Middeleeuwen en start periode 2

Middeleeuwen en start periode 2

Welkom bij periode 2!

Wat gaan we vandaag doen?

PTA + studiewijzer doornemen

Middeleeuwen 

Mariken van Nieumeghen lezen (onderdeel van SE2)

De Middeleeuwen waren van

1. 1000-1500 na Chr.
2. 500 v Chr- 500 na Chr.
3. 900-1980
4. 500-1500

God stond centraal in de Middeleeuwen, dat noem je

1. epische concentratie
2. Egocentrisch
3. theocentrisch

De vier hoofdgenres van de Middeleeuwen zijn:
Ridderromans, Liederen, Geestelijke verhalen en

1. Karelromans
2. Dierverhalen
3. Arthurromans
4. Hoofse lyriek

Het verklaringsmodel van de Middeleeuwen was gebaseerd op

1. de Bijbel
2. filosofie
3. mythologie
4. wetenschap

Gebruik van kleuren, getallen en beelden om een diepere betekenis aan te duiden, noem je

1. rethoriek
2. artistiek
3. symboliek
4. artisjok

De rederijkerskamer schreven teksten, met als doel

1. opiniëren
2. informeren
3. amuseren
4. overtuigen

Wat wordt bedoeld met het feodale stelsel?

1. leenstelsel gebaseerd op bestuurssysteem
2. leenstelsel gebaseerd op samenlevingssysteem
3. leenstelsel gebaseerd op macht
4. leenstelsel gebaseerd op deze 3 gebieden

Wat is hoofsheid?

1. omgangsvorm in de middeleeuwen
2. standensysteem in de middeleeuwen
3. een bepaald geloof

In welke eeuw kwam de burgerij op?

1. 8e
2. 10e
3. 12e
4. 20e

De middeleeuwen: begrippen

• 500-1500
• adel
• 800 Karel de Grote
• christendom
• officiële taal Latijn

De middeleeuwen: omvang

Geen sprake van "de Nederlanden".

Hertogdommen, graafschappen en bisdommen -->

Frankische, Duitse en Bourgondische rijk

Het feodale stelsel

• Vorst is de leenheer 
• Edelen zijn de
   leenmannen of vazallen

Middeleeuwen grofweg drie standen:

• de geestelijkheid
• de adel
• de boeren
• pas veel later komen daar de burgers bij (wanneer er steden ontstaan)

Het katholicisme in de middeleeuwen

Verbreidt zich vanaf 690

De geestelijkheid is de eerste/hoogste in de middeleeuwse standenmaatschappij.

literaire achtergrond in de middeleeuwen

De taal

Latijn: taal van de kerk en de geleerden

Geen spreektaal

Volkstaal rond 1100. Onze volkstaal heet "Diets" en klonk ongeveer zo.

diets

Middeleeuwse literatuur

De verhalen waren niet bedoeld om te lezen, maar om te beluisteren. 

Rondreizende troubadours of minstrelen vertelden de verhalen. 

Vaak uit het hoofd en op rijm (Waarom?)

1450: de boekdrukkunst wordt uitgevonden

Daarvoor: monnikenwerk!

Anonieme schrijvers

Naam van de schrijver: niet van belang. 

Vaak geen originele verhalen, maar vertalingen en/of bewerkingen van bestaande legendes (volksverhalen). 

Doel: vermaken en doceren

Hoofsheid

Belangrijk ideaal 

Verspreid via de literatuur  

Je behandelt anderen respectvol, laat iedereen in zijn waarde en beheerst je driften. 

Hoofse liefde: waarbij een ridder hartstochtelijk verliefd is op een onbereikbare vrouw.

literaire genres

• ridderromans
• dierenepiek
• geestelijke letterkunde
• liederen
• toneel
• leerdichten

Karel de Grote

De bekendste Nederlandse

ridderroman is Karel ende

Elegast. Deze roman is

oorspronkelijk Nederlands.

Ook het Roelandslied is

populair.

Karel de Grote

Verhalen over Karel de Grote waren heel populair. Aan Karel de Grote worden allerlei historische gebeurtenissen toegeschreven die hij zelf niet kan hebben beleefd. We noemen dit epische concentratie of epische verdichting. Karel groeide op deze manier uit tot een modelvorst.

Arthurromans

Keltische en Britse romans.

Koning Arthur.

Niet gebaseerd op historische feiten.

Geen oorlog maar queeste.

Bijvoorbeeld naar de heilige graal.

Ter ere van een geliefde maar vaak

onbereikbare vrouw.

Britten tegen Angelsaksen.

Dierenepiek: kort verhaal met moraal

• De dierenepiek is het genre van middeleeuwse dierenverhalen in de vorm van een epos (heldendicht) 

• De dieren in deze verhalen gedragen zich als mensen. 

• Vaak is er sprake van satire: menselijke maatschappij wordt belachelijk gemaakt, zoals in Van den Vos Reynaerde.

Het toneel in de middeleeuwen

• Pas vanaf de veertiende eeuw
• van geestelijk naar wereldlijk toneel
• van kerk, naar kerksplein naar marktplein
• van geestelijken en misdienaren naar burgers en
   vervolgens naar echte acteurs
• van godsdienstige onderwerpen naar allerlei verschillende

Het geestelijk toneel

• mysteriespelen gaan over gebeurtenissen uit de bijbel,
   zoals de zeven "bliscappen" van Maria
• mirakelspelen gaan over een wonder door tussenkomst
   van Maria of een andere heilige, zoals "Mariken van
   Nieumeghen"
• moraliteiten bevatten een levensles. Er doen geen echte
   personen aan mee, maar symbolische figuren (Elckerlijc)

Mariken van Nieumeghen

Klassikaal lezen

Inspiratie opgedaan?

• SE2: informatieve presentatie over de middeleeuwen
• In duo's
• Kiezen uit een lijst met onderwerpen: ....
• Link met Mariken