Poëzie - rijm

Poëzie 4V

1 / 47

Slide 1: Slide

NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

This lesson contains 47 slides, with interactive quizzes, text slides and 6 videos.

Items in this lesson

Poëzie 4V

Slide 1 - Slide

We gaan nu 10 minuten lezen

timer

10:00

literatuur lezen

Slide 2 - Slide

Vandaag

Strofebouw
Uitleg rijm
Oefenen met rijm herkennen en benoemen

Slide 3 - Slide

Hoe gaat het vandaag?
Beschrijf je gemoedstoestand in rijmvorm :-)

Slide 4 - Mind map

Bouwstenen

Versregels: elke regel in een gedicht, maakt niet uit hoe lang of kort.

Strofen: groepjes versregels, van elkaar gescheiden door witregels.

Slide 5 - Slide

Strofenbouw

Slide 6 - Slide

Moet een gedicht altijd rijmen?

NEE

Slide 7 - Poll

Rijmen alle gedichten?

Vaak zit er wel rijm in een gedicht, maar geen eindrijm.

Er zijn verschillende rijmsoorten.

Slide 8 - Slide

Verschillende soorten rijm

Volrijm: klinker en medeklinkers rijmen. Eindrijm als dit aan het eind van een zin gebeurt.
Halfrijm: enkel de klinkers of de medeklinkers rijmen. Hier zijn twee soorten van: assonanties en alliteraties

Slide 9 - Slide

Halfrijm

Assonantie: Alleen de klinkers rijmen. Vaak in het midden van een woord.
Alliteratie: Alleen de medeklinkers rijmen. Vaak aan het begin van een woord.

Slide 10 - Slide

Volrijm (vaak ook eindrijm)

Je hebt iemand nodig

stil en oprecht

Die als het erop aankomt

voor je bidt of voor je vecht

Eindrijm

Slide 11 - Slide

Assonantie: klinkerrijm

Klinkers die hetzelfde zijn:

ZIET - RIEM

Slide 12 - Slide

Alliteratie: medeklinkerrijm

Medeklinkers die hetzelfde zijn

WILLIE WORTEL

LEK EN LINGE, LEUK EN LEERZAAM

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Video

Op een terras ergens in Frankrijk in de zon

Zit een man die het tot gisteren nooit won

Maar zijn auto vloog hier vlakbij uit de bocht

Zonder hem, zonder Herman

Want die had hem net verkocht

Acda & De Munnik - Het regent zonnestralen

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Video

En voel me slap als ik stap

naar je kist ik stik van onbegrip

En klap haast dicht als ik naar adem hap

Angst schuld en woede worden aangekaart

maar verdriet bedaart

Je wordt door velen aangestaard

in een staat opgebaard

Brainpower - Je moest waarschijnlijk gaan

halfrijm

eindrijm

Slide 17 - Slide

Volrijm

Slide 24 - Quiz

Slide 25 - Video

Zoek een gedicht dat je aanspreekt op https://collecties.kb.nl/nederlandse-poezie en maak een screenshot en lever deze hier in.

Slide 26 - Open question

Rijmschema's

AAAA = slagrijm

AABB = gepaard rijm

ABBA = omarmend rijm

ABAB = gekruist rijm

ABCB/ABCA= gebroken rijm

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Slide

Welke soort rijm en welk rijmschema herken je?

Ik ben geboren uit zonnegloren

en een zucht van ziedende zee

die omhoog is gestegen, op wieken van regen,

gezwollen van wanhoop en wee.

Slide 29 - Slide

Ik ben geboren uit zonnegloren --> binnenrijm A

en een zucht van ziedende zee --> alliteratie B

die omhoog is gestegen, op wieken van regen, --> binnenrijm C

gezwollen van wanhoop en wee. --> alliteratie B

ABCB = verspringend of gebroken rijm

Slide 30 - Slide

Klank en ritme in poëzie

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Video

Ritme in poëzie

- Ritme in een gedicht wordt onder andere bepaald door het metrum.

- Metrum = (vers) maat

- Metrum wordt bepaald door de afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen

- Daarnaast wordt het ritme van een gedicht ook bepaald door lengte (kort, lang), hard-zacht, snel-langzaam en ....stiltes..

Slide 33 - Slide

Oefening metrum

Op een made van Kees Stip

Bepaal van de volgende twee dichtregels welke lettergrepen beklemtoond zijn

Dit weekend ging een groepje maden

in Scheveningen pootje baden ....

Slide 34 - Slide

Voorbeelden metrum

- Jambe.

- Trochee

- Anapest

- Dactylus

Slide 35 - Slide

Soorten poëzie

Haiku

Sonnet

Vrij vers

Straatpoëzie

Slide 36 - Slide

Haiku

Haiku is een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels waarvan de eerste regel 5, de tweede regel 7 en de derde regel weer 5 lettergrepen telt.

Ach oude vijver

de kikkers springen erin

geluid van water

Slide 37 - Slide

Sonnet

Definitie van sonnet. Een sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels. In een sonnet zit meestal een wending. Deze wending zit vaak net over de helft of tegen het einde van het sonnet.

Slide 38 - Slide

Kwatrijn:

Een kwatrijn is een vierregelig gedicht

met gewoonlijk een ernstige, levensbeschouwelijke inhoud.

Het rijmschema is meestal a-a-b-a.

Slide 39 - Slide

Mijn beter ik en ik

streden erop of eronder

Mijn beter ik bezweek

nu ben ik, goddank, zonder

----------------------------------------------

uit het werk van J. Goudsblom (1932)

Slide 40 - Slide

Rondeel

8 regels
Hele zinnen worden herhaald
1, 4 & 7 zijn gelijk
Zin 2 & 8 zijn ook gelijk
Regel 3 is dus "uniek"

Slide 41 - Slide

Voorbeeld

Slide 42 - Slide

Acrostichon

Een acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen.

Slide 43 - Slide

Ballade

Een ballade is een lied of gedicht waarin een verhaal wordt verteld.

Slide 44 - Slide

Aforisme

Een wijze, unieke en diepzinnige boodschap verpakt in één originele zin. Een aforisme laat vaak de paradoxale kant van de waarheid zien.

'De zon heeft nooit een schaduw gezien'

Leonardo da Vinci

Slide 45 - Slide

Limerick

Een limerick is een dichtvorm van vijf regels.

In de eerste regel wordt (meestal) een persoon of dier geïntroduceerd met een plaatsnaam die meestal gekozen wordt vanwege het rijm. Voorts heeft een limerick vaak humoristische of dubbelzinnige inhoud. De laatste regel is de clou.