20230224 Samenstellingen en tussenklanken

Lezen - dictee - pauze - theorie - aan de slag
Leesproject V3
1 / 23
next
Slide 1: Slide
NederlandsMBOStudiejaar 1

This lesson contains 23 slides, with interactive quizzes and text slides.

Items in this lesson

Lezen - dictee - pauze - theorie - aan de slag
Leesproject V3

Slide 1 - Slide

Samenstellingen
Een samenstelling is een woord dat uit meerdere woorden bestaat.

Slide 2 - Slide

Basisregel
Als het kan, schrijf je de woorden gewoon aan elkaar. Dit kan alleen als er dan geen problemen zijn met lezen of uitspreken van het woord.
Bijvoorbeeld:
Rugzak
Maximumsnelheid
Badkamerdeur

Slide 3 - Slide

Koppelteken
Als er wel problemen zijn met het lezen of uitspreken van een woord, kun je een koppelteken gebruiken. 
Dit is bijvoorbeeld zo als er door het samenstellen van twee klinkers, een andere klank ontstaat.
Bijvoorbeeld:
Na-apen
Mini-emmer

Slide 4 - Slide

Koppelteken
Je gebruikt ook een koppelteken bij een samenstelling met een afkorting, aparte letter of symbool.
Bijvoorbeeld:
dvd-speler
%-teken
Tussen-s

Slide 5 - Slide

Wat is juist geschreven?
A
zee egel
B
zeeegel
C
zee-egel
D
zegel

Slide 6 - Quiz

Wat is juist geschreven?
A
IQ test
B
IQtest
C
IQ-test

Slide 7 - Quiz

Tussenletters
Tussen de woorden van een samenstelling gebruik je vaak extra letters, dit zijn tussenletters.
Om te weten welke tussenletters je gebruikt, moet je het eerste woord eerst in meervoud zetten.

Slide 8 - Slide

Tussenletters
Eindigt het eerste deel in het meervoud op -en of -n, maar nooit op -s, dan krijgt het woord in een samenstelling de tussenletters -en of -n.
Bijvoorbeeld:
Tandenborstel
Kattenkruid
Enveloppenverpakking

Slide 9 - Slide

Tussenletters
Kun je het eerste deel van het woord in het meervoud zowel met -(e)n als met -s schrijven, dan gebruik je de tussenletter -e.
Bijvoorbeeld:
Vitaminepillen (vitaminen/vitamines)
Secondewijzer (seconden/secondes)

Slide 10 - Slide

Tussenletters
Eindigt het eerste deel van het woord op -eren, dan schrijf je in de samenstelling -er
Bijvoorbeeld:
Kinderfeest (kinderen) 
Rundersalade (runderen)

Slide 11 - Slide

Tussenletters
Als het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets dat uniek is, schrijf je geen -en, maar alleen een -e
Bijvoorbeeld:
Zonnebloem
Lentekriebels

Slide 12 - Slide

Tussenletters
Ook als het eerste gedeelte van de samenstelling geen meervoud heeft, schrijf je geen -en, maar alleen een -e
Bijvoorbeeld:
Roggebrood
Rijstepap

Slide 13 - Slide

Tussenletters
Als het eerste gedeelte nauwelijks meer als woord te herkennen is of niet meer letterlijk opgevat kan worden , schrijf je geen -en, maar alleen een -e. Dit is vaak zo bij uitdrukkingen.
Bijvoorbeeld:
Bakkebaard
Spillepoot

Slide 14 - Slide

Wat is juist geschreven?
A
Paardebloem
B
Paardenbloem

Slide 15 - Quiz

Wat is juist geschreven?
A
Maneschijn
B
Manenschijn

Slide 16 - Quiz

Wat is juist geschreven?
A
Bullebak
B
Bullenbak

Slide 17 - Quiz

Tussenletters
Je schrijft een tussenletter -s, als je deze hoort in de uitspraak van het woord.
Bijvoorbeeld:
Bakkersroom
Streepjescode
Verlovingsring


Slide 18 - Slide

Tussenletters
Als het tweede gedeelte van de samenstelling met een -s begint, kun je de tussen-s niet meer horen. Vergelijk de samenstelling dan met een andere samenstelling, die met hetzelfde woord begint.
Bijvoorbeeld:
Stationsstraat (stations-plein)
Dorpsschool (dorps-raad)


Slide 19 - Slide

Wat is juist geschreven?
A
Meningverschil
B
Meningsverschil

Slide 20 - Quiz

Wat is juist geschreven?
A
Bruidsluier
B
Bruidssluier

Slide 21 - Quiz

Wat is juist geschreven?
A
Bakkerzaak
B
Bakkerszaak

Slide 22 - Quiz

Aan de slag!
  • Opdrachten Nu Nederlands maken
  • Werken aan leesportfolio 

Slide 23 - Slide