Samenstellingen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Samenstellingen

Samenstellingen

Een samenstelling is een woord dat uit meerdere woorden bestaat.

Lesdoelen

Aan het eind van de les ken je de regels van samenstellingen.

Aan het eind van de les ken je de regels van het koppelteken en tussenletters.

Aan het eind van de les kun je woorden juist samenstellen.

Wat is juist geschreven?

1. Paardebloem
2. Paardenbloem

Basisregel

Als het kan, schrijf je de woorden gewoon aan elkaar. Dit kan alleen als er dan geen problemen zijn met lezen of uitspreken van het woord.

Bijvoorbeeld:

Rugzak

Maximumsnelheid

Badkamerdeur

Koppelteken

Als er wel problemen zijn met het lezen of uitspreken van een woord, kun je een koppelteken gebruiken. 

Dit is bijvoorbeeld zo als er door het samenstellen van twee klinkers, een andere klank ontstaat.

Bijvoorbeeld:

Na-apen

Mini-emmer

Koppelteken

Je gebruikt ook een koppelteken bij een samenstelling met een afkorting, aparte letter of symbool.

Bijvoorbeeld:

Dvd-speler

%-teken

Tussen-s

Wat is juist geschreven?

1. zee egel
2. zeeegel
3. zee-egel

Wat is juist geschreven?

1. zomer vakantie
2. zomervakantie
3. zomer-vakantie

Wat is juist geschreven?

1. IQ test
2. IQtest
3. IQ-test

Tussenletters

Tussen de woorden van een samenstelling gebruik je vaak extra letters, dit zijn tussenletters.

Om te weten welke tussenletters je gebruikt, moet je het eerste woord eerst in meervoud zetten.

Tussenletters

Eindigt het eerste deel in het meervoud op -en of -n, maar nooit op -s, dan krijgt het woord in een samenstelling de tussenletters -en of -n.

Bijvoorbeeld:

Tandenborstel

Kattenkruid

Enveloppenverpakking

Tussenletters

Kun je het eerste deel van het woord in het meervoud zowel met -(e)n als met -s schrijven, dan gebruik je de tussenletter -e.

Bijvoorbeeld:

Vitaminepillen (vitaminen/vitamines)

Secondewijzer (seconden/secondes)

Tussenletters

Eindigt het eerste deel van het woord op -eren, dan schrijf je in de samenstelling -er. 

Bijvoorbeeld:

Kinderfeest (kinderen) 

Rundersalade (runderen)

Tussenletters

Als het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets dat uniek is, schrijf je geen -en, maar alleen een -e. 

Bijvoorbeeld:

Zonnebloem

Koninginnedag

Tussenletters

Ook als het eerste gedeelte van de samenstelling geen meervoud heeft, schrijf je geen -en, maar alleen een -e. 

Bijvoorbeeld:

Roggebrood

Rijstepap

Tussenletters

Als het eerste gedeelte nauwelijks meer als woord te herkennen is of niet meer letterlijk opgevat kan worden , schrijf je geen -en, maar alleen een -e. Dit is vaak zo bij uitdrukkingen.

Bijvoorbeeld:

Bakkebaard

Spillepoot

Tussenletters

Je schrijft een tussenletter -s, als je deze hoort in de uitspraak van het woord.

Bijvoorbeeld:

Bakkersroom

Streepjescode

Verlovingsring

Tussenletters

Als het tweede gedeelte van de samenstelling met een -s begint, kun je de tussen-s niet meer horen. Vergelijk de samenstelling dan met een andere samenstelling, die met hetzelfde woord begint.

Bijvoorbeeld:

Stationsstraat (stations-plein)

Dorpsschool (dorps-raad)

Wat is juist geschreven?

1. Meningverschil
2. Meningsverschil

Wat is juist geschreven?

1. Bruidsluier
2. Bruidssluier

Wat is juist geschreven?

1. Bakkerzaak
2. Bakkerszaak

Maak de juiste samenstelling: meisje+stem

Maak de juiste samenstelling: hond+hok

Maak de juiste samenstelling: kind+speeltuin

Maak de juiste samenstelling: auto+export