H2 Stoffen

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

H2 Stoffen

Startopdracht: Maken blz 72 en 73

Planning vandaag:

-> Hoe was jullie vakantie?

-> Planning H2 Stoffen + Toets datum

-> Afmaken/bespreken voorkennis

2.1 Stoffen herkennen

Leerdoelen vandaag:

-> Je kunt stofeigenschappen benoemen.

-> Je kunt stoffen herkennen aan hun stofeigenschappen.

-> Je kunt fasen benoemen waarin stoffen kunnen voorkomen.

-> Je kan uitleggen wat stolpunt, smeltpunt en kookpunt is. 

Stofeigenschappen  - kleur

Aan de hand van een kleur kan je soms een stof herkennen, denk hierbij aan frisdrank. 

Cola, Sinas of 7up?

Stofeigenschappen  - smaak

Suiker en zout 

• Hoe smaken de stoffen?

Stofeigenschappen  - brandbaarheid

• Welke stoffen kunnen we makkelijk laten branden?
• Welke niet?

Stofeigenschappen  - fase bij kamertemperatuur

• Welke fase is ijzer?
• Welke fase is water?

Stofeigenschappen  - Oplosbaarheid

Zout kan goed oplossen in water, maar zand of krijt 
kan dit niet. 

Je kant dus door een stof op te lossen ook erachter 
komen welke stof het kan zijn. 

Stofeigenschappen  - Geleiding

Elektrische geleiding is als een stof elektriciteit kan "vervoeren"

De ene stof kan dit wel de andere niet:

Welke stoffen kunnen er geleiden?

- Alle metalen, waaronder ijzer, koper, aluminium enzovoort

- Koolstof kan ook stof geleiden (binnen kant van je potlood)

Stofeigenschappen:

• Brandbaarheid
• Geur
• Kleur
• Smaak
• Kookpunt
• Smeltpunt
• Geleiding
• Oplosbaarheid in water

Geen stofeigenschappen:

• Temperatuur
• Vorm
• Massa
• Volume

Geen stofeigenschap = vorm 

• Allemaal plastic
• Je kan niet aan de vorm herkennen of het plastic is
• Plastic kan in allerlei soorten vormen zijn

Geen stofeigenschap = massa 

• Je kan een klein blokje hout hebben
• Je kan heel veel hout hebben

Er zijn 3 fasen voor stoffen

- Vloeibare fase

- Vaste fase

- Gas fase

Vast                       Vloeibaar                        Gas

Smeltpunt en stolpunt

• = stofeigenschap!
• Temperatuur wanneer een stof vast → vloeibaar (smelten).
• Temperatuur wanneer een stof vloeibaar → vast (stollen).
• Is dezelfde temperatuur.
• In de grafiek te herkennen aan een horizontale lijn (enkel bij zuivere stoffen).

Smeltpunt / stolpunt van zilver (961°C)

Enkele voorbeelden (zie BINAS)!

Kookpunt

• Temperatuur wanneer een stof vloeibaar → gas (kookt).
• = stofeigenschap!

Aan de slag

Wat? Alle opdrachten van 2.1 (Niet af? dan wordt het HW)

Waar? Blz  75 t/m 81

Klaar? Maak online test jezelf van 2.1. 

H2.2 Dichtheid

Leerdoelen: 

-> Je kunt het volume van een rechthoekig voorwerp bepalen

-> Je kunt het volume van een onregelmatig voorwerp bepalen

-> Je kunt de dichtheid uitrekenen van een voorwerp. 

Het volume van Rechthoekig voorwerp 

Het volume reken je uit door:

Lengte x Breedte x Hoogte

• 4 x 4 x 4 = 64 cm³

Volume van andere voorwerpen

• Is dit een regelmatig voorwerp?
• Neen!
• Hoe bepalen we het volume? *
• We nemen een bad!

Onderdompelmethode

1. Maatcilinder vullen met water.
2. Beginstand (BS) aflezen.
3. Voorwerp voorzichtig in de maatcilinder laten glijden.
4. Eindstand (ES) aflezen. 
5. ES - BS = Het Volume
6. 78 - 52 = 26 mL

Voorbeeld Dichtheid uitrekenen

massa = 140 g, volume = 100 cm³

Bereken de dichtheid van deze stof.

• Gegevens: Massa = 140 g, Volume is 100 cm³
• Gevraagd: De dichtheid
• Berekening: Dichtheid = Massa : Volume
•                          Dichtheid = 140 : 100 = 1,4 g/cm³
• Antwoord: De dichtheid is 1,4 g/cm³

Lesstart 5 min

Aan de slag

Maken: Opdracht 1 t/m 10, blz 87 t/m 99

Klaar? Proef 2 op blz 93 t/m 96

Formules:

Dichtheid = massa : volume

Volume = massa : dichtheid

Massa = dichtheid x volume

2.3 Moleculen en atomen

-> Maken startopdracht 5 minuten de tijd. 

-> Uitleg 2.3

-> Zelfstandig werken

Zuivere stof vs mengsel

Moleculen

Moleculen zelf zijn opgebouwd uit verschillende bouwstenen. De atomen.

Iedere stof heeft een ander moleculen. En dus ook andere eigenschappen.

Aan de slag

Opdracht 1 t/m 13

BLZ  103 t/m 105

2.4 Chemische reacties

Vandaag:

-> Uitleg 2.4

-> Zelf aan de slag

-> Afsluiting (demonstratie suiker smelten)

Stoffen veranderen

• Bakken van een ei.
• Bakken van een brood.
• Roesten van een fiets.

Stoffen veranderen

• Bakken van een ei.
• Bakken van een brood.
• Roesten van een fiets.
• Bij alle voorbeelden kan je niet terug naar het begin.  Er lijken stoffen te verdwijnen en nieuwe stoffen te ontstaan.  → chemische reactie!

Stoffen veranderen

• Bakken van een ei.
• Bakken van een brood.
• Roesten van een fiets.
• Bij alle voorbeelden kan je niet terug naar het begin.  Er lijken stoffen te verdwijnen en nieuwe stoffen te ontstaan.  → chemische reactie!
• Chemische reactie is onomkeerbaar!
• Moleculen breken af en er worden nieuwe moleculen gemaakt.

Ander voorbeeld

• Water bevriest.
• Ijs smelt.
• Hierbij verandert de stof niet (blijft water).
• Proces kan je dus omkeren = natuurkundig proces!

Chemische reactie

• De stoffen waarmee je de reactie begint = beginstoffen.
• De stoffen die gevormd worden = reactieproducten.

Soorten reacties

Ontleden en verbranden

Ontleden

Verbranden

• Dit is een reactie met zuurstof.
• Gebeurt dit snel met vlam = verbranden.
• Gebeurt dit traag en zonder vlam → oxideren (bv. roesten van ijzer).
• brandstof + zuurstof → verbrandingsproducten
• Dit is het reactieschema!

Carbidschieten

• calciumcarbide + water → ethyn + calciumhydroxide
• ethyn + zuurstof → koolstofdioxide + water

Aan de slag

Maken: BLZ 110 t/m 115!

Klaar? Lees proef 1 BLZ 108 voor, deze wil ik zo klassikaal demonstreren. 

Op het etiket van een stof staat de belangrijkste  info voor de veiligheid zoals:

- gevarensymbolen:

- H-zin: deze zin geeft het gevaar van de stof aan.

- P-zin: deze zin geeft aan wat jij moet doen met de stof.

Als je meer info wilt kan je op de veiligheidskaart van de stof kijken.

Als er toch iets mis gaat kun je op de gifwijzer zien wat je moet doen.

2.5 Veiligheid

In het boek op blz. 125

Lesstart 5 min