Herhaling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Les woensdag 29 september

Lesdoel

• Opfrissen/herhalen van de toetsstof
• Oefenen met een aantal toetsvragen
• Zelfstandig werken

Tijdvak 1

Kenmerkende aspecten

1. De levenswijze van jagers-verzamelaars

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Memo 

§ 1.1 t/m § 1.3 (p. 13-28)

Jager-verzamelaars

Homo sapiens (140.000 jaar oud)

Nomadische leefwijze

Kleine, 'egalitaire' groepen

Mannen/vrouwen

Gereedschappen

Grotschilderingen

Eerste steden en staten

Vraag 1

Vraag 1: Gebruik bron 1.

Stelling: ‘Dit object kan niet afkomstig zijn uit een samenleving van jagers-verzamelaars’

Ontleen aan de afbeelding twee argumenten voor de juistheid van de stelling. 

Beeld van Gudea, de vorst van de stad Lagasj (+/- 2100 v.Chr.)

Vraag 1

Vraag 1: Gebruik bron 1.

Stelling: ‘Dit object kan niet afkomstig zijn uit een samenleving van jagers-verzamelaars’

Ontleen aan de afbeelding twee argumenten voor de juistheid van de stelling. 

Beeld van Gudea, de vorst van de stad Lagasj (+/- 2100 v.Chr.)

Vraag 2: Gebruik bron 2.

 

Stelling: Ötzi behoorde tot een landbouwsamenleving’.

 

Maak een afweging over de stelling. Doe dat door twee argumenten vóór de bewering te noemen die vervolgens kritisch te beoordelen. Geef daarna een eindoordeel.

Bron 2

In 1991 werd in het Ötztal, op de grens van Oostenrijk en Italië, het lichaam gevonden van een man uit de prehistorie. Onderzoek met de koolstof 14-methode leverde op dat ‘Ötzi ongeveer in 3.300 v.Chr. aan zijn einde was gekomen. Hij was op een nare manier overleden: een pijlpunt had een bot en slagader doorboord, waarop hij snel moet zijn gestorven. Zijn lichaam is daarna direct in het ijs ingevroren en gemummificeerd. Modern onderzoek leverde de archeologen een schat aan gegevens op over het leven van Ötzi. Niet alleen werden een koperen bijl, een boog met pijlen, leren schoenen en een jas van hertenbont aangetroffen, maar ook zijn maag- en darminhoud waren interessant. Ötzi had als laatste hertenvlees gegeten en wat graan, mogelijk zelfs in vorm van brood.

Vraag 2: Gebruik bron 2.

 

Stelling: Ötzi behoorde tot een landbouwsamenleving’.

 

Maak een afweging over de stelling. Doe dat door twee argumenten vóór de bewering te noemen die vervolgens kritisch te beoordelen. Geef daarna een eindoordeel.

Bron 2

In 1991 werd in het Ötztal, op de grens van Oostenrijk en Italië, het lichaam gevonden van een man uit de prehistorie. Onderzoek met de koolstof 14-methode leverde op dat ‘Ötzi ongeveer in 3.300 v.Chr. aan zijn einde was gekomen. Hij was op een nare manier overleden: een pijlpunt had een bot en slagader doorboord, waarop hij snel moet zijn gestorven. Zijn lichaam is daarna direct in het ijs ingevroren en gemummificeerd. Modern onderzoek leverde de archeologen een schat aan gegevens op over het leven van Ötzi. Niet alleen werden een koperen bijl, een boog met pijlen, leren schoenen en een jas van hertenbont aangetroffen, maar ook zijn maag- en darminhoud waren interessant. Ötzi had als laatste hertenvlees gegeten en wat graan, mogelijk zelfs in vorm van brood.

Tijdvak 2

4. De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

5. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

6. De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde

7. De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

Memo

§ 2.1, § 2.3, § 2.4 en § 2.6 (p. 38-68)

Griekse democratie

(Monarchie, aristocratie, oligarchie)

Democratie - vrije Atheense mannen

- Volksvergadering

- Raad van 500

- Dagelijks bestuur

- Volksjury

- Strategen

- Ostracisme

Griekse  wetenschap

Natuurfilosofen (onderzoek naar verklaringen)

Socrates: vragensteller, 'ik weet niets, behalve dat ik niets weet

Plato: beste bestuur is een groep onpartijdige wijze mensen

Aristoteles: 

politiek: mix van verschillende soorten

kennis verzamelen en systematisch            opschrijven

Oefenvraag

In de Atheense stadstaat werd gebruikgemaakt van het ostracisme, het schervengericht. Eén keer per jaar kon de volksvergadering besluiten om dit schervengericht te houden. De leden van de volksvergadering krasten daarbij de naam van een politiek leider van wie zij af wilden op een potscherf. Degene tegen wie de meeste stemmen werden uitgebracht, werd voor tien jaar verbannen uit Athene. Naar aanleiding hiervan kom je tot de bewering dat het ostracisme de Atheense democratie zowel kon beschermen als verzwakken. Ondersteun beide delen van de bewering met een argument. 

Oefenvraag

In de Atheense stadstaat werd gebruikgemaakt van het ostracisme, het schervengericht. Eén keer per jaar kon de volksvergadering besluiten om dit schervengericht te houden. De leden van de volksvergadering krasten daarbij de naam van een politiek leider van wie zij af wilden op een potscherf. Degene tegen wie de meeste stemmen werden uitgebracht, werd voor tien jaar verbannen uit Athene. Naar aanleiding hiervan kom je tot de bewering dat het ostracisme de Atheense democratie zowel kon beschermen als verzwakken. Ondersteun beide delen van de bewering met een argument. 

Romeins Imperium

• Koninkrijk (stadstaat)
• Republiek (509-27 v.Chr.)

1. Consuls
2. Senaat
3. Volksvergaderingen

• Keizerrijk (27 v.Chr. - 476 n.Chr.)

1. Principaat
2. Patronage
3. Leger

Barbaarse koninkrijken

Een bewering: Uit deze bron kunnen oorzaken worden afgeleid voor zowel voor de groei als voor de uiteindelijke ondergang van het Romeinse Rijk. 

Geef aan welke oorzaak voor de groei van het Romeinse Rijk uit de bron kan worden afgeleid en welke oorzaak voor de uiteindelijke ondergang van het Romeinse Rijk uit de bron kan worden afgeleid. (2pt.)

In 390 schrijft historicus Ammianus Marcellinus een boek over de crisis van het Romeinse Rijk in de jaren 353 tot 378. Hierin beschrijft hij hoe in 354 een Romeins leger onder keizer Constantius II bij Bazel tegenover een Germaans leger staat. De verwachte veldslag blijft uit en de keizer legt zijn soldaten uit waarom: Het ligt in mijn aard te wikken en te wegen, voorzichtig te zijn en aan te sporen tot wat in ons belang is. Daarom ben ik van oordeel dat hun de vrede moet worden gegund, mits u ermee instemt, en wel op grond van tal van overwegingen. Allereerst om de risico's van een oorlog te vermijden. Vervolgens opdat zij, zoals ze beloven, helpers zullen zijn in plaats van tegenstanders. Verder om zonder bloedvergieten hun trotse weerspannigheid te breken, die zo dikwijls zware schade heeft toegebracht aan onze provincies. En ten slotte hierom: niet alleen die vijand wordt overwonnen die valt in de strijd, bezweken onder de druk van onze wapens en onze kracht. Maar met veel minder gevaar wordt ook diegene onder het juk gebracht die, al zwijgt de krijgstrompet, door ervaring weet dat het ons niet ontbreekt aan moed jegens opstandigen en evenmin aan mildheid jegens hen die om genade smeken.

Maak

Kijk  van § 2.6 vraag 3 en 4 na

Opdracht 1, 3 en 4 van de examenoefeningen (p. 70)