H8.5 Straling

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 8

Licht

paragraaf 4

 STRALING

Theorieboek blz. 197 t/m 203

Wat gaan we doen?

• Herhaling hoofdstuk H 8.4 Lichtbreking (3 min)
• Uitleg paragraaf H 8.5 Straling (10 min)
• Zelfstandig werken H 8.5 Straling (12 min)
• Afsluiting/Vragen H 8. 5 Straling (5 min)

Onthouden!

Een bolle lens is in het midden dikker dan aan de buitenkant.

Met een lens kun je een beeld maken van de werkelijkheid.

Door het scherpstellen van een camera, zorg je voor een scherp beeld.

Evenwijdig betekent dat de afstand tussen de lijnen hetzelfde blijft.

In het brandpunt van een lens komen de lichtstralen samen.

Onthouden!

De afstand van het brandpunt tot de lens is de brandpunt-afstand.

De afstand van een voorwerp tot de lens is de voorwerp-afstand.

De afstand van het beeld tot de lens is de beeld-afstand.

De hoofdas loopt midden door de lens.

Construeren doe je als je de lichtstralen door een lens tekent.

De pupil kan zich aanpassen aan licht en donker, hij wordt kleiner of groter.

Je ooglens kan bol of plat worden. Dat heet accommoderen.

Wat ga vandaag jij leren?

• Infrarood
  
• Ultraviolet
  
• Röntgen-straling

Leerdoelen H 8.5

• Je kunt uitleggen wat infrarood-straling is.
  
• Je kunt uitleggen waar infrarood-straling in het spectrum van zonlicht ligt.
  
• Je kunt een voorbeeld van een toepassing van infrarood-straling geven.

In het spectrum van zonlicht zitten de kleuren: rood, oranje, geel, groen, blauw en violet. In zonlicht zit ook straling die je niet kunt zien. De zon straalt licht en warmte uit. Het licht van de zon kun je zien. De warmte kun je niet zien, maar wel voelen. De warmte-straling van de zon noem je infrarood-straling. In afbeelding 1 zie je het spectrum van de zon

       Infrarood-straling

Afbeelding 1: In het spectrum komt infrarood-straling voor het rode licht.

                  

Een infrarood-lamp straalt rood licht uit en veel warmte-straling. Infrarood-stralen zijn warmte-stralen. Een boer gebruikt een infrarood-lamp om pasgeboren dieren warm te houden (afbeelding 2). Het rode licht zie je wel, de infrarood-straling kun je niet zien.

De afstand-bediening van de tv werkt ook met infrarood-straling. 

Afbeelding 2: De warmte van de infrarood-lamp houdt de kuikens warm.

         Warmte-stralen

We gaan nu digitaal de volgende opgaven maken

1 tot en met 4 van H8.5

Kaar? ga dan met opgaven 5 t/m 15 

Leerdoelen H 8.5

• Je kunt vertellen waar ultraviolet-straling in het spectrum van zonlicht ligt.
  
• Je kunt vertellen waarom je moet oppassen voor de ultraviolet-straling van de zon.
  
• Je kunt een voorbeeld van een toepassing van ultraviolet-straling geven.

In zonlicht zit nog een soort straling die je niet kunt zien. Dat is ultraviolet-straling. Een korte naam hiervoor is uv-straling. Ultraviolet-straling zit voorbij het violet (afbeelding 6). ‘Ultraviolet’ betekent ‘voorbij het violet’.

               Ultraviolet

 

Afbeelding 6: In het spectrum komt ultraviolet na het violet.

Onze huid is gevoelig voor uv-straling in het zonlicht. Van uv-straling word je bruin. Je kunt ook verbranden van uv-straling. Daar moet je voor oppassen, want verbranden is ongezond. Van te veel uv-straling kun je huidkanker krijgen.

     Ultraviolet-straling

 

Afbeelding 6: In het spectrum komt ultraviolet na het violet.

Het licht van een uv-lamp is violet (blauw-paars). In een winkel zie je weleens een uv-lamp. Daarmee controleert de kassa-medewerker of het geld echt is.

Met uv-licht zie je op het briefje van 20 euro letters en tekens die je met gewoon licht niet kunt zien (afbeelding 7). Als deze tekens aanwezig zijn, dan is het briefje echt. Zijn deze tekens niet aanwezig, dan is het briefje vals.

     Ultraviolet-straling

 

Afbeelding 7: Met uv-licht zie je verborgen tekens op een briefje van 20 euro.

Leerdoelen H8.5

• Je kunt vertellen waar röntgen-straling in het spectrum van zonlicht ligt.
  
• Je kunt uitleggen waarom dokters een schort van lood dragen als ze een röntgen-foto maken.

       Röntgen-straling

Afbeelding 10: Een röntgen-foto van een hand.

Voorbij ultraviolet in het spectrum komt röntgen-straling. Deze straling is ontdekt door meneer Röntgen, een Duitse natuurkundige. Met röntgen-straling maken dokters in het ziekenhuis een foto van je botten (afbeelding 10).

                  Lood

Afbeelding 11: De dokter draagt een lood-schort bij de röntgen-foto.

Van te veel röntgen-straling kun je kanker krijgen. Daarom dragen dokters in het ziekenhuis een schort van lood als ze een röntgen-foto maken (afbeelding 11). De röntgen-straling kan niet door het lood heen. Op deze manier is het lichaam beschermd tegen te veel straling.

We gaan nu digitaal de volgende opgaven maken

5 tot en met 15 van H8.5

Klaar? ga dan met test jezelf 

Onthouden!

Infrarood-straling is warmte-straling.

Infrarood-straling ligt voor het rode licht in het spectrum.

Ultraviolet-straling of uv-straling ligt na het violet in het spectrum.

Van uv-licht word je bruin. Je kunt ook verbranden.

Röntgen-straling gaat niet door lood heen.