4.2 bacteriën, virussen, schimmels 4.3 evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Basisstof 2: Bacteriën, virussen, schimmels

Thema 4: Evolutie

Bacteriën, virussen, schimmels

Bacteriën & Schimmels

Schimmel meercellig

Schimmel eencellig

Aan de slag!

Wat?	Zoek in je boek / op internet in je schrift: verschil bacteriën - schimmels waarom is een virus geen organisme?
Hulp nodig?	check je boek: Thema 4, basisstof 2
Klaar?	Lees en maak Thema 4 BS2

Aan de slag!

Virussen

Een virus is geen organisme, omdat virussen:

• niet worden gezien als levend (vertoont geen levenskenmerken)

• niet uit cellen bestaan

• geen cytoplasma of kernplasma hebben

• zelf geen stofwisseling hebben

Leerdoelen check

Welke organellen komen voor bij elke cel (dierlijk, plantaardig, schimmels en bacteriën)

1. Celmembraan en cytoplasma
2. Celmembraan, celkern en cytoplasma
3. Celmembraan, celkern , ribosomen en cytoplasma
4. Celmembraan, celkern , mitochondrien en cytoplasma

Organisch of anorganisch ? 

Sleep de moleculen naar de juiste categorie.

anorganische moleculen

organische moleculen

water

glucose

zetmeel

zuurstof

aminozuur

eiwit

CO2

nitraat

DNA

stikstof (N2)

RNA

chlorophyl

Bamboe is (1) en een panda is (2)

1. (1) autotroof (2) autotroof
2. (1) autotroof (2) heterotroof
3. (1) heterotroof (2) autotroof
4. (1) heterotroof (2) heterotroof

Wat is het verschil tussen een eukaryoot en een prokaryoot?

1. Eukaryoot wel celkern Prokaryoten geen celkern
2. Eukaryoot geen celkern Prokaryoten wel celkern
3. Eukaryoot wel celwand Prokaryoten geen celwand
4. Eukaryoot geen celwand Prokaryoten wel celwand

Noem een nuttige bacterie

4.4 De evolutietheorie

Voorkennisvragen: 

1. Waarom zijn we allemaal verschillend? 

2. Noem twee manieren waarop die verschillen ontstaan?

3. Waarom zijn er zoveel verschillende hondenrassen?

1 van de grote misvatting

We stammen niet af van de aap, maar we hebben een gemeenschappelijke voorouder met de moderne aap.

Verwantschap

Aan wie ben je meer verwant? Je neefje of je overgrootopa?

Feit of fabel:
Zonder verschillende allelen was evolutie niet mogelijk

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
De mens is klaar met evolueren

1. Feit
2. Fabel

Waarbij behoren organismen die samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen?

1. dezelfde soort
2. dezelfde stam
3. alleen hetzelfde ras
4. Hetzelfde rijk

Ontstaanstheorie

(tegenhanger) 

Creationisme:

• de aarde en organismen zijn geschapen
• sommige organen te ingewikkeld om  door evolutie te zijn ontstaan --> intelligente schepper

Evolutietheorieën

=  Gaan over het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten 

Lamarck (1744-1829):

eigenschappen veranderen tijdens leven individu veranderde eigenschap wordt doorgegeven   FOUT

Darwin (1809-1882):

On the origin of species (1859) --> evolutietheorie

Neodarwinistische evolutietheorie  

= Evolutietheorie (Darwin) gecombineerd met de  kennis over erfelijkheid

Neodarwinistische evolutietheorie  

Gaat uit van: 

1. Er is genetische variatie tussen individuen (Erfelijke eigenschappen)
   
2. Er is een strijd om voorzieningen (voedsel, partners, ruimte)
3. Natuurlijke selectie:  Individuen met de gunstigste eigenschappen zijn best aangepast aan omgevingn en hebben grootste overlevingskans en voortplantingskans (Fitness)
4. Soortvorming door reproductieve isolatie

Voorbeeld van evolutie

Voorbeeld van evolutie

Voorbeeld van evolutie

Het veranderen van een soort

• Niet alle individuen van dezelfde soort zijn gelijk (genetische variatie).
• Die het beste passen in de omstandigheden en in het gebied hebben op dat moment meer overlevingskans.
• Ook meer kans op voortplanting, dus om dit door te geven aan nakomelingen.
• Na vele jaren zie je deze variant van de soort (bijna) alleen nog maar en zijn andere varianten (bijna) verdwenen).

Evolutie laatste tijd?

Bijvoorbeeld de berkenspanner. Berkenbomen zijn wit, maar in vervuilde omgevingen worden de stammen zwart.

Darwin had het over 'survival of the fittest'
Waar staat 'fittest' voor bij evolutie?

1. Je potentie om anderen te verslaan in een gevecht
2. Je potentie om vrouwtjes / mannetjes te versieren
3. Je potentie om genen door te geven aan de volgende generatie

Door evolutie

1. Past een populatie zich op de lange termijn aan op het milieu
2. Kan een individu zich direct aanpassen aan het milieu