3. De weg naar een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom!

Geschiedenis

M3

5 maart 2025

Op tafel:

Schrift, schrijfgerei, iPad

Planning

• Terugblik 3.3 deel 1
• Leerdoelen
• Uitleg 3.3 deel 2
• Pauze-momentje
• Aan de slag: 3.3 deel 2


• Klokhuis 'Max Havelaar'

Tussen welke twee landen werd de Tachtigjarige Oorlog gevochten?

1. Nederland en Engeland
2. Engeland en Frankrijk
3. Frankrijk en Spanje
4. Nederland en Spanje

Kleine bedrijfjes die met eigen schepen proberen te handelen met koningen en handelaren uit Oost-Indië.

Handelsbedrijf uit de Republiek dat werd opgericht in 1602. Handelde voornamelijk in specerijen die afkomstig waren uit Azië.

De VOC kreeg van de Staten-Generaal het ... om te handelen in specerijen.

Wat zie je op de afbeelding?

De vorsten moesten beloven om de specerijen alleen te verhandelen met de VOC. In ruil daarvoor kregen zij ... in tijden van conflicten.

De handel van de VOC tussen verschillende Aziatische gebieden.

Gouverneur-Generaal in Indië en grondlegger van Batavia. Hij trad zeer gewelddadig op tegen de Bandanezen.

3. De weg naar een winstgevende kolonie

Leerdoelen

De leerdoelen van deze paragraaf zijn:

• Je kunt beschrijven hoe Willem I de kolonie weer winstgevend wilde maken.
  
• Je kunt uitleggen wat het cultuurstelsel was.
  
• Je kunt beschrijven wat de Ethische politiek inhield.
  

Tijd voor aantekeningen!

Schrijf alles wat dikgedrukt en schuingedrukt op het bord staat.

1799. VOC failliet

• Schulden VOC: 120 miljoen gulden
  
• Geen Nederlandse invloed meer in Azië
  
• Geldnood
  

1815. Nederland werd 

een monarchie

• Het Koninkrijk der Nederlanden, koning Willem l. 
  
• Grondwet opgesteld: het Indische eilandenrijk voortaan bij het Koninkrijk ging horen. 
  
• Het gebied werd een kolonie van Nederland en kreeg een nieuwe naam: Nederlands-Indië.
  

Koning Willem I

Nederlands-Indië

• Nederlandse bemoeienis: de economie, het bestuur van Nederlands-Indië. 
  
• Gevolg: grote onvrede bij de Indische adel en vorsten
  

1825-1830. De Java-oorlog 

• Oorzaak: Javaanse prins Diponegoro in opstand tegen de Nederlanders.
  
• Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL)
• 215.000 doden

Prins Diponegoro

Prins Diponegor wordt gevangengenomen in 1830

Aan de slag: 3.3.1

Wat: maak opdrachten 1 t/m 3 van 3.3 De weg naar een winstgevende kolonie

Hoe: alleen, overleggen mag

Klaar? Ga verder met opdrachten 4 en 5

Korte pauze

Blijf in het lokaal tenzij je naar de wc moet

of je waterfles moet vullen.

Vraag dit wel even aan de docent!

Toen de VOC failliet ging, verloor Nederland haar invloed in ....

Nederland werd een ..... met een nieuwe naam: het Koninkrijk der Nederlanden.

Welk begrip hoort hierbij: Een gebied met veel grondstoffen buiten het eigen land dat bestuurd wordt door het moederland en vaak gebruikt wordt om veel winst te maken.

Wat was de naam die Indonesië in de negentiende eeuw kreeg toen het land een kolonie werd van Nederland.

Welke oorlog vond van 1825 tot 1830 plaats tussen de Javaanse prins Diponegoro en het KNIL?

Het cultuurstelsel

• Bedacht in 1830 door een gouverneur-generaal
• Javaanse boeren moesten 1/5 van hun landbouwgrond producten voor de Nederlandse export verbouwen.
  
• Kleine vergoeding, het plantloon.

Johannes Van den Bosch 

Nederlandsche Handelsmaatschappij

Koning Willem l richtte de Nederlandsche Handelsmaatschappij op. Deze onderneming verkocht de producten uit Nederlands-Indië met veel winst. Het geld werd vooral gebruikt om Nederland te moderniseren. Zo profiteerde de Nederlandse economie volop van het cultuurstelsel.

Het cultuurstelsel

Negatieve gevolgen:

• Plantloon te laag
• Javaanse boeren hadden te weinig tijd om hun eigen voedsel te verbouwen
• Gevolg: hongersnoden

Multatuli

• Schuilnaam van schrijver Eduard Douwes Dekker
  
• 1860: boek Max Havelaar
• Kritiek op de uitbuiting van de Indische bevolking.

Na 1860

• Cultuurstelsel verdwijnt
  
• Nederlandse overheid richt zich op bestuur van de kolonie.
  
• Java: belangrijkste focus tijdens cultuurstelsel, maar invloed breidt uit naar andere eilanden.
  
• Pacificatie: Bali, Sumatra, Borneo en andere eilanden onder controle gebracht.
  
• Niet meewerken? KNIL grijpt in.
  

Na 1860

• Nederland bemoeit zich met het bestuur, handel door bedrijven.
  
• Industriële Revolutie in Europa = vraag naar grondstoffen.
  
• Grondstoffen: olie, tin, palmolie, katoen uit Nederlands-Indië.
  
• Bedrijven: Koninklijke Olie (Shell), Unilever actief in de kolonie.
  

Ethische politiek

•  Toenemende kritiek op de behandeling van de Indonesische bevolking in de kolonie.
  
• Ethische politiek (1901): Ideeën over opvoeding en meer macht voor Indonesisch bestuur.
  
• Doel: zelfstandigheid van Indonesië op lange termijn.
  

Ethische politiek

• Irrigatie: Meer rijstproductie, einde voedseltekorten.
  
• Emigratie: Migratie naar minder bevolkte eilanden (Java overbevolkt).
  
• Educatie: Meer scholen, meer onderwijs voor kinderen, enkele studeerden in Nederland.
  
• Gezondheidszorg: Inentingen tegen besmettelijke ziektes.
  
• Cultuur: Christelijke godsdienst opgelegd aan de Indonesische bevolking.
  

Onbedoelde gevolgen

• Geschoolde Indonesiërs werden zich bewust van hun ondergeschikte positie.
  
• Eigen staat in Indonesië (nationalisme).
  
• Oprichting PNI (1927): Nationalisten Soekarno en Hatta stichtten de partij.

Soekarno

Hatta

Partai Nasional Indonesia (PNI)

• Doelen PNI: Eenheid en onafhankelijkheid van Indonesië.
  
• De partij kreeg snel veel aanhang.
  
• Reactie Nederlanders: PNI werd gezien als bedreiging.
  
• Verbod PNI (1929): De partij werd verboden en Soekarno gevangengezet.
  

Aan de slag

Wat: maak opdrachten 3 en 4 van 3.3

Hoe: alleen, overleggen mag, oortjes mogen in

Klaar? Ga verder met opdrachten 5 t/m 7 van 3.3

hetklokhuis.nl

Huiswerk

Maak opdrachten 1 t/m 7 van 3.3 De weg naar een winstgevende kolonie

Volgende week af!