Brugklasmodule 2022 les 3

• Grieks
• Basisschool
• Middelbare school
• vwo
• Groep 8
• Leerjaar 1

Module Klassieke taal en cultuur

KEIZER DOMITIANUS

Plaatsing in de tijd

Julisch-Claudische dynastie

27 BC - 68 AD

Augustus, Tiberius, Caligula, Claudius, Nero

Vierkeizer-jaar 69 AD

Galba, Otho, Vitellius, Vespasianus

Flavische dynastie

69-96 AD

Vespasianus, Titus, Domitianus

Vespasianus

• Keizer op 60-jarige leeftijd, na 'vierkeizerjaar'
• Onderdrukt Joodse opstand in Judea als hij keizer wordt
• Zette zijn beide zoons in om hem bij te staan
• Laat bevel over aan zoon Titus en trekt naar Rome
• Goede samenwerking met senaat
• Bouwt o.a. het Amfitheatrum Flavium
• Sterft een natuurlijke dood

Titus 

• Opgevoed aan keizerlijk hof
• Geen opmerkelijke carrière tot neerslaan Joodse Opstand
• 71: terug naar Rome, commandant Praetoriaanse Garde
• Rechterhand van vader; werd gezien als sluw en wreed
• Toch: goede en rechtvaardige keizer na dood vader in 79
• 24 augustus 79: uitbarsting Vesuvius; stuurt hulp
• 81: onverwachts overlijden, mogelijk malaria

Domitianus

• Domitianus laat zich nog voor dood van zijn broer door de Praetoriaanse Garde tot keizer uitroepen
• Geliefd bij het volk
• Slechte relatie met senaat/elite: dominus et deus
• Toch: bekwaam en energiek bestuurder; bouwprogramma

Domitianus

• Elite: toenemend wantrouwen en gevoel van onveiligheid
• 87: samenzwering; 89: muiterij in leger; beide onderdrukt
• 93: paranoïde Domitianus begint periode van terreur
• 96: samenzwering met steun van keizerin Domitia en commandanten van Praetoriaanse Garde
• 18 september 96: vermoord; chaos in Rome
• DAMNATIO MEMORIAE!

GRAMMATICA LATIJN

Neem pagina 34 

voor je.

Het lidwoord

Servus clamat.        De slaaf schreeuwt. / Een slaaf schreeuwt.

Servi clamant.         De slaven schreeuwen. / Slaven schreeuwen.

In het Nederlands geef je met het lidwoord ‘de’ aan dat het over een bepaalde persoon of bepaalde personen gaat. Het Latijn heeft géén lidwoorden. Je kunt deze zinnetjes daarom op twee manieren in het Nederlands weergeven. 

Stam en uitgang

De-us saepe in Olympo habita-t.  = Een god woont vaak op de Olympus.

De-i saepe in Olympo habita-nt.    = Goden wonen vaak op de Olympus.

De vorm van  een znw of een ww kan in het Latijn veranderen. 

De verandering zit aan het einde van het woord: de uitgang (us/i en t/nt). 

Het deel dat niet verandert, noemen we de stam (de-, habita-). 

Verandering van uitgang heeft te maken met het gebruik van een woord in de zin, bijvoorbeeld in het enkelvoud (ev) of in het meervoud (mv).

Zinsdelen en functies

Jupiter in Olympo habitat. Jupiter woont op de Olympus.

Non in terra vivit, Hij leeft niet op de aarde,

nam Iupiter deus est. want Jupiter is een god.

Woorden en woordgroepen hebben een functie in de zin. In de eerste zin is:

Iupiter            het onderwerp: geeft aan over wie of wat het gaat.

habitat          het gezegde: drukt de handeling in de zin uit.

in Olympo    een bijwoordelijke bepaling: geeft extra info bij het gezegde.

Het werkwoord

Servus clama-t.               De slaaf schreeuwt.

Servi clama-nt.                De slaven schreeuwen.

Werkwoorden zijn veranderbare woorden.
Het onderwerp bepaalt de vorm van het gezegde:

onderwerp ev gezegde ev: uitgang –t

onderwerp mv gezegde mv: uitgang –nt

Het werkwoord

Er zijn vier groepen van werkwoorden, die volgens vaste regels vervoegd worden. De groepen worden onderscheiden op grond van de laatste letter van de stam:

• een klinker -a, -e of -i

• een medeklinker (mk)

Dit zijn de regelmatige werkwoorden. Daarnaast leer je ook alvast twee onregelmatige werkwoorden: esse (zijn) en posse (kunnen).

Het werkwoord

Een werkwoordsvorm die bepaald wordt door het onderwerp noemen we de persoonsvorm (pv) of gezegde. Het werkwoord heeft ook vormen die niet worden bepaald door het onderwerp:

• de infinitivus (vorm van het hele werkwoord); bijvoorbeeld vocare = roepen

• de imperativus (gebiedende wijs), bijvoorbeeld
                                                                                      voca = roep!   vocate = roept(t)

Uitgangen van het werkwoord

ik                    = -o 

jij                    = -s 

hij/zij/het   = -t 

wij                 = -mus  

jullie             = -tis

zij                   = -nt 

Het zelfstandig naamwoord

Beknopte uitleg

Het Latijn kent geen lidwoorden, die mag je aanvullen!

Eindigt je werkwoord op een -t? Dan is het enkelvoud.

Eindigt je werkwoord op een -nt? Dan is het meervoud.

Kijk voor ev/mv van een naamwoord steeds goed op pagina 36.

Gebruik ook steeds je woordenlijst. 

LATIJN VERTALEN

Neem pagina 31

voor je.

Vertaal de volgende zin:
Iupiter deus est.

Vertaal de volgende zin:
In Olympo habitat.

Maak de tekst op pagina 31 zelf af.

Maak de vragen op pagina 32.

Snel klaar? 

Vertaal ook de tekst op pagina 33

Responde in Latine!
Waar woont Jupiter?

1. in mari
2. in Olympo
3. in Tartaro

Responde in Latine!
Waar leeft Pluto?

1. in mari
2. in Olympo
3. in Tartaro

Responde in Latine!
Wie/Wat zijn Neptunus en Pluto?

1. dei
2. fratres
3. Tartarus
4. rex (mv: reges)

Responde in Latine!
Welke functie heeft Neptunus in de zee?

We gaan nu verder aan de mythe opdracht.