Les 2 voortplanting

• Groene productie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3,4

Herhalingsles Hoofdstuk 3

Productie dieren houden

Groene productie 

Eieren en vlees

Vlees en melk

Vlees

Kip

Koe

Varken

Waaraan kun je het TYPE dier herkennen?

1. Exterieur
2. Kleur
3. Uiterlijk
4. De grootte

Een kippenboer die op zijn bedrijf veel eieren produceert, kiest voor kippen van het:

1. vleestype
2. legtype
3. donsdtype

Waar kijk je naar bij dierenwelzijn?

1. de geestelijke gezondheid van het dier
2. de lichamelijke gezondheid van het dier
3. de productie van het dier
4. de geestelijke en lichamelijke gezondheid van het dier

Welke van de onderstaande beweringen is juist?

1. Een diersoort kun je onderverdelen in meerdere rassen
2. Een ras kun je onderverdelen in meerdere diersoorten
3. Beide antwoorden zijn waar
4. Beide antwoorden zijn niet waar

Voortplanting

Les 2- Groene productie

Geslachtskenmerken

Primaire geslachtskenmerken zijn bij geboorte aanwezig 

• ♂ penis, zaadleider teeltballen
• ♀ vulva, eileider, eierstokken

Secundaire geslachtskenmerken komen later wanneer het dier ouder wordt

• bijv. grotere penis / uiers, felle kleuren haan

Geslachtsrijp: het kan jongen krijgen

Fokrijp: het is dier is volgroeid

Wat is een voorbeeld van een primair geslachtskenmerk bij een varken?

1. De zeug heeft tepels
2. De beer is agressiever
3. De zeug heeft een baarmoeder
4. De beer heeft slagtangen

Noem twee secundaire geslachtskenmerken van een haan

Dekken of KI

• geen overdracht van geslachtsziektes
• veiliger voor mens en dier
• sperma wordt gesekst
• bronst = vruchtbare periode. een koe soms koortsig en een rodere vulva en veel loeien
  

Waaraan kun je zien dat een koe bronstig is?

Dracht en geboorte

• dracht = vrouwelijk dier is bevrucht
• natuurlijke geboorte of keizersnede
• koe kalft meestal 1 jong; varkens ook wel 14 jongen per worp
• bij geboorte biest (eerste moedermelk) heel belangrijk!
• speenleeftijd is het stoppen met de moedermelk

Een koe die afkalft krijgt vaak ……. jong(en)

1. 2
2. 1
3. 4
4. 3

Wat is biest?

1. De melk die de koe de eerste twee weken geeft
2. De eerste moedermelk die een kalf drinkt
3. De melk die de koe de eerste week geeft
4. De melk die de koe de eerste 3 dagen geeft

Welke woorden staan in de juiste volgorde, waarbij speenleeftijd het laatste woord is?

1. bronstig – dekken – drachtig – geboorte – speenleeftijd
2. dekken – bronstig – geboorte – drachtig – speenleeftijd
3. drachtig – dekken – bronstig – geboorte – speenleeftijd
4. geboorte – dekken – drachtig – bronstig - speenleeftijd

Huisvesting rundvee

Melkvee meestel in een ligboxenstal

• koeien kunnen vrij rondlopen
• koeien liggen in boxen
• steeds meer incombinatie met melkrobot

kalveren

• jonge kalveren in een eenlingbox
• ouder kalven in groephokken

Huisvesting varkens

Groepsdieren = huisvesten in groepen

• uitzondering als zeur moet werpen
• apart in de kraamafdeling
• waar ze de biggen krijgt en kan zogen

Voeren gaat automatisch met voerrobot

soms gehouden in een zichtstal

uitgaan de stallucht wordt gezuiverd door een luchtwasser

Een drachtige zeug wordt meestal voor het werpen op de kraamafdeling in een kraamhok gelegd. Dit gebeurt omdat:

1. een zeug dan niet op haar biggen kan gaan liggen
2. een zeug agressief wordt als ze biggen heeft
3. een zeug niet kan werpen met veel varkens om haar heen

huisvesting geiten

potstal

• geiten kunnen vrij rondlopen
• ondergrond is o.a. stro 

geiten worden in groepen gehouden

huisvesting kippen

scharrelstal

• kippen kunnen vrij rondlopen

volièrestal

• grond met strooisel
• daarboven etages met voergoten                                                     en drinkbakken
• boven in zitstokken

Een bedrijf heeft 40 vleesvarkens. 1 vleesvarken produceert 3,4 m3 mest per maand. Wat is de totale maandproductie aan mest? Geef het antwoord alleen in cijfers en twee decimalen.

planteneters / herbivoren

Plooikiezen

Snijtanden

Herkauwers hebben geen snijtanden in de bovenkaar, maar snijtandachtige- onderhoektanden.

Herkauwers

Koeien, geiten en schapen

Spijsvertering herbivoor

Spijsverteringskanaal is heel lang, om de vezels van bladeren en grassen te kunnen verteren.

Penibel

Pens      bek (herkauwen)

Netmaag

Boekmaag

Lebmaag      darmen

Welke tanden ontbreken er bij een planteneter?

1. hoektanden
2. snijtanden
3. plooikiezen

alleseters / omnivoor

Knobbelkiezen

Knobbelkiezen kunnen knippen en malen.

Hoektanden

vleeseters / carnivoor

Knipkies

Hoektand

Kaken als schaar

Bovenkaak breder dan onderkaak zodat kiezen als benen van een schaar langs elkaar heen glijden

Spijsverteringskanaal

korter spijsverteringskanaal dan herbivoren

Sleep de juiste naam bij het plaatje.

carnivoor

herbivoor

omnivoor

Waarom is bij een vleeseter de bovenkaak vaak breder dan de onderkaak?

1. Dat is een aangeboren afwijking
2. Hierdoor kunnen de kiezen als de benen van een schaar langs elkaar heen glijden
3. In de bovenkaak zitten meer kiezen en tanden dan in de onderkaak

De gebitten van een alleseter en van een vleeseter verschillen van elkaar.

Wat heeft de alleseter wel en de vleeseter niet?

1. hoektanden
2. snijtanden
3. knobbelkiezen
4. plooikiezen

Sleep de kiezen en tanden naar de juiste voereter.

Carnivoor

Herbivoor

Omnivoor

Ze hebben knipkiezen en hoektanden.

Ze hebben knobbelkiezen.

Ze hebben snijtanden en plooikiezen.

Zaadeter

• zaden moeilijk verteerbaar
• spiermaag
  
• steentjes 
• cloaca = gecombineerde darm- en urine-uitgang
• ook ei gaat door cloaca
  

Op welke plek in het maag-darmstelsel van de kip worden zaden fijngemalen?

1. darmen
2. kliermaag
3. spiermaag
4. krop

soorten voer

ruwvoer

• voer met veel structuur

krachtvoer 

• weinig structuur, geeft veel energie

onderhoudsvoer

• voldoende om in leven en gezond te houden 

productievoer

• voor een dier dat bv eieren of melk produceert

Verzorging

dagelijkse verzorging

• bv: voeren, melken, schoonhouden voergang

periodieke verzorging

• bv: bekappen van klauwen, ontwormen, inenten

Wat is deze man aan het doen?

1. Dierenverblijf aan het vegen
2. Dierenverblijf aan het poetsen
3. Dierenverblijf aan het ontsmetten
4. Dierenverblijf aan het reinigen

Hygiëne

• Zoönose: besmetting van een infectieziekte van dier op mens.

• Ziektekiemen: bacteriën, virussen, parasieten of schimmel

• Ontsmet: doden van ziektekiemen met ontsmettingsmiddel

Wat is een zoönose?

1. Besmetting van het dier
2. Besmetting van de mens
3. Dodelijke ziektekiemen
4. Besmetting van dier op mens

schone en vuile weg

• Schone weg: bedrijf zelf
• Vuile weg: bezoekers. Mensen en materialen worden ontsmet
• Nieuwe of zieke dieren worden in quarantaine gedaan
• Dode dieren gaan in de kadaverbak

Hieronder staan een aantal bedrijfsmiddelen.
Welke van deze bedrijfsmiddelen zit aan de vuile weg?

1. een bezem om het voer aan te vegen
2. een kadaverbak om dode dieren in te leggen
3. een hogedrukspuit om de stallen schoon te spuiten
4. een voerkar om krachtvoer te geven

Waarom wordt een nieuw dier in een quarantaineverblijf geplaatst?

1. Om te kijken of het dier eventuele ziektes bij zich draagt
2. Om het dier te laten wennen aan zijn nieuwe omgeving
3. Om te kijken of het dier wel voldoende eet
4. Om te kijken of het dier tam is

Welzijn

verrijking: leefomgeving zo dat het dier natuurlijk gedrag kan vertonen.

Vijf vrijheden

• vrij van honger en dorst
• vrij van ongemak
• vrij van pijn, verwonding en ziekte
• vrij van angst en stress
• vrij om normaal gedrag te vertonen

Waarvoor dient hokverrijking bij varkens?

1. de productie van varkens wordt zo goedkoper.
2. de varkens hebben zo altijd iets te onderzoeken.
3. om ervoor te zorgen dat varkens genoeg eten
4. om ervoor te zorgen dat varkens niet ziek worden

Gezond of ziek

Kijk naar het uiterlijk

Kijk naar het gedrag

Kijk naar of ze eten

Gezondheidscontrole

Checklist met controlepunten:

- Huid

- Slijmvliezen

- Klauwen

- Zintuigen

1

Slijmvliezen: roze en vochtig

Rond de ogen, 

de mond,

de neus,

de geslachtsorganen

3

Spijvertering en mest belangrijke controlepunten.

2

Rode vliezen:

ontsteking of infectie

 

4

Te witte slijmvliezen:

bloedarmoede

5

meten is weten

PAT-waarden

- de hartslag (P=pols)

- de ademhaling (A)

- de lichaamstemperatuur (T)

Normaalwaarden

Deze moet je kennen om te bepalen of die:

- te hoog is (bv koorts)

- te laag is (bv onderkoeling)

Wat zijn kenmerken van een gezond dier?

1. Verkleurde huid
2. Roze slijmvliezen
3. Rode slijmvliezen
4. witte slijmvliezen

Sleep de waarneming naar gezond of ziek.

gezond

ziek

een dier met bleke slijmvliezen

een dier met dromerig gedrag

een dier met een glanzende vacht

een dier met stevige ontlasting

een dier met vochtige ogen

Identificatie en registratie

registratie verplicht bij productiedieren 

• oormerk
• chip

digitale lijst

strenge controle door Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)

Hoe groter een melkveebedrijf, hoe minder mensen er werken. Waarom is dat?

1. Grote melkveebedrijven hebben geen geld voor personeel.
2. Grote melkveebedrijven kunnen geen mensen vinden om daar te werken.
3. Grote melkveebedrijven hebben veel werk geautomatiseerd mbv robots.

PTA theorietoets

Hiervoor moet je leren, les 1 t/m 6 van:

• H1: vermeerderen, telen en oogsten
• H2: groei van gewassen
• H3: productiedieren houden

tips voor het leren:

• ken alle begrippen (blauwe woorden in de tekst) goed. (flitskaarten)
• maak samenvattingen/ begrippenlijsten
• maak de test jezelf.
• controleer jezelf op de leerdoelen, kan/ kun je de leerdoelen?
• bekijk de examentrainer (op blz. 13 staan nog meer tips voor het leren/ oefenen)
• EN begin op tijd met leren!