4H 3.2 Genenparen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Startopdracht - Zelfstandig stil 

Beantwoord in je schrift de volgende vragen:

1. Hoe wordt het fenotype bepaald? 

2. Hoe noem je een stukje DNA met informatie voor een specifieke eigenschap?

3. Wat zijn homologe chromosomen?

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Oortjes doe je uit
4. Je jas hang je over je stoel
5. Pak je boek, schrift + pen

Daarna nakijken klassikaal

Startopdracht 

Beantwoord in je schrift de volgende vragen:

1. Hoe wordt het fenotype bepaald? 

2. Hoe noem je een stukje DNA met informatie voor een specifieke eigenschap?

3. Wat zijn homologe chromosomen?

Antwoorden

1. Door het genotype en milieu invloeden / de omgeving

2. Gen

3. Een chromosomenpaar

Daarna nakijken klassikaal

Programma

• Leerdoelen
  
• Uitleg basisstof 2 Genenparen + quizvragen tussendoor over de leerdoelen
• Opdrachten maken
• Afsluiting --> terugblik

Thema 3 Genetica

3.1 Genotype en fenotype

3.2 Genenparen

3.3 Monohybride kruisingen

3.4 Geslachtschromosomen

3.5 Speciale manieren van overerven

3.6 Opvoeding of aanleg

PO Epigenetica (Artikel presentatie)

Leerdoelen 3.2

• Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komt en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken.
• Je kunt beschrijven hoe door recombinatie nieuwe combinaties allelen ontstaan. 

Genen in chromosomen 

• De genenparen kunnen uit 2 dezelfde genen bestaan (homozygoot) of uit 2 verschillende genen (heterozygoot). 
  
• Deze genen kunnen dominant, recessief of intermediair, codominant of onvolledig dominant zijn. 

Homozygoot

Hetzelfde

De 2 genen voor één erfelijke eigenschap zijn hetzelfde. Je hebt er altijd 2, want je krijgt er 1 van je vader en 1 van je  moeder. 

AA

aa

Heterozygoot

Verschillend

De 2 genen voor één erfelijke eigenschap zijn verschillend. Je hebt er altijd 2, want je krijgt er 1 van je vader en 1 van je moeder.  

Aa

Dominant of recessief

Een dominant allel komt tot uiting in het fenotype. 

--> schrijfwijze met hoofdletter b.v. A.

Een recessief allel komt alleen 

tot uiting in het fenotype als er 

geen dominant allel aanwezig is.

--> schrijfwijze, kleine letter b.v. a.

Even checken

AA

Aa

aa

Homozygoot recessief

Homozygoot dominant

Heterozygoot

Homozygoot recessief

Heterozygoot

Homozygoot dominant

Aa

AA

Bb

Rr

gg

Dd

Hh

ee

QQ

Intermediair: Beide fenotypen komen tot uiting 

Intermediair fenotype

 Codominant

Bij codominantie komen de eigenschappen van beide dominante allelen volledig tot uiting.

Beide allelen worden aangegeven met een hoofdletter en een variantsaanduiding:

Rood: A^r  en Geel: A^g

Onvolledig dominant

• Bijvoorbeeld bij oogkleur
• Het recessieve allel komt een beetje tot uiting in het fenotype
• Allel voor bruine ogen is onvolledig dominant

Welke vorm van dominantie
zie je in de afbeelding rechts?

1. Onvolledige dominantie
2. Codominantie
3. Homozygoot
4. Heterozygoot

Bij een onvolledig dominant genotype

1. zijn er 2 verschillende allelen die beide tot uiting komen
2. Komt alleen het dominante allel tot uiting
3. Is er sprake van een homozygoot genotype

B.v. oogkleur

Wat is intermediair?

1. Beide genen zijn even sterk
2. Het fenotype is mengelmoes van ouders
3. De heterozygote variant geeft afwijkend kleur
4. Alle antwoorden zijn goed

Wat is het intermediaire genotype?

1. KwKw
2. KrKr
3. KwKr
4. Roze

Wat is heterozygoot?

1. Twee verschillende allelen voor dezelfde eigenschap.
2. Twee verschillende allelen voor verschillende eigenschappen.
3. Twee dezelfde allelen voor verschillende eigenschappen.
4. Twee dezelfde allelen voor dezelfde eigenschap

Wat is homozygoot?

1. Twee verschillende allelen voor dezelfde eigenschap.
2. Twee verschillende allelen voor verschillende eigenschappen.
3. Twee dezelfde allelen voor verschillende eigenschappen.
4. Twee dezelfde allelen voor dezelfde eigenschap

Als een eigenschap recessief is....

1. betekent dit dat de eigenschap alleen tot uiting komt als het homozygoot is
2. betekent dit dat de eigenschap alleen tot uiting komt als het heterozygoot is
3. Kan het zowel heterozygoot als homozygoot tot uiting komen alleen minder vaak.

Genetische variatie

Grotere overlevingskans  

Waarom?

• Door recombinatie -> herverdelen van erfelijke eigenschappen (afbeelding)
• Door mutaties -> veranderingen in het erfelijke eigenschappen

Meïose zorgt voor haplöide gameten, bevruchting zorgt voor een diploïde zygoot met genetische variatie.

Tweelingen

Twee-eiige tweeling:

2 (of meer) eicellen rijpen tegelijkertijd en worden bevrucht

Eeneiige tweeling: 1 bevruchte eicel deelt zich in tweeën: identiek

Wat is recombinatie?

1. Het veranderen van de genen van een organisme
2. Het ontstaan van nieuwe combinaties van genen
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Ongeslachtelijke voortplanting

Op welke 2 momenten vindt er recombinatie plaats?

1. bij de mitose en bevruchting
2. bij de meiose en bevruchting
3. bij de mitose en meiose
4. nooit

Huiswerk

Lezen: 3.2

Maken opdracht 14 t/m 22

+ begrippenlijst

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Hoe vond je de quizvragen tussen de uitleg door?

Leuk / handig

Stom / saai

Geen meerwaarde

Maakt mij niet uit