Van verlies naar winst: 1800 - 1870

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

De 80-jarige oorlog begon in

1. 1498
2. 1568
3. 1648
4. 1585

in de 80-jarige oorlog

1. stonden de Nederlanden tegenover Engeland
2. kwamen Nederlanders in opstand tegen Spanje
3. was het geloof een belangrijk geschilpunt
4. was Portugal de vijand van de Nederlanden

De welvaart in de Republiek kwam doordat:

1. Antwerpen in handen kwam van Spanje
2. Antwerpen door de Nederlanders werd veroverd
3. De Opstandelingen de Rijn blokkeerden
4. Antwerpen de zijde van de Opstand koos

Nadat de VOC werd opgericht:

1. kreeg bevolking in de Ned. voor het eerst specerijen
2. profiteerden vele gewone mensen van de winsten
3. werd de binnenlandse concurrentie uitgeschakeld
4. werd de buitenlandse concurrentie uitgeschakeld

Wie of wat past niet in het rijtje?

1. Cornelis de Houtman
2. Huygen van Linschoten
3. De Heeren XVII
4. Oost-Indië

Wat past niet in het rijtje?

1. Engeland
2. 1799
3. faillissement
4. Spanje

Wat wordt bedoeld met de betrouwbaarheid van een bron?

Wat wordt bedoeld met:
de standplaatsgebondenheid

Deelvraag:

Hoe werd Nederlands-Indië een winstgevende kolonie?

• Begin 19e eeuw problemen in Nederland:
  
• 1. 1810-1813: Ned. onderdeel van Frankrijk
  
• 2. last van de Napoléontische oorlogen
  
• 3. Engeland had veel Nederlandse bezittingen overgenomen
  
• 4. schulden van de VOC overgenomen door de staat
  

ander probleem:

• opstanden op Java door:
• 1. meer invloed door Ned >
• minder macht inheemse adel
• 2. belastingen en misoogsten >


• 1825 - 1830: opstand olv prins Diponegoro >
• Ned. schatkist bijna leeg >
• Cultuurstelsel 

Diponegoro

Cultuurstelsel: 1830 -1870

• 1. Gouverneur-generaal Johannes van den Bosch
  
• 2. doel: de kolonie moet geld opbrengen
  
• 3. uitgangspunt: grond op Java is van Nederland >
  
• 1/5 bebouwd met exportprodukten ('cultures' zoals suiker, thee)
• boeren kregen (heel weinig) 'plantloon' 
• herendiensten (maximaal 66 dagen per jaar):
• onbetaald
• aanleg (spoor-)wegen, kanalen, irrigatiewerken e.d.

Documentaire over 

het Cultuurstelsel in

Nederlands-Indië

(1830 -1870)

Cultuurstelsel en 

inlands bestuur:

• Inlandse vorsten zorgden voor produktie in ruil voor:
• extra inkomsten:
• cultuurprocenten:
• de vorsten kregen een deel (in procenten uitgedrukt) van de opbrengst
• evenals de ambtenaren >
• corruptie

Indische vorst

Gevolgen cultuurstelsel voor Nederland:

• NHM opgericht en regelde:
• vervoer en verkoop (monopolie) >
• 'batig slot' > enorme winsten >
• modernisering van Nederland:
• - spoorwegaanleg
• - kanalen gegraven
• - bruggen, viaducten gebouwd
• - mechanisatie textielindustrie 
• - onderwijs verbeterd 

Gevolgen  voor Ned-Indië:

Positief:

• 1. ontstaan geldeconomie 
• 2. land ontgonnen
• 3. infrastructuur verbeterd
• 4. irrigatie verbeterd

Gevolgen voor Ned-Indië:

Negatief:

• 1. toename verschil arm-rijk
• 2. uitbuiting boeren
• 3. hongersnood

Kritiek op het cultuurstelsel o.a van:

• E.D. Dekker (Multatuli) in boek:
• 'Max Havelaar' (tegen uitbuiting)
• Liberalen (vrijheidsgedachte)
• protesteren tegen:
• - dwangarbeid <> vrije arbeid
• - macht NHM >
• zij willen vrij ondernemerschap 

E.D. Dekker (Multatuli)