celwand

celwand

1

2

extra

cytoplasma = celplasma = een stroperige (cel)vloeistof

2

extra

grote vacuole =  vochtblaasje

1

3

extra

celmembraan, Heel dun elastisch vliesje, bepaalde stoffen kunnen hier doorheen.

3

Extra informatie, hoef je niet te leren!

de grijze 'rand'  is de celwand

in het boek is de celwand geel

Van wie is welke cel?

Dier

Schimmel

Bacterie

Plant

Naam voor eencellige organismen
zonder celkern,
omgeven door een celwand
zonder bladgroenkorrels

1. plantencel
2. schimmel
3. bacterie
4. dierlijke cel

rijk en cel kenmerken

Plantenrijk

Celkern Celwand Bladgroenkorrels

4

rijk en cel kenmerken

Rijk van de schimmels

Celkern  - Celwand

2

rijk en cel kenmerken

Rijk van de dieren

Celkern

3

rijk en cel kenmerken

Rijk van de bacteriën

celwand

1

Vertel wat je weet! Rijk en cel kenmerken!

- ja, een celkern
- geen celwand
- geen bladgroenkorrels

1. bacterie
2. schimmel
3. plant
4. dier

Plantaardige cel

Bladgroenkorrels liggen in het celplasma (cytoplasma).

In de bladgroenkorrels vindt fotosynthese plaats. In de bladgroenkorrels kan de plantencel zijn eigen voedsel maken.

Hiervoor heeft de plant water, koolstofdioxide en (zon)licht (energie) nodig. 

Bij de fotosynthese komt zuurstof vrij en voedsel voor de plant.

eigen voedsel maken

Wij kunnen in ons lichaam niet ons eigen voedsel maken.

Hiervoor gaan we naar de winkel of halen we ingrediënten van het land.

Ook dieren, bacteriën en schimmels kunnen het niet. Zonder planten zouden er geen voedsel en geen zuurstof zijn!

Voor zuurstof is de mens

 afhankelijk van de planten

Deze organismen: Bij welk rijk behoren ze en wat weet je nu van hun cellen?

Rijk: Bacteriën

Rijk: schimmels

Rijk: dieren

Rijk: planten

geen celwand

bladgroen korrels

geen celkern

wel celwand, 

celkern, geen bladgroenkorrels

 ..... Een virus.... wat is dat?

Virussen zijn ziekmakers. Een virus is geen organisme.

Dat betekent dat een virus geen eigen cellen heeft. Het komt een lichaam binnen via lichaamssappen zoals speeksel en bloed, en nestelt zich vervolgens in een bestaande lichaamscel. 

Wanneer dat is gebeurd heeft het virus de volledige controle over die cel en kan het virus zich, net zoals bijvoorbeeld een bacterie, vermenigvuldigen.

Corona is een virus

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus? Je kunt van allebei goed ziek worden. Van kou word je niet verkouden. Het zijn virussen en bacteriën die je ziek kunnen maken. Allebei vervelend, maar wat is eigenlijk het verschil tussen die twee?

We zien ze niet, maar ze zijn overal om ons heen, ze zitten zelfs in ons, en ze kunnen ons goed ziek maken: bacteriën en virussen. Maar een bacterie is niet hetzelfde als een virus.

Bacteriën zijn piepkleine organismen: ze bestaan uit 1 cel. Maar die cel kan zichzelf wel delen. Sommige bacteriën hebben ons lichaam nodig om te leven, maar zijn niet schadelijk. Maar er zijn ook slechteriken, die bacteriën dringen naar binnen om ons een vervelende ziekte te bezorgen. Je witte bloedcellen komen in actie om die indringers weer te verdrijven en jij kunt ze een handje helpen door antibiotica te slikken.

Een virus is geen organisme. Een virus is niet meer dan wat genetisch materiaal met daaromheen een eiwitmantel. Een virus is een soort piraat: het kaapt een cel in je lichaam. Het neemt de controle over die cel over, en geeft opdracht om weer nieuwe virussen aan te maken. Bekende virusziektes zijn hiv, koortslip, waterpokken en verkoudheid. Verkoudheid komt dus niet door de kou, maar door een virus, en zou eigenlijk vervirusdheid moeten heten. (hatsjie) Beterschap!

In het jaar 2020 is er een nieuw virus ontstaan: Het corona-virus (Covid-19 virus). Door inenting probeert men te voorkomen dat mensen ernstig ziek worden van het virus.

- geen celkern
- wel een celwand
- geen bladgroenkorrels

1. bacterie
2. schimmel
3. plant
4. dier

- wel een celkern
- wel een celwand
- geen bladgroenkorrels

1. bacterie
2. schimmel
3. plant
4. dier

Dit zijn celkenmerken

1. Celkern- Celwand Bladgroenkorrels
2. Plant - Dier - Schimmel
3. cel onder de microscoop en cel met het blote oog te zien
4. Bacterie - Schimmel - Plant - Dier

- ja, een celkern
- ja, een celwand
- ja, bladgroenkorrels

1. bacterie
2. schimmel
3. plant
4. dier

Organismen worden ingedeeld
in de rijken:

1. Planten - Dieren
2. Bacteriën - Schimmels
3. Dieren - Planten - Bacteriën - Schimmels -Mensen
4. Bacteriën - Schimmels - Planten - Dieren

Naam voor de eerste vier groepen die ontstaan bij het indelen van alle organismen

1. rijk
2. groep
3. soort
4. ras

Fotosynthese
Wat is ==> NIET waar

1. Dit vindt plaats bij sommige dieren en alle planten
2. Dit vindt plaats in groene planten
3. Dit vindt plaats in de bladgroenkorrels
4. Hierdoor maakt de plant zijn eigen voedsel

Wat is waar?

1. Cel 1: plantaardige cel Cel 2: dierlijke cel
2. Cel 1: Bacterie Cel 2: dierlijke cel
3. Cel 1: dierlijke cel Cel 2: plantaardige cel
4. Cel 1: Schimmelcel Cel 2: plantaardige cel

Kan dit een wangslijmvliescel zijn?

1. ja
2. nee
3. dat kun je niet weten
4. nee, dit is een schimmel

Elk onderdeel is dubbel.

Sommige onderdelen moeten 2 keer in dezelfde geplaats worden.

plantencel

dierlijke cel

celwand

celmembraam

celmembraam

celwand

celkern

celkern

vacuole

vacuole

Bladgroenkorrels

Bladgroenkorrels

Celplasma

Celplasma

Een bacterie heeft:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Een cel van een schimmel heeft:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Een plantencel heeft:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

WAT IS ======> NIET JUIST?
In de koelkast vind je alle groepen organismen. In de koelkast vind je niet alleen eetbare planten en dieren, maar ook smakelijke schimmels en bacteriën. Brie bijvoorbeeld is bedekt met een wit laagje schimmels. Champignons zijn paddenstoelen en behoren dus ook tot de schimmels. Er zijn ook smakelijke bacteriën. In yoghurt en kwarktoetjes zitten heel veel bacteriën. Deze toetjes zijn gemaakt van melk waaraan melkzuurbacteriën zijn toegevoegd. Deze melkzuurbacteriën maken de melk dik en friszuur. Melk is afkomstig van een koe, maar melk bevat geen cellen van een koe. Yoghurt en kwarktoetjes bevatten ook geen cellen van een koe.

1. prei en sla behoren tot de planten
2. Kwarktoetjes en organismen in de yoghurt behoren tot de bacteriën
3. Champignon en organismen op de brie behoren tot de schimmels
4. hamburger en prei behoren tot de dieren

Een cellen van dit organisme hebben:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern -GEEN celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Celkern

Vacuole

Bladgroenkorrel

Cytoplasma

Celmembraan

Celwand

Welk kenmerk heeft
alleen de sla

Welk kenmerk heeft
alleen de makreel?

Welk kenmerk heeft
alleen de yoghurt?

alleen een celwand 

met celvloeistof

Schimmel

Bacterie

Plantaardige cel

Dierlijke cel

Welk(e) kenmerk(en)
heeft alleen deze groep:

champignon en schimmel op de brie?

Dit is een

1. plantaardige cel
2. cel van een schimmel
3. bacterie
4. dierlijke cel

Dit is een

1. plantaardige cel
2. cel van een schimmel
3. bacterie
4. dierlijke cel

bladgroenkorrel

celmembraan

celkern

vacuole

cytoplasma

celwand

De veroorzaker van deze ziekten heeft alleen een celwand.
Het is een......

1. plantaardige cel
2. cel van een schimmel
3. bacterie
4. dierlijke cel

zie afbeelding:

Kenmerk van de cellen die jij NIET lekker vindt:

1. wel bladgroenkorrels
2. wel een celwand
3. geen celkern
4. dierlijke beestjes