This lesson contains 40 slides, with interactive quizzes and text slides.
Items in this lesson
Plaats gebeurtenissen in chronologische volgorde
1
2
3
4
5
6
Ontstaan van de islam
Ontstaan van landbouw
Ontstaan van de democratie in Athene
Ontstaan christendom
Ontstaan van de eerste steden
Einde van het West-Romeinse Rijk
Slide 1 - Drag question
Plaats gebeurtenissen in chronologische volgorde
1
2
3
4
5
6
Augustus wordt eerste Romeinse keizer
Ontstaan van irrigatielandbouw
Ontstaan van de democratie in Athene
Steeds meer Germanen vestigen zich in het Romeinse Rijk
Ontstaan feodale stelsel
Einde van het West-Romeinse Rijk
Slide 2 - Drag question
Opbloei en macht van de stad
tijdvak 4 Steden en staten
1000 - 1500
Slide 3 - Slide
Lesdoelen
Je kunt met voorbeelden uitleggen waardoor de landbouwopbrengsten in de 11e eeuw toenamen.
Je kunt uitleggen waarom hogere landbouwopbrengsten leidden tot meer
bevolkingsgroei,
specialisatie en
de opkomst van steden.
Slide 4 - Slide
Samenleving
Tot ±1000 - West-Europa = agrarische samenleving (autarkie; hofstelsel met horigheid)
Vanaf ±1000 - West-Europa = agrarisch-urbane samenleving (landbouw met steden, dus handel en nijverheid)
Slide 5 - Slide
Ontstaan agrarisch-urbane samenleving
Oftewel er ontstaan steeds meer steden
Oorzaken
toename van veiligheid (geen oorlogen en/of Vikingen meer)
toename van voedselproductie, door:
technische vernieuwingen in landbouw (andere ploeg, paard voor ploeg)
drieslagstelsel vervangt tweeslagstelsel
ontginningen zorgen voor meer landbouwgrond
Vlaanderen profiteerde als eerste van deze vernieuwingen en ontginningen. Vanuit Vlaanderen verspreidde dit zich over de rest van de Nederlanden.
Slide 6 - Slide
Slide 7 - Slide
Bevolkingsgroei
Aan het einde van de ME werden gronden ontgonnnen.
Betere landbouwmethodes zorgenden voor meer voedsel.
Voorbeelden van betere landbouwmethodes, verbeterde ploeg, effectiever bemesten en het 3-slagstelsel.
Doordat er meer voedsel kwam, verdwenen hongersnoden (grotendeels) en werden mensen gezonder. Hierdoor ontstond er een enorme bevolkingsgroei.
Vooral in Vlaanderen en Noord- Italie groeide de bevolking sterk.
de nieuwe ploeg die verder in de grond kwam
Slide 8 - Slide
Slide 9 - Slide
Dmv ontginningen werd extra landbouwgrond 'gemaakt'.
Dat kon bijvoorbeeld door bossen te kappen of door veengebied (moerasgebied) te ontwateren dmv slootjes.
Het resultaat van het ontwateren zie je op de foto
Slide 10 - Slide
Handel en nijverheid
In vroege Middeleeuwen was elk dorp autarkisch (=zelfvoorzienend).
Door betere landbouwmethodes en bevolkingsgroei: specialisatie (er ontstaat weer nijverheid).
Ambachtslieden gingen wonen op veilige, drukke plek.
Steden ontstaan bij knooppunten van wegen/ bij kastelen.
Door toenemende handel en nijverheid groeiden steden weer. Terugkeer agrarisch-urbane (landbouw-stedelijke) samenleving
Slide 11 - Slide
1000 tot 1300 --> 30 miljoen mensen extra!
Dankzij het voedseloverschot wat onstond door landbouwverbeteringen!
Slide 12 - Slide
Wat is geen landbouwverbetering uit de middeleeuwen?
A
Kunstmest
B
Arabisch halsjuk
C
Drieslagstelsel
D
Paarden ipv ossen
Slide 13 - Quiz
Welk begrip wordt hier omschreven? ' Door deze landbouwmethode bracht het land meer op en konden overschotten op markten in steden worden verkocht.'
A
standensamenleving
B
drieslagstelsel
C
de Hanze
D
privileges
Slide 14 - Quiz
Een vereiste voor het ontstaan van een agrarisch-urbane samenleving is
A
er moeten architecten zijn.
B
Het drieslagstelsel moet uitgevonden zijn
C
Er moet een landbouwoverschot zijn
D
Er moet in dat gebied graan zijn
Slide 15 - Quiz
De tijd van jagers en boeren
De tijd van Grieken en Romeinen
De tijd van monniken en ridders
De tijd van steden en staten
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Het ontstaan van de eerste monotheistische godsdiensten
De verspreiding van het christendom
Herleving van de agrarisch-urbane samenleving
Slide 16 - Drag question
Lesdoelen
Je kunt met voorbeelden uitleggen waardoor de landbouwopbrengsten in de 11e eeuw toenamen.
Je kunt uitleggen waarom hogere landbouwopbrengsten leidden tot meer
bevolkingsgroei,
specialisatie en
de opkomst van steden.
Slide 17 - Slide
Een bewering: Deze bron is een goed voorbeeld van het hofstelsel in de vroege middeleeuwen. Ondersteun deze bewering door: - eerst uit te leggen welk kenmerk van het hofstelsel in deze bron naar voren komt en - daarna de reden te noemen waarom de abdij het hofstelsel gebruikt om de boerderijen te beheren en - ten slotte een voordeel te noemen van het hofstelsel voor de horige boeren.
Slide 18 - Open question
Geschiedenis-domino! Leg de stenen op de goede plek zodat de juiste volgorde ontstaat.
timer
1:00
Slide 19 - Drag question
zelf verder werken
beantwoord de leerdoelen
maak §4.1. opdracht 4
Slide 20 - Slide
Lesdoelen
je weet in welke gebieden in Europa de overgang van een landbouw samenleving naar een landbouwstedelijke samenleving begon
Je kunt met voorbeelden beschrijven hoe de opkomst van handel leidde tot de opkomst van jaarmarkten en havensteden in Europa.
Je weet waarom burgers en boeren door de opkomst van steden meer vrijheid kregen.
Je weet waarom de groeiende economische welvaart van steden ervoor zorgde dat steden meer zelf mochten beslissen
Slide 21 - Slide
Kijk goed naar het kaartje (klikken = vergroten), waar ontstonden de meeste steden in de late middeleeuwen?
Slide 22 - Open question
Gent en Brugge
Eerste grote steden in Nederlanden ontstonden in Vlaanderen
Wolproductie in Vlaanderen zorgde voor een bloeiende textielnijverheid in Vlaamse steden.
Inwoners van de gehele regio trokken naar de Vlaamse steden om te handelen
Slide 23 - Slide
Belangrijkste Vlaamse handelssteden
Slide 24 - Slide
De Hanze
Handelaren organiseerden zich in koopmansgilden.
Noodzakelijke samenwerking om elkaar bij te staan op reis (veiligheid) en om geld bij elkaar te krijgen voor handelsreizen.
Steden organiseerden zich in Hanzen: Samenwerkingsverbanden van steden en handelaren tijdens Middeleeuwen.
Steden die in een Hanze samenwerkten gaven elkaars handelaren bescherming en allerlei handelsvoordelen.
Italiaanse handelaren trokken naar Frankse/Vlaamse jaarmarkten om goederen te kopen en verkopen.
Vanaf de 14e eeuw werden deze jaarmarkten minder belangrijk ivm oorlogsgeweld en hoge belastingen.
Genua en Venetië handelden nu direct met de Vlaamse handelssteden, over zee. Handel over zee werd steeds belangrijker!
Slide 27 - Slide
Handelsgebieden in Europa
Slide 28 - Slide
Stadsstichtingen
Edelen bevorderden groei van steden (meer steden = meer belastingopbrengsten)
Edelen probeerden extra steden te stichten en gaven extra vrijheden aan deze steden. Ze wilden dat handelaren en ambachtslieden zich daar vestigden. (dit leverde weer extra belastingen op.....)
Versterkte stad/ dorp kon bovendien edelman bijstaan om zijn grondgebied te verdedigen.
Slide 29 - Slide
“Ik, Otto, graaf van Gelre en Zutphen, heb van de plaats Arnhem een stad gemaakt en daaraan alle vrijheid verleend, opdat deze stad en de mensen die erin wonen en erin zullen wonen, zich in vrijheid mogen verheugen…”. 13 juli 1233
Arnhem krijgt stadsrechten.
Slide 30 - Slide
Slide 31 - Slide
Vrijheid in de stad
Stedelingen probeerden om invloed te krijgen op het bestuur van de stad en de rechtspraak.
Stedelingen betaalden belasting aan de heer en in ruil eisten ze stadsrechten .
Door stadsrechten mocht heer bijvoorbeeld geen recht meer spreken in stad. Stedelijke burgers gingen zelf rechtspreken.
Burgers hadden door deze rechten meer invloed op bestuur dan mensen in dorpen.
Slide 32 - Slide
Vrijheid op platteland
Vrijheden en voorrechten lokten veel mensen naar stad.
Maar doordat veel horigen naar stad gingen, ontstond een tekort aan horigen op domeinen.
Oplossing: adel op domeinen verlaagde belastingen en verminderde herendiensten.
Opkomst van steden zorgde dus voor vrijheid voor iedereen.
Slide 33 - Slide
Van wie kreeg een stad, stadsrechten?
A
Magistraat
B
Schout
C
Burgemeester
D
Heer
Slide 34 - Quiz
Vraag 6: Welk begrip hoort bij onderstaande bron.
A
stadsrechten
B
domein
C
herendiensten
D
handel
Slide 35 - Quiz
Waarom zou een heer stadsrechten aan een stad verlenen?
A
Het gaf de heer aanzien als hij een grote stad in zijn gebied had
B
Hij wilde graag dat de mensen in zijn gebied een beter leven kregen.
C
Hij kreeg in ruil daarvoor belastingen en militaire steun
Slide 36 - Quiz
In de late middeleeuwen kregen veel steden stadsrechten van de vorst. Bij welk kenmerkend aspect past deze ontwikkeling?
A
het begin van staatsvorming en centralisatie
B
het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
C
de opkomst van handel en ambachten die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-stedelijke samenleving
D
de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Slide 37 - Quiz
Oorzaken ontstaan van steden
Gevolgen ontstaan van steden
Geldeconomie
Uitvindingen landbouw
Oprichting Hanze
Toenemende handel
Ontstaan marktplaatsen
Ontstaan ambachten
Kopen van stadsrechten
Slide 38 - Drag question
Lesdoelen
je weet in welke gebieden in Europa de overgang van een landbouw samenleving naar een landbouwstedelijke samenleving begon
Je kunt met voorbeelden beschrijven hoe de opkomst van handel leidde tot de opkomst van jaarmarkten en havensteden in Europa.
Je weet waarom burgers en boeren door de opkomst van steden meer vrijheid kregen.
Je weet waarom de groeiende economische welvaart van steden ervoor zorgde dat steden meer zelf mochten beslissen