kahhof1

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdlijn

Hoofdstuk 4 = Hofcultuur (+/- 1500-1700)

Hofcultuur: Renaissance en Barok

Hofcultuur

Nabespreken filmpje.
Waar heb je nog een vraag over?

hofcultuur

afb. 401

(boek blz. 59)

Hofdans in 17e-eeuws kostuum

(Foto gemaakt: 2015, Versailles)

Afb. 402

(boek blz. 60)

Sint-Pietersplein, Rome

(deze foto is net anders dan het boek)

1: In de zestiende en zeventiende eeuw is de barok de leidende kunststroming. Kunstwerken vormen een groot overweldigend spektakel. Bekijk 401 en 402.

Leg voor elk van de foto's uit hoe het 'spektakel' wordt veroorzaakt.

1: In de zestiende en zeventiende eeuw is de barok de leidende kunststroming. Kunstwerken vormen een groot overweldigend spektakel. Bekijk 401 en 402. 

Leg voor elk van de foto's uit hoe het 'spektakel' wordt veroorzaakt.

- Bij afbeelding 401: de acteur als Lodewijk XIV is in een overdadig kostuum met goud gehuld en danst. De wanden van de ruimte zijn in marmer en goud uitgevoerd.

- Bij afbeelding 402: Het Sint Pieterplein is een grote ruimte waar de architectuur van de kerk en de colonnades goed uitkomt. De colonnades omarmen het plein. De kerk staat op een ‘podium’. De klassieke vormgeving versterkt de voornaamheid van de gebouwen.

2. De katholieke pausen kiezen vanaf 1600 voor klassiek vormgegeven architectuur. De gotiek lijkt ineens ouderwets.

Leg aan de hand van de afbeelding van het Sint-Pietersplein uit waarom klassieke vormgeving beter bij de ideeën van zestiende en zeventiende-eeuwse pausen past dan de gotiek.

Voorbeeld klassieke architectuur

voorbeeld gotische architectuur (middeleeuwen)

2. De katholieke pausen kiezen vanaf 1600 voor klassiek vormgegeven architectuur. De gotiek lijkt ineens ouderwets.

Leg aan de hand van de afbeelding van het Sint-Pietersplein uit waarom klassieke vormgeving beter bij de ideeën van zestiende en zeventiende-eeuwse pausen past dan de gotiek.

Pausen lijken oppermachtig en gedragen zich als belangrijk en machtig persoon. 

Daarin kunnen ze zich meer vergelijken met wereldlijke leiders (uit bijvoorbeeld de renaissance). Tevens kunnen ze zich vergelijken met de machtige leiders van het klassieke Rome.

Hoofdstuk 4 is ingedeeld in vier thema's: Italiaanse hoven, Rome, Het Franse hof en Theater.
Blader het hoofdstuk door om een eerste indruk te krijgen.

Beschrijf voor elk van de thema's in een paar zinnen wat ze vertellen over de kunst en de tijd.

Hoofdstuk 4 is ingedeeld in vier thema's: Italiaanse hoven, Rome, Het Franse hof en Theater.

Blader het hoofdstuk door om een eerste indruk te krijgen.

Beschrijf voor elk van de thema's in een paar zinnen wat ze vertellen over de kunst en de tijd.

- Italiaanse hoven: deze hoven zijn belangrijke opdrachtgevers voor kunst (muziek, dans, beeldend en architectuur). Aan de hoven gaat het om wellevendheid en eruditie. Dit stimuleert de goede smaak en de ontwikkeling van de kunst. Hoven spiegelen zich aan de klassieke cultuur.

- Rome: is de hoofdstad van de Katholieke Kerk. Pausen willen de macht van de kerk uitstralen in architectuur en kunst en kiezen voor een klassiek georiënteerd repertoire. De Katholiek Kerk is in concurrentiestrijd met protestantse bewegingen, zij kiest voor een triomferende vormgeving om gelovigen te ‘verleiden’/’dwingen’.

- Franse hof: Lodewijk de XIV is een machtig vorst die alles bepaalt. Kunsten worden een belangrijk middel voor het benadrukken van de macht van de koning en zijn staat. De koning stelt regels waaraan de kunst moet voldoen. Ook aan het hof wordt volgens strenge regels geleefd. Lodewijk neemt Italiaanse hoven als voorbeeld en kiest voor klassieke vormgeving. Dans en muziek worden belangrijke kunstvormen.

- Theater: Mede dankzij de hofcultuur in Italië, Frankrijk en Engeland worden spelers en gezelschappen steeds professioneler. Met name in Engeland worden theatergezelschappen belangrijke cultuurdragers. Het theater refereert aan klassieke theatervormen uit de Oudheid.

Bekijk 419 en 434. Zowel de Sint-Pieter met het Sint-Pietersplein als het paleis van Versailles zijn bedoeld om grootsheid en macht uit te stralen. In de vormgeving en wijze waarop gebouwen in de ruimte op een plein zijn geplaatst, zie je dat het de bedoeling is dat de gebouwen imponeren.

Blader door Hoofdstuk 4 en maak een selectie van kunstwerken die duidelijk macht uitdrukken en bedoeld zijn om te imponeren. Leg van de gekozen kunstwerken uit waarom dit een belangrijke functie kan zijn.

H4 Hofcultuur

Inleiding

4.1 Italiaanse hoven

       Homo universalis: De hoveling, Vasari, Leonardo Da Vinci

       Homo quadratus: De menselijke maat, Palladio, Villa suburbana

       Stravaganza: De renaissancetuin, Feesten, La pellegrina

       Vlaamse maestro’s: Orlando di Lasso, Muziekdrukken, Madrigalen

       De eerste opera’s: L’Orfeo, Seconda pratica, Venetiaanse opera

 

H4 hofcultuur

homo universalis

positie kunstenaars: ambachtslieden

veelzijdig talent en kennis worden gewaardeerd

humanistisch ideaal: homo universalis

1. literatuur, geschiedenis, kunst

2. goed soldaat

3. gratie en temperament

4. niets mag moeite kosten: sprezzatura

Giorgio Vasari

- eerste kunsthistoricus

- 'renaissance'

- regels en voorbeelden     uit klassieke oudheid

- Michelangelo

- Leonardo Da Vinci

ontwerpen van wapens / waterleidingen / decors

schilder / beeldhouwer

uitvindingen en theorieën - anatomische studies

kunst = intellectuele aangelegenheid

schilderkunst = ultieme wetenschap

0

H4 hofcultuur

homo quadratus

renaissance: mens maat van alle dingen

menselijk lichaam = afspiegeling goddelijke orde

Brunnelecchi: centraalbouw

Vitruvius: 'Architectura'

ideale gebouw = verhoudingen menselijk lichaam 

Leonardo da Vinci: homo quadratus

mens als schepping van god = wiskundige constructie

klassieke oudheid verbinden met christelijke leer

geen illustraties: slordig / discussies

Andrea Palladio

- boeken / veel invloed

- woonhuis centraal /             oertype

- Villa Almerico Capra:

1. portaal / koepel - Pantheon

2. vierkanten / cirkels -

wiskundige orde Vitruvius

H4 hofcultuur

Vlaamse maestro's

Vlaamse componisten veel talent

rond 1500 in Venetië eerste muziekdrukken

12 jaar naar Italië

componist

in adelstand verheven

Italiaanse hoven

Orlando di Lasso

1. muziekstijlen beïnvloeden elkaar vaker en sneller

2. meer bewerkingen van bestaande stukken (vaak instrumentaal)

3. muziek wordt overal gespeeld, niet alleen aan hof

componisten financieel minder afhankelijk

madrigalen = liederen in de landstaal

aandacht voor tekstexpressie 

inhoud tekst bepaalt de muziek

H4 hofcultuur

De eerste opera's

eerste opera's

klassiek theater nabootsen

- taal (Italiaans) zoals madrigalen

- polyfonie           meerstemmig, elke stem even belangrijk (canon)

- basso continuo = melodie en bas worden weergegeven

- gezongen monologen afwisselen met intermedi, koorzang en aria's

aanleiding

alleen gezongen teksten

volledige integratie theater en muziek

kenmerken

Monteverdi - L'Orfeo

emoties tot uitdrukking

prima practica: tekst ondergeschikt aan regels. 

secunda practica: muziek om betekenis tekst te versterken           instrumenten