Les 6 Poëzie GIEI

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Les 6: poëzie

Programma:

• Je gaat lezen in je leesboek
• We bespreken het gedicht Sterren en stuiters
• Je leert over hoe een strofe is opgebouwd (strofebouw)
• Je leest en oefent met het gedicht Het kind en ik

Metrum

Metrum: regelmatige afwisseling tussen beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen.

Scanderen: noteren van het metrum

Versvoet: combinatie die steeds weer terugkeert

Jambe: V-

Trochee: -V 

Anapest: VV-

Dactylus: -VV

Amfibrachys: V-V

Antimetrie: doorbreking van het metrum

- = beklemtoonde lettergreep

V = onbeklemtoonde lettergreep

Metrum

• Richt je op wat je weet, op wat helder is
• Twijfelen is soms heel logisch: altijd - altijd
• Meestal ligt de klemtoon op de voorlaatste lettergreep: generatie - klinker
• Enkele klemtoonregels:
• De klemtoon ligt nooit op de stomme e (uh).
• De klemtoon ligt op het 'zware' deel van een woord: kantoor - normaal

Sterren en stuiters

De sleutel steekt nog in het sleutelgat

en in het tuinhuis hangen nog de ringen,

waaraan wij vleermuisachtig 't beeld opvingen

van zwanen in een vijvervlak gevat.

Ik weet nog dat ik zeven stuiters had

als goudvissen konden zij overspringen;

bij het slapen-gaan mijn zeven liefste dingen,

waarmee 'k, insoezend, 't sprookjesland betrad.

Sterren en stuiters, 't is al lang geleden,

nu is mijn eigen kind niet eer tevreden,

voor ik het, aan zijn bed wat heb verteld.

Maar allengs is het zóó met mij gesteld,

dat ik, wanneer zijn hoofd is weggegleden,

nog door blijf praten, alsof mij iets kwelt.

Ed.Hoornik, De erfgenaam

1 Het gedicht bestaat uit 14 regels, die verdeeld zijn in twee kwatrijnen (octaaf) en twee terzetten (sextet).

2 abba abba ccd dcd – Dit is een omarmend rijmschema (met een onregelmatigheid in het sextet). Je kunt ook zeggen: omarmend en gepaard (met een onregelmatigheid in de laatste twee regels).

3 bijvoorbeeld: r. 1: sleutel - steekt - sleutelgat

 r. 4: van - vijvervlak - gevat

 r. 9: sterren - stuiters

     r. 13: wanneer - weggegleden

4 bijvoorbeeld: r. 2: tuinhuis

 r. 4: van - vijvervlak - gevat

 r. 5: weet - zeven

 r. 7: slapen-gaan

 r. 8: 't sprookjesland - betrad

5 v – v – v – v – v –

De sleutel steekt nog in het sleutelgat

 v – v – v – v – v – v

en in het tuinhuis hangen nog de ringen,

Het metrum is een jambe.

6 (1) een vergelijking met een verbindingswoord: in de regels 5 en 6 worden stuiters (object) vergeleken met goudvissen (beeld); (2) een zuivere metafoor: in regel 8 wordt alleen het beeld ‘sprookjesland’ genoemd; het object (de slaap) wordt weggelaten.

Enjambement

Na welke regel loopt de zin eigenlijk door?

Dus waar zie je een enjambement?

Aan de slag: 

• Samen lezen: Het kind en ik
• In tweetallen met de vragen en opdrachten beginnen

Huiswerk volgende les: maak alle vragen en opdrachten bij Het kind en ik