1.3 Machtsuitbreiding en verzet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

In de 18e eeuw ging de VOC failliet. Wat is hier geen oorzaak van?

1. Vraag naar specerijen in Europa nam af
2. Door oorlog konden de VOC schepen niet terugkeren
3. De investeerders wilden niet meer investeren in de VOC
4. Concurrentie van andere Europese landen, met name Engeland

Wat houdt het 'cultuurstelsel' in?

1. Dat boeren 20% van hun omzet aan de Nederlanders moeten geven
2. Dat boeren 20% van hun land aan de Nederlanders moest afstaan
3. Dat boeren 20% van hun tijd voor de Nederlanders moesten werken
4. Dat boeren 20% van de tijd naar school moeten

Welk drukmiddel heeft Nederland om de inlandse vorsten te dwingen akkoord te gaan met het cultuurstelsel?

1. Ontzeggen van opium
2. Het martelen van de inlandse vorsten
3. Inlanders tot slaaf maken
4. Dreigement van oorlog

Was het cultuurstelsel effectief

1. Ja
2. Nee

Ondanks de zware last bracht het cultuurstelsel ook voordelen mee voor inlanders, welke?

1. Invoering van een geldeconomie
2. Boeren kregen betere machines
3. Er werden spoorwegen aangelegd
4. Boeren kregen relatief veel betaald (plantloon)

Indonesië had een dualistisch bestuurssysteem, een Nederlands bestuur en een Indonesisch bestuur.

Over welke zaken zou het Nederlandse bestuur gaan?

1. Bedenken van wetten/regels
2. Uitvoeren van wetten/regels
3. Openbare veiligheid garanderen
4. Straffen van inlanders die niet meewerkten

Korte samenvatting

• Begin 19e eeuw is Nederland blut door schulden VOC en de belasting die NL aan FR moest betalen. Nederland wil Nederlands-Indië gebruiken om de economie te herstellen.

• Cultuurstelsel:

1. Indische boeren moesten op 1/5 van hun grond producten verbouwen voor de Nederlandse markt.
2. De boeren kregen hiervoor een lage vergoeding (plantloon). De Nederlanders konden deze producten weer met winstverkopen.
3. Indische vorsten (regenten) moesten het cultuurstelsel aansturen en mochten een deel zelf houden als betaling.

• Gevolgen: Voor Nederland pakte het cultuurstelsel goed uit. Voor de Indonesische boeren, die hadden zelf niet meer genoeg land om van te kunnen leven > hongersnood.
  

Hoe heeft de industriële revolutie de relatie tussen Nederland en Nederlands-Indië veranderd?

Liberalen

• Vanaf 1848 waren de liberalen aan de macht in Nederland.

•  Staan voor vrijheid en zo weinig mogelijk met de economie bemoeien (vrije markt)

• Cultuurstelsel was juist veel met de economie bemoeien.

1) Mijnwet (1850): ondernemers mochten delfstoffen zoals tin, aardolie en koper winnen.

2) Agrarische wet (1870): ondernemers mochten grond huren van Indiërs of van de staat.

3) Suikerwet (1871): Javaanse boeren waren niet meer verplicht om suiker te leveren aan de Nederlandse staat

• Meer Europese ondernemers vertrekken naar Indië
  

Welk begrip kenmerkt de liberalen?

1. Vrijheid
2. Gelijkheid
3. Eerlijkheid
4. Winst

Was de komst van de liberalen positief of negatief voor de inlanders?

1. Positief
2. Geen verandering
3. Negatief

Koelies

• Aantal ondernemingen steeg hard vanaf 1848

• Hierdoor ontstond er een tekort aan inlandse werkkrachten

• Contractarbeiders werden uit China gehaald (koelies); in ruil voor een voorschot moesten zij 3 jaar werken en daarna het voorschot terugbetalen.
  

• De koelies kregen niet genoeg betaald om het voorschot terug te betalen en moest vaak langer doorwerken.

• De werkomstandigheden waren zwaar voor de koelies. Toch deed overheid niets om de omstandigheden te verbeteren.
  

Waar kwamen de koelies vandaan?

1. India
2. Indonesië
3. China
4. Nederland

Modern imperialisme

• Vanaf 1870  nam de welvaart toe in de wereld, men kon meer kopen.

• De vraag naar luxeproducten als auto's, zeep, margarine nam toe.

• Hierdoor nam ook de vraag naar grondstoffen toe.
  

• Koloniën werden belangrijker dan ooit voor de industrie maar ook als afzetmarkt (plek om te verkopen).

• Met de opening van het Suezkanaal (1869) konden goederen snel naar Europa worden vervoert.
  

Wat waren de voornaamste doelen van het modern imperialisme

1. Zoveel mogelijk grondstoffen delven
2. Zoveel mogelijk slaven bemachtigen
3. Het creëren van afzetmarkten
4. Zoveel mogelijk land bemachtigen

Nederlands imperialisme

• Ook Nederland doet mee aan het modern imperialisme

• Om te voorkomen dan andere Europese landen interesse krijgen in Indonesië veroverd Nederland Sumatra, Borneo en  Nieuw-Guinea.

• Tussen 1873 en 1909 voert Nederland een bloederige koloniale oorlog  waarbij duizenden sneuvelen.
  

Op de kaart hiernaast zie je de Nederlandse koloniën en de producten die hier vandaan kwamen.

Tijdens het modern imperialisme welk product zou vooral heel erg gewild zijn en waarom?

(jaar: 1870-1910)

Afsluiting: Hoe heeft de industriële revolutie de relatie tussen Nederland en Nederlands-Indië veranderd?

1. De relatie werd beter, omdat Indië profiteerde van de groeiende welvaart
2. De relatie bleef gelijk, Indië werd nog steeds gebruikt als wingewest zonder er van te profiteren
3. De relatie verslechterde, Nederland buitte de inlanders nog verder uit voor eigen gewin.