Poëzie

1 / 47
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 47 slides, with interactive quizzes, text slides and 4 videos.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

opzet
 1. Het zacht maken van stenen 
  • nadenken over de kenmerken en de functie van poëzie
  • verschillende stijlen en versvormen verkennen
  •  soorten rijm herkennen
  •  beeldpoëzie maken
 2. Ik ben de blauwbilgorgel
  • aan de slag met metrum en ritme
  • beeldspraak herkennen
  • enkele bekende gedichten analyseren
  • gedichten schrijven 

Slide 2 - Slide

opzet
3. Hoe oude rijmen schittren van den roem
  • aan de slag met stijlfiguren
  • enkele bekende klassieke dichters en hun gedichten 
  • sonnetten 

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Slide

Wat is poëzie?
Waarom schrijven en lezen mensen poëzie?

Slide 5 - Mind map

Kenmerken poëzie
Minstens één van de volgende vier kenmerken:
1. een gedicht heeft een eigen uiterlijke vorm; 
2. in een gedicht spelen (rijm)klanken, maat en/of ritme een rol; 
3. een gedicht heeft een of meer versregels met een speciale (soms ongrammaticale) zinsbouw; 
4. in een gedicht wordt gespeeld met betekenissen van woorden.

Slide 6 - Slide

Vorm

Slide 7 - Slide

 Poëzie: vorm en inhoud

Bij poëzie gaat het zowel om de inhoud als om de vorm. Vaak is er een relatie tussen vorm en inhoud en brengt de vorm je dichter bij de inhoud. 

ELK GEDICHT ROEPT EEN WERELD OP
taal beschrijft een werkelijkheid
taal roept een werkelijkheid op
taal staat los van de werkelijkheid

Slide 8 - Slide

Inhoud

Slide 9 - Slide

Ellen Deckwitz
Ellen Deckwitz (1982) is een van de belangrijkste dichters van haar generatie. Ze won met De Steen vreest mij (2011) de C. Buddingh’-prijs voor het beste poëziedebuut en is een graag geziene gast op literaire podia. Dankzij optredens in televisieprogramma’s als De Wereld Draait Door en een column in nrc.next heeft Deckwitz zich ontwikkeld tot een van onze meest aanstekelijke poëzieambassadeurs.

Slide 10 - Slide

Waarom zou de titel van Deckwitz' cursus genieten van poëzie 'Olijven moet je leren lezen' heten?

Slide 11 - Open question

Uit: Olijven moet je leren lezen

"Sommige mensen hebben nogal griezelige opvattingen over poëzie. Dat een gedicht bijvoorbeeld alles mag betekenen wat je maar wil. Dat songteksten altijd poëzie zijn, hoewel de meeste een slappe herkauwing van common sense zijn." 

Slide 12 - Slide

Uit: Olijven moet je leren lezen
"En dat terwijl poëzie zo fantastisch is. Ze kan tegelijkertijd grappig én schrijnend zijn, ontroerend én ontluisterend. Acht regels kunnen de impact hebben van een natuurdocumentaire en actiefilm in één. Regels als alles van waarde is weerloos of niet het snijden doet zo'n pijn, maar het afgesneden zijn zingen mee met iedere stap die ik zet." 

Slide 13 - Slide

"Een kleine waarschuwing is hier wel op haar plaats. Poëzie is niet ongevaarlijk. Ze kan je vrolijk maken, maar ook somber. Verdrietig. Opeens zie je gevoelens verwoord die je eerder niet kon uitdrukken en dus ook niet verwerken." 

Slide 14 - Slide

Uit: Olijven moet je leren lezen
"Het is een goede vraag, die raakt aan een van de pijnlijkste aspecten van poëzie: dat ze je het gevoel kan geven dat je dom bent." (...) Hoe vaag een gedicht ook kan lijken (en geloof me, er zijn gedichten waar de gehele literatuurwetenschap geen raad mee weet), het wil altijd iets overbrengen. Anders had er in plaats van De oude meepse barg rust nimmermeer in drab net zo goed PLOxq*355' kunnen staan." 

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Slide

Slide 17 - Video

Uit: Olijven moet je leren lezen
"Hoe prachtig is zwemmen opeens als je gelooft dat Snoek het meent, dat zwemmen liefhebben met iedere porie is? Al kan je niet precies uitleggen waarom zwemmen met armen en benen oude geheimen vertellen is, toch heb je een idee wat Snoek hiermee bedoelt. Beginnen met het lezen van poëzie is ermee akkoord gaan dat je niet meteen alles begrijpt. Maar wel dingen gaat aanvoelen." 

Slide 18 - Slide

Uit: Olijven moet je leren lezen
"Waarom zegt Snoek niet gewoon dat hij van zwemmen houdt? Omdat hij niet gewoon van zwemmen houdt. Hij zegt niet gewoon wat hij bedoelt, hij zegt precies wat hij bedoelt. Iedereen die begint met het lezen van poëzie mag ervan uitgaan dat het gedicht iets wil zeggen. Het is deel van de conversatie-etiquette tussen tekst en lezer en de eerste les in het leren lezen van gedichten." 

Slide 19 - Slide

van gedicht....naar songtekst

Welk liedje voldoet aan de kenmerken van poëzie?

Slide 20 - Slide

Nobelprijs 2016 Bob Dylan

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Video

Slide 23 - Video

Welke kenmerken van poëzie herken je in het lied van Mart Hoogkamer?

Slide 24 - Open question

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Slide

Slide 29 - Slide

oefening
  • Bekijk de hand-out met verschillende gedichten 
  • Bepaal bij elk gedicht hoe je het waardeert en en waarom

Slide 30 - Slide

Beeldende woorden

Men zegt; een beeld zegt veel meer
Dan duizend woorden keer op keer
Want een beeld spreekt visueel
En wordt gezien als één geheel
Maar kijken we alleen met de ogen
En raakt het hart niet bewogen
Dan blijft het beeld vlak en kaal
Al zie je het zeker duizend maal
Maar je kunt ook woorden horen
Met je hart en met je oren
Een gedicht geeft je ook zicht
Zelfs al zijn je ogen dicht


Zo zijn de beelden en de woorden
Die we zagen maar ook hoorden
Aanvullend met elkaar verweven
Zoals horen en kijken in ons leven

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Video

Slide 33 - Slide

Slide 34 - Slide

Slide 35 - Slide

Slide 36 - Slide

Slide 37 - Slide

Slide 38 - Slide

Slide 39 - Slide

Slide 40 - Slide

Slide 41 - Slide

Slide 42 - Slide

Slide 43 - Slide

Het zacht maken van stenen 
  • nadenken over de kenmerken en de functie van poëzie
  •  verschillende stijlen en versvormen verkennen
  •  soorten rijm herkennen
  •  beeldpoëzie maken

Slide 44 - Slide

oefening
  • We maken een beeldgedicht oftewel 'een woordschittering' 
  • Wanneer je woorden (vrij letterlijk, met een schaar) uit de context haalt en in een nieuwe plaatst, kunnen er prikkelende poëtische creaties kunnen ontstaan.
  • probeer een assonantie, alliteratie of enjambement te verwerken

Slide 45 - Slide

Slide 46 - Slide

Slide 47 - Slide