Middeleeuwen en start periode 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom bij periode 2!

Wat gaan we vandaag doen?

PTA + studiewijzer doornemen

Quiz: Hoe goed ken jij de middeleeuwen?

Middeleeuwen-> een korte toelichting

Mariken van Nieumeghen lezen (onderdeel van SE2)

SE2: planning bekendmaken, duo's formeren, onderwerpen verdelen

Quizlet: signaalwoorden (SE2+SE3+CE)

Periode 2

                                         PTA + STUDIEWIJZER

De Middeleeuwen waren van

1. 1000-1500 na Chr.
2. 500 v Chr- 500 na Chr.
3. 900-1980
4. 500-1500

God stond centraal in de Middeleeuwen, dat noem je

1. epische concentratie
2. Egocentrisch
3. theocentrisch

De vier hoofdgenres van de Middeleeuwen zijn:
Ridderromans, Liederen, Geestelijke verhalen en

1. Karelromans
2. Dierverhalen
3. Arthurromans
4. Hoofse lyriek

Het verklaringsmodel van de Middeleeuwen was gebaseerd op

1. de Bijbel
2. filosofie
3. mythologie
4. wetenschap

Gebruik van kleuren, getallen en beelden om een diepere betekenis aan te duiden, noem je

1. rethoriek
2. artistiek
3. symboliek
4. artisjok

De rederijkerskamer schreven teksten, met als doel

1. opiniëren
2. informeren
3. amuseren
4. overtuigen

Wat wordt bedoeld met het feodale stelsel?

1. leenstelsel gebaseerd op bestuurssysteem
2. leenstelsel gebaseerd op samenlevingssysteem
3. leenstelsel gebaseerd op macht
4. leenstelsel gebaseerd op deze 3 gebieden

Wat is hoofsheid?

1. omgangsvorm in de middeleeuwen
2. standensysteem in de middeleeuwen
3. een bepaald geloof

In welke eeuw kwam de burgerij op?

1. 8e
2. 10e
3. 12e
4. 20e

De middeleeuwen: omvang

Geen sprake van "de Nederlanden".

Hertogdommen, graafschappen en bisdommen -->

Frankische, Duitse en Bourgondische rijk

Middeleeuwen grofweg drie standen:

• de geestelijkheid
• de adel
• de boeren
• pas veel later komen daar de burgers bij (wanneer er steden ontstaan)

Het feodale stelsel

• Vorst is de leenheer 
• Edelen zijn de
   leenmannen of vazallen
• Boeren-horigen

Het katholicisme in de middeleeuwen

Verbreidt zich vanaf 690

De geestelijkheid is de eerste/hoogste in de middeleeuwse standenmaatschappij.

De taal

Latijn: taal van de kerk en de geleerden

Geen spreektaal

Volkstaal rond 1100. Onze volkstaal heet "Diets" en klonk ongeveer zo.

diets

Middeleeuwse literatuur

De verhalen waren niet bedoeld om te lezen, maar om te beluisteren. 

Rondreizende troubadours (?) of minstrelen (?) vertelden de verhalen. 

Vaak uit het hoofd en op rijm (Waarom?)

1450: de boekdrukkunst wordt uitgevonden

Daarvoor: monnikenwerk!

Anonieme schrijvers

Naam = Niet van belang 

Vaak geen originele verhalen, maar vertalingen en/of bewerkingen van bestaande legendes (volksverhalen). Doel?!

• vermaken en doceren

Hoofsheid

• Belangrijk ideaal 
• Verspreid via de literatuur  
• 
  
• Je behandelt anderen respectvol, laat iedereen in zijn waarde en beheerst je driften. 
• 
  
• Hoofse liefde: waarbij een ridder hartstochtelijk verliefd is op een onbereikbare vrouw.

Literaire genres

• ridderromans
• dierenepiek
• geestelijke letterkunde
• liederen
• toneel
• leerdichten

Karel de Grote

Verhalen populair. 

Historische gebeurtenissen? 

Epische concentratie of epische verdichting. 

Karel was een modelvorst..of niet?

Dierenepiek: kort verhaal met moraal

• De dierenepiek is het genre van middeleeuwse dierenverhalen in de vorm van een epos (heldendicht) 

• De dieren in deze verhalen gedragen zich als mensen. 

• Vaak is er sprake van satire: menselijke maatschappij wordt belachelijk gemaakt, zoals in Van den Vos Reynaerde.

Het toneel in de middeleeuwen

• Vanaf 1400
• Geestelijk        wereldlijk toneel
• kerk           kerksplein          marktplein
• Geestelijken        burgers          acteurs
• Godsdienstige onderwerpen        allerlei verschillende

Het geestelijk toneel

• mysteriespelen gaan over gebeurtenissen uit de bijbel,
   zoals de zeven "bliscappen" van Maria
• mirakelspelen gaan over een wonder door tussenkomst
   van Maria of een andere heilige, zoals "Mariken van
   Nieumeghen"
• moraliteiten bevatten een levensles. Er doen geen echte
   personen aan mee, maar symbolische figuren (Elckerlijc)

Mariken naar Nijmegen.

Kan bij niemand terecht, geeft zich over aan de duivel.

De duivel belooft haar van alles en stelt een aantal eisen.

Samen trekken ze 7 jaar rond.

Begin 16e eeuw 

(einde middeleeuwen)

Uitgave 1518, gedrukt door Willem Vorsteman in Antwerpen

Waarschijnlijk gebaseerd op oudere versie.

Iedereen in de ban van heksen!

Mariken van Nieumeghen

Nu klassikaal lezen

Deel 1, hierna vragen

Inspiratie opgedaan?

• SE2: informatieve presentatie over de middeleeuwen
• 16-17-19 december '24
• In duo's
• Kiezen uit een lijst met onderwerpen: Googledoc
• Link met Mariken

Quizlet

https://quizlet.com/nl/878374582/4m-kern-verbanden-in-teksten-flash-cards/?i=27m2kv&x=1jqt

SE2 + SE3 + CE-> 

signaalwoorden gebruiken/kennen/herkennen

Welk cijfer geef je deze les?