Basisstof 2.6 Veilig vrijen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Welkom

Ga  rustig op je stoel zitten.

Leg je boek/ laptop/ etui op je tafel.

Log vast in bij LessonUp

Thema 2 Voortplanting en seksualiteit

Basisstof 6 Veilig vrijen

Wat gaan we doen?

• Vragen over basisstof 2.5?
• Uitleg basisstof 2.6
• Aan de slag
• Afsluiten van de les

Aan het eind van de les

• kun je de werking van enkele voorbehoedsmiddelen beschrijven en aangeven of ze betrouwbaar zijn of niet.
  
• kun je ziekteverschijnselen en genezingsmogelijkheden noemen van seksueel overdraagbare aandoeningen.

Anticonceptie

Voorbehoedsmiddelen (anticonceptiemiddelen) is een middel voor geboorteregeling.

Er zijn methodes die het voorkomen van een bevruchting niet helemaal uitsluiten. Dit zijn onbetrouwbare methodes.

Hoe bepaal je ovulatie?

• Kalender bijhouden: bij een regelmatige menstruatiecyclus kun je de dag van de ovulatie berekenen.

• Temperatuur meten: de lichaamstemperatuur is na de ovulatie tot aan de volgende menstruatie gemiddeld 0,3 °C hoger.

• Afscheiding uit de vagina: bij veel vrouwen wordt de afscheiding uit de vagina rond de ovulatie doorzichtiger en elastischer. Er is vaak ook meer afscheiding.

Periodieke onthouding

In de vruchtbare periode hebben de man en vrouw geen geslachtsgemeenschap.

Je kan nooit precies je vruchtbare periode bepalen. Zaadcellen overleven 3 dagen in de baarmoeder en een eicel 1 dag.

onbetrouwbaar

Coïtus interruptus

De man trekt zijn penis terug uit de vagina wanneer hij de zaadlozing voelt aankomen.

Voorvocht kan een man niet voelen aankomen, hierin kunnen ook zaadcellen voorkomen.

onbetrouwbaar

Condoom

Het condoom beschermt niet alleen tegen zwangerschappen maar ook tegen seksueel overdraagbare ziekten. (soa)

Er zijn condooms voor mannen en voor vrouwen.t Een condoom is gemaakt van latex. Het latex houdt zaadcellen tegen. 

mannen

Je rolt het condoom om de penis in erectie.

vrouwen.

Het vrouwencondoom breng je in de vagina in. Dit kan al enkele uren voor het vrijen.

Kan maar 1 keer gebruikt worden.

Betrouwbaar

Koperspiraal

Het spiraal is een buigzaam plastic voorwerp dat aangebracht wordt door een arts in de baarmoeder. 

Na inbrengen kun je de eerste 2 maanden buikkrampen en bloedingen krijgen.

2 soorten spiralen:

hormoonspiraal --> bevat hormonen die innesteling en ovulatie voorkomen. (5 jaar)

koperspiraal--> bevat geen hormonen maar een draadje koper. Het koper beschadigt de zaadcellen. Ook voorkomt hij innesteling. (5-10 jaar)

Betrouwbaar

Pessarium (met zaaddodende pasta)

Het pessarium is een rubberen koepeltje die je aanbrengt in de vagina.

Het koepeltje bedekt de baarmoedermond.

Je brengt dit zelf in maar de arts onderzoekt van te voren welke maat en vorm voor jou het beste werkt. 

Bij het inbrengen smeer je hem ook in met zaaddodende pasta.

Na geslachtsgemeenschap moet hij minimaal 8 uur blijven zitten.

Betrouwbaar

Sterilisatie

Iemand die geen kinderen (meer) wil, kan zich laten steriliseren.

 Bij sterilisatie word je met een operatie onvruchtbaar gemaakt. 

Bij een man worden de zaadleiders onderbroken. De productie van zaadcellen gaat normaal door. De man krijgt nog wel een zaadlozing, alleen bevat het sperma geen zaadcellen meer.

 Bij een vrouw onderbreekt of blokkeert een arts de eileiders. Daardoor kunnen zaadcellen de eicel niet meer bereiken. Er blijven eicellen en hormonen vrijkomen. 

Een gesteriliseerde vrouw wordt dus gewoon ongesteld.

Betrouwbaar

Hormoonpleister

De hormoonpleister is een pleister die je op de huid plakt. 

De pleister geeft hormonen af die via de huid in het bloed terechtkomen. 

Je plakt drie weken lang elke week een nieuwe pleister. 

Na de derde week plaats je een week geen nieuwe pleister en krijg je een lichte bloeding. 

Na deze stopweek plaats je weer een nieuwe pleister.

Betrouwbaar

Hormoonstaafje

Het hormoonstaafje is een dun, soepel staafje van vier centimeter lang. 

De arts plaatst het onder de huid, vaak in de bovenarm.

 Het staafje geeft gedurende drie jaar een klein beetje hormonen af. 

Na drie jaar verwijdert de arts het staafje weer.

Betrouwbaar

NuvaRing

De NuvaRing plaats je zelf in de vagina, tegen de baarmoedermond aan. 

De ring blijft drie weken in de vagina zitten. 

De ring geeft voortdurend een kleine hoeveelheid hormonen af. 

Net als bij de pil en de hormoonpleister is er na drie weken een stopweek. 

Dan haal je de ring uit de vagina. Je hebt dan een lichte bloeding. 

De hoeveelheid hormonen is kleiner dan bij de pil.

Betrouwbaar

Prikpil

Bij de prikpil krijgt een vrouw om de drie maanden een injectie met hormonen. 

Dat wordt gedaan bij de huisarts. 

De maandelijkse bloeding neemt af en blijft soms helemaal weg. 

Als een vrouw zwanger wil worden, kan het een hele tijd duren voordat de ovulaties terugkomen.

 Soms zelfs meer dan twee jaar.

Betrouwbaar

Met Hormomen

Zonder Hormonen

Condoom

Prikpil

Coïtus interruptus

Koperspiraal

NuvaRing

Noem minimaal 1 onbetrouwbare methode

SOA's

Tijdens geslachtsgemeenschap kunnen bacteriën, schimmels of virussen overgedragen worden die ziekten veroorzaken. Dit noemen we SOA's (Seksueel Overdraagbare Aandoeningen)

Je kan besmet raken door seks, orale seks of ander contact met vagina, penis of anus.

Je kan NIET besmet raken op een vies toilet of door uit een glas van een ander te drinken. 

Chlamydia

Chlamydia

Chlamydia is een soa die wordt veroorzaakt door een bacterie en kan een ontsteking veroorzaken.

Deze komt vooral voor in de urinebuis en baarmoederhals. 

Chlamydia is goed te bestrijden met antibiotica. Zonder behandeling kan chlamydia leiden tot onvruchtbaarheid.

Tijdens onveilige seks kun je deze soa overdragen.

Chlamydia 

Gonorroe

Bacterie door zorgt voor pijn  bij het plassen en vieze afscheiding uit penis en vagina.

Vrouwen merken vaak weinig van besmetting.

Zonder behandeling veroorzaakt de bacterie ontstekingen in eileiders of de bijballen, kan leiden tot onvruchtbaarheid.

Hepatitis B

Hepatitis B is een virus!

Zorgt voor ontstekingen in lever, klachten ontstaan pas na 3 maanden.

Klachten: vermoeidheid, spierpijn, misselijkheid, koorts, pijn in buik.

Geen medicatie tegen het virus, verdwijnt na 6 maanden uit lichaam.

Kinderen worden sinds 2011 in het eerste levensjaar ingeënt tegen 

hepatitis B.

Herpes genitalis

Virus dat zorgt voor pijnlijke blaasjes en zweertjes rondom geslachtsorganen. 

Na 3 weken drogen blaasjes in en lijkt het weg te zijn, maar het virus blijft voor altijd in je lichaam. 

Het zorgt dus op andere momenten weer voor nieuwe blaasjes en zweertjes, bijvoorbeeld een koortslip.

HIV / AIDS 

• HIV -> het virus dat aids veroorzaakt.
   Wel besmet, geen klachten = seropositief
   Wel besmet, wel klachten = AIDS
• AIDS -> iemand met hiv die ziekteverschijnselen

Het virus maakt het afweersysteem van het lichaam kapot. Hierdoor ben je niet meer beschermd tegen allerlei ziekten, zoals longontsteking.

• Aidsremmers remmen de verspreiding van het virus in het lichaam.

HPV

HPV is een virus dat wordt overgedragen door seksueel contact. 

Het virus kan baarmoederhalskanker,  

teelbalkanker en anuskanker veroorzaken.  

Inenting tegen HPV vermindert de kans op het ontstaan van baarmoederhalskanker of teelbalkanker.

HPV heeft een incubatietijd van 15 jaar

Inenten

Jongen en meisjes kunnen zich tot 18 jaar laten  inenten tegen HPV

Genitale wratten

Oorzaak: Virus (HPV)

Overdraagbaarheid: Seks, besmette beddengoed of handdoek. 

Behandeling: Wratten verwijderen..

Preventieve behandeling: HPV vaccin

Syfilis

Bacteriele infectie

Ziekteverschijnslen:

• Zweertjes op penis, vagina, anus of mond

Genezing:

• Antibiotica
  

SOA test

Een SOA test doe je bij de huisarts of GGD

Tot 25 jaar gratis!

Een soa-test

Soort test	Bij wie?	Hoe?
Urine onderzoek	Jongens	Plassen in een potje
Bloedonderzoek	Jongens en meisjes	Er wordt bloed afgenomen
Uitstrijkje	Meisjes (en jongens)	Wattenstaafjes 10 seconden langs de wand van de vagina (of keel of anus) strijken.

Aan de slag

Lezen: basisstof 2.6

Maken: opdracht 1 t/m 6 + 8. Maak opdracht 3 in je boek. Dat hoeft alleen van het gedeelte over de voorbehoedsmiddelen.

Toets

Volgende lessen

Poster over soa's maken