12.1 - De aanmaak van hormonen voorbereiding

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

aan de slag

1. lees 12.1 aandachtig door
2. bekijk de animaties en/of uitlegvideo op de volgende dia's
3. maken en nakijken opgaven 12.1
4. maak een begrippenlijst

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

De volgende les test ik jullie kennis en begrip van 12.1, alles wat jullie nog niet snappen gaan we repareren. 

Paragraaf 12.1 - De aanmaak van hormonen

Wat weet je na deze paragraaf?

- Je weet hoe hormonen worden geproduceerd en hoe hormonen effect hebben op hun doelwitorganen.

- Je weet hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt.

- Je weet het verschil tussen negatieve en positieve terugkoppeling op hormoonregulatie. 

Je kent ook Binas tabellen 89A, B en C. 

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn signaalmoleculen. Ze worden aangemaakt in klieren, die zonder afvoerbuis afgegeven wordt aan het interne milieu. Bij hun doelwitorgaan beïnvloeden ze processen om homeostase mogelijk te maken. 

Hoe beïnvloeden hormonen
alleen de doelwitorganen?

Doelwitorganen reageren omdat ze de juiste receptoren hebben voor het hormoon.

Endocriene klieren

Hormoonklieren zijn endocrien.  Het product van de kliercellen wordt hierdoor meteen aan het bloed wordt afgegeven.

(endo = binnen)
 

Voorbeelden van hormoonklieren zijn de bijnieren en de schildklier.

Exocriene klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dat betekent dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (afvoerbuis).

(Exo=buiten)

Voorbeelden van deze klieren zijn zweetklieren en traanklieren.

BiNaS 89A

BiNaS tabel 89 is je helper in nood tijdens dit hoofdstuk. Hou hem erbij als je het hoofdstuk leert!

Wat betekent resp.?

Centrale aansturing van hormonen

Hypothalamus

1) Directe afgave neurohormonen

Zenuwcellen in de hypothalamus geven neurohormonen af. Deze komen via de neurohypofyse / achterkwab in de bloedbaan.

Deze neurohormonen zijn ADH (nieren!) en oxytocine. 

Hypothalamus

2) Releasing en Inhibiting hormonen

Zenuwcellen kunnen ook

Releasing-Hormones (RH) en
Inhibiting-Hormonen (IH) afgeven.

Deze komen in de hypothalamus 
in de bloedbaan en komen daarna
in de adenohypofyse. 

Hypofyse

In de adenohypofyse (adeno = klier)
wordt de hormoonaanmaak van
hormonen gestimuleerd (RH)
of geremd (IH). Deze hormonen
gaan hier naar de rest van het lichaam via de bloedbaan.

Positieve en negatieve terugkoppeling

+

+

+

Wat heb je geleerd?

- Je weet hoe hormonen worden geproduceerd en hoe hormonen effect hebben op hun doelwitorganen.

- Je weet hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt.

- Je weet het verschil tussen negatieve en positieve terugkoppeling op hormoonregulatie. 

BINAS 89A Hormonen van de mens

BINAS 89B Werkingsmechanismen van hormonen in cellen

BINAS 89C Hormonen en hun terugkoppeling