§1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

Leerdoelen

- Je weet de verschillen tussen een jong- en een oud gebergte. 

- Je begrijpt hoe uit oceaanbodem en vulkanisme bergen kunnen ontstaan.

- Je kunt op een foto fossielen en het stollingsgesteente graniet herkennen.

Wat weet jij van,
bergen?

lezen!

Lees de tekst van 1.1 onderstreep wat jij denkt dat belangrijk is.

Krachten die de aarde veranderen

Exogene krachten;

Krachten die de aarde van binnenuit veranderen. Bijv: platentektoniek.

ZWARTE PIJL.

Krachten die de aarde van buitenaf veranderen. Bijv: neerslag.

RODE PIJL.

Endogene krachten

Oceaanbodem of berg?

• In de Himalaya heb je verschillende gesteenten. Hier tref je fossielen in aan. Dit zijn eeuwen oude overblijfselen van zeediertjes.
  

• Hoe komen fossielen hoog in het gebergten terecht?

Tussen India en Azië lag vroeger een oceaan. Rivieren die op deze oceaan uitkwamen, namen veel zand en klei mee. Dit materiaal kwam op de bodem van de oceaan terecht. De lagen zand en klei zijn bij het sluiten van de oceaan in verdrukking gekomen en samengeperst tot gesteenten. Het gesteente werd onder enorme druk geplooid (ofwel: tot een gebergte gevormd).

Steen uit vulkanen

• In gebergten komen niet alleen gesteente voor dat uit de oceaanbodem komt. Door de enorme krachten in de aarde komt er ook, magma mee omhoog. Dit vloeibare materiaal stolt. Hierdoor ontstaan stollingsgesteente, bijv. graniet.

Vloeibaar magma stolt onder de grond. 

Hierbij ontstaat .

Dit stollingsgesteente is bikkelhard en wordt graniet genoemd.

Jonge en oude gebergten

• Door allerlei factoren (exogene krachten, bijv. neerslag) worden de gebergten beetje bij beetje afgebroken. Dit gaat erg langzaam.

• De Himalaya & Andes is een voorbeeld een hooggebergten, kenmerkend door hoge scherpe toppen en diepe dalen. Beiden gebergtes zijn voorbeelden van een jong gebergte.

• De Schotse Hooglanden is een oud gebergten. Miljoenen jaren geleden was dit ook een hooggebergten, maar door de exogene processen is dit gebergte afgesleten. Kenmerkend voor oude gebergtes zijn afgeronde toppen.

Jong gebergte

Oud gebergte

Scherpe punten

Afgevlakt door verwering en erosie

Juist

Onjuist

1 Aan een oud gebergte kun je zien dat er al veel verwering en erosie heeft plaatsgevonden.

2 Door sedimentatie zijn de toppen in gebergtes laag en afgesleten.

3 Soms is de gebergtevorming in en oud gebergte nog aan de gang. 

5 De Alpen zijn een voorbeeld van een jong gebergte.

Jong gebergte

Oud gebergte

Alpen

Schotse Hooglanden

Apennijnen

Oeral

Pyreneeën

Waar zullen gebergtes voorkomen? 

1

2

3

4

Wel gebergtevorming

Wel gebergtevorming

Geen gebergtevorming

Geen gebergtevorming

Opdracht

Huiswerk

Maak de volgende opdrachten van §1.1:

1, 2, 3, 4, 6.

dashboard.blooket.com