Formuleren - dat/als constructie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Formuleren: Dat/als- constructie

- Herhalen Incongruentie

- Uitleg 

- Zelfstandig werken aan opdrachten

Doel: dat/als-constructie herkennen en verbeteren.

Herhaling incongruentie

Incongruent = niet-overeenkomend

Er is sprake van incongruentie als de persoonsvorm en het onderwerp niet overeenkomen in getal (enkelvoud / meervoud).

Incongruent is dus fout, congruent is goed.

Tips

1. Twijfel je? Haal het tweede gedeelte van het zinsdeel eens weg!

De groep Tsjechische wintersporters uit  Pilsen waren een uur na aankomst in de Franse Alpen al aan het skiën. 
Goed of fout?
De groep waren/was een uur ..... ???? 

2. Ontleed de zin.. Ja, echt.. en bekijk dan met welk zinsdeel je te maken hebt.

Wat is incongruentie?

1. Uh, een moeilijk woord
2. Een goede afstemming tussen ow en pv
3. Een verkeerde afstemming tussen ow en pv
4. juist of onjuist

Nuon verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende tijd bij de meeste huishoudens zullen toenemen.

Is hier sprake van incongruentie?

1. Ja
2. Nee

Herhaling incongruentie

Samengestelde zin, dus 2 persoonsvormen en 2 onderwerpen.

Nuon verwacht -> congruent (beide enkelvoud)

dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende tijd bij de meeste huishoudens zullen toenemen. -> incongruent; ond. = e.v., pers. = m.v.

Herhaling incongruentie

Lastige vorm van incongruentie: MV wordt aangezien voor O.

De reizigers worden gevraagd op het volgende station uit te stappen.

Herhaling incongruentie

Lastige vorm van incongruentie: MV wordt aangezien voor O.

De reizigers worden gevraagd op het volgende station uit te stappen.

Je kunt er van maken:

Aan de reizigers *worden gevraagd op het volgende station uit te stappen.

'De reizigers' is dus MV. Er wordt hen iets gevraagd.

Is hier sprake van congruentie of incongruentie?

Een aantal mensen komt altijd te laat.

1. congruentie
2. incongruentie
3. beide correct

In welke zin is sprake van incongruentie?

1. Ik zie een zwerm bijen die voorbij vliegen.
2. De meeste softdrugs zijn in Nederland toegestaan.
3. Er is een aantal kinderen verkouden geworden deze week.
4. De media geven het publiek een verkeerd beeld.

In welke zin is sprake incongruentie?

1. De nieuwe leden werden gevraagd de contributie steeds voor het einde van de maand te betalen.
2. Pieter studeert nu veel langer, maar de nieuwe studie bevalt hem echter beter.
3. Na het sporten kwam Jette achter de ontdekking dat haar fiets gestolen was.
4. Aan de goede bedoelingen van zijn docent heeft mijn broer lang aan getwijfeld.

Incongruentie:
Tachtig procent van de eindexamenleerlingen is geslaagd.

1. Juist
2. Onjuist

Dat/als-constructie

• Dat en als achter elkaar.
• Dat en wanneer achter elkaar.

De zin loopt dan niet goed en moet anders opgebouwd worden.

De dat/als-constructie ontstaat wanneer je een bijzin van voorwaarde of tijd midden in een zin plaatst. Dit mag niet.

Verbeteren van de Dat/als-constructie

Je verbetert de dat/als-constructie door de bijzin die met "als" begint, achteraan de zin te plaatsen. 
Soms kun je de dat/als-constructie ook vermijden door "volgens mij" te gebruiken in plaats van "ik denk, ik geloof of ik vind". 

Voetbalkenners beweren dat als de KNVB het profvoetbal niet anders opzet, Nederland nooit meer internationaal zal meetellen.
Dit wordt: Voetbalkenners beweren dat Nederland nooit meer internationaal zal meetellen, als de KNVB het profvoetbal niet anders opzet. 

Dat/als-constructie

Volgens mij is het zo, dat als je goed kunt formuleren, je dan mooie teksten kunt schrijven.

      1. Bepaal wat de 'als-zin' is en wat de 'dat-zin' is.

      De 'als-zin' staat altijd direct achter het woord 'als'!

      2. Noteer eerst de 'dat-zin', dan de 'als-zin'. Gescheiden door een komma.

Als = als je goed kunt formuleren

Dat = dat je dan mooie teksten kunt schrijven.

Volgens mij is het zo dat je mooie teksten kunt schrijven, als je goed kunt formuleren.

Dat/als-constructie

Hetzelfde geldt voor 'dat' en 'wanneer':

De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen gaan staken, zij dan de gemiste lessen moeten inhalen.

      Wanneer = wanneer leerlingen gaan staken

      Dat = dat zij de gemiste lessen moeten inhalen

De schoolleiding heeft besloten dat leerlingen de gemiste lessen moeten inhalen, wanneer zij gaan staken.

(Let op het verdwijnen van 'dan' en de volgorde van 'leerlingen' en 'zij'.)

Dat/als-constructie

Dat als,

omdat als,

dat wanneer,

omdat wanneer,

dat indien,

omdat indien....

....horen ook niet naast elkaar.

Is deze zin goed of fout geformuleerd?
Ik denk, dat als de clubmanager vindt dat men zich te weinig aan de regels houdt, dat hij dan maatregelen moet nemen.

1. Goed
2. Fout

Goed is...

Ik denk dat de clubmanager maatregelen moet nemen, als hij vindt dat men zich te weinig aan de regels houdt.

*Ik denk, dat als de minister vindt dat men zich te weinig aan de coronaregels houdt, dat hij dan maatregelen moet nemen.

De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen ziek thuis zitten, zij dan de lessen moeten inhalen.

1. Goed
2. Fout

Goed is...

De schoolleiding heeft besloten dat leerlingen de lessen moeten inhalen, wanneer zij ziek thuis zitten.

*De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen ziek thuis zitten, zij dan de lessen moeten inhalen.

We moeten allemaal extra goed onze handen wassen, omdat we ziek kunnen worden, als we dat niet doen.

1. Goed
2. Fout

Verbeter deze zin:
Veel ouders zijn van mening dat als er speelfilms met vormen van geweld worden vertoond, die niet vroeg in de avond uitgezonden mogen worden.