P4 Gouden Eeuw 2020

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen om welke reden de Gouden Eeuw een bloeiperiode van kunst en wetenschap was. 

https:

Planning

• Hoe leefden de mensen in de Gouden Eeuw
• Hoe bloeide kunst en wetenschap?
• Verdraagzaamheid met beperkingen?

Gouden Eeuw

• De periode van grote welvaart EN bloei in kunst, techniek en wetenschap in de Republiek (circa 1588-1700)

Samenleving in de Gouden Eeuw

• - rijke families (handel, investeringen > hadden macht in steden en gewesten)
• - winkeliers en ambachtslieden (maakten en verkochten spullen zoals schepen en luxeproducten)
• - loonarbeiders (werkten in loondienst)
• - armen (werkelozen e.d.)

0

Economie

- de handel in de Republiek nam enorm toe. 

oorzaken

- Amsterdam het centrum van de wereldhandel

veranderingen in de landbouw

handel met het Oostzeegebied

val van Antwerpen (1585)

Economie

De val van Antwerpen was belangrijk voor de economie. 

gevolgen

- veel immigranten naar Amsterdam : grachtengordel

- handelscontacten : handel van Antwerpen naar Amsterdam

- nijverheid neemt toe

- in Amsterdam handel in luxeproducten

- vraag naar arbeidskrachten neemt toe

Economie

De handel van de Republiek was niet alleen in Europa. Ook wereldwijde handel ontstond: 

specerijenhandel

VOC

• Verenigde Oost-Indische Compagnie
• Azië
• opgericht in 1602
• specerijenhandel
• bestuur: Heren XVII
• handelsmonopolie

WIC

• West-Indische Compagie

• Amerika
• opgericht in 1621
• kaapvaart en slavenhandel
• bestuur: Heren XIX

Hoe bloeiden kunst en wetenschap?

• Niet alleen kijken naar Bijbel en oude Griekse boeken
• Zelf onderzoeken --> waarnemen, proeven uitvoeren, logisch redeneren
• Nieuwe ontdekkingen in wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde

WETENSCHAPPELIJKE REVOLUTIE

Kunst

De Gouden Eeuw was een bloeiperiode voor de kunst

- veel beroemde schilders

Wetenschap

De Gouden Eeuw was een bloeiperiode voor de wetenschap

Er werden veel nieuwe ontdekkingen gedaan:

• wetenschappelijke revolutie

Christiaan Huygens en het slingeruurwerk

De microscoop van Antoni van Leeuwenhoek

Antoni van Leeuwenhoek

Microscoop

Verdraagzaamheid met beperkingen

• Na de opstand (1648) werd het protestantse geloof het belangrijkst in de Republiek.
• Mensen met een ander geloof worden niet vervolgd in de Republiek. (waarom zou dat zijn?)
• Er was ruimte voor wetenschappers om naar logische verklaringen te zoeken. 
• De manier van met elkaar omgaan waarbij veel van anderen wordt geaccepteerd wordt Verdraagzaamheid genoemd.

Baruch Spinoza

Schuilkerk op de zolder van een Amsterdams grachtenpand

Nederlandse Statenbijbel

Bijbelkritiek

•  Synode van Dordrecht(1617-1619). 
• Iedereen hetzelfde geloven
  
• Kerkleer opnieuw vastleggen.
• 1637: de Statenbijbel (nieuwe vertaling) was na 20 jaar af
• Hoe zou een robot dat doen?

Herhaling!

Bestuur

Wie had de macht in de Republiek?

> rijke burgers (regenten) (de macht in de steden en de Gewestelijke Staten)

> stadhouder (legeraanvoerder) > prins van Oranje; elk gewest had een stadhouder

Gewestelijke Staten

- gewesten waren in grote mate onafhankelijk

- gewesten hadden eigen wetten en regels

- gewesten werden bestuurd in de Gewestelijke Staten

- belangrijkste gewest was Holland

Staten-Generaal

- gezamenlijk bestuur van de Republiek in de Staten-Generaal

- beslissingen over buitenlandse politiek, verdediging en kolonies

- Holland belangrijkste gewest in de Staten-Generaal

- belangrijkste ambtenaar in Holland > raadpensionaris

Rampjaar

Radeloos : de regenten wisten niet goed wat te doen.

Reddeloos : de Republiek leek verloren

Redeloos : het volk was (onterecht) woedend op Johan de Witt

1672 > De Republiek aangevallen door
Engeland, Frankrijk en Munster/Keulen

Rampjaar 1672

Gouda 1672

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Maïs

Welke (tijds)volgorde is juist?

1. VOC - WIC - Oostzeehandel
2. Oostzeehandel - VOC - WIC
3. Oostzeehandel - WIC - VOC
4. VOC - Oostzeehandel - WIC

VOC

WIC

Specerijen

1602

1621

Politiek

Economie

Cultuur