Vraag 11, Bijvoorbeeld:
– Dat de Inuit wel honderd woorden voor sneeuw hebben, vindt zijn
oorsprong bij Benjamin Whorf. In 1940 schreef hij een artikel genaamd
‘Science and linguistics’ waarin hij inging op de verschillende benamingen
die de Inuit hebben voor sneeuw.
– Het verhaal klopt niet. Whorf baseerde zich op een publicatie van Franz Boas uit 1911. Die
vermeldde dat de Inuit vier aparte stammen hadden voor het woord sneeuw: qana (vallende
sneeuw), aput (sneeuw dat op de grond ligt), piqsirpoq (sneeuw dat rondwaait) en qimuqsuq
(sneeuwbank). Whorf zei dat er ‘nog andere’ waren, maar legt niet uit welke of waarop hij dat
baseert. Zijn claim werd klakkeloos overgenomen door andere wetenschappelijke werken. Vervolgens werd het opgepikt door populaire media, en werd het steeds verder opgeblazen.
Hoe weten we dat de uitspraak niet klopt? Ten eerste is er niet één Inuittaal, maar spreken verschillende stammen verschillende talen en dialecten uit eenzelfde taalfamilie. Geen een van die talen kent honderd verschillende woorden voor sneeuw. Inuittalen maken gebruik van kleine bouwblokjes, die je op vele verschillende manieren kunt combineren tot nieuwe woorden. Een concept als ‘vieze sneeuw met allemaal gras en modder erin dat is platgereden door auto’s, deels gesmolten en vervolgens weer vastgevroren tot één blok ijs’ zou je in een Inuittaal misschien in één woord kunnen uitdrukken. Maar dat geldt ook voor niet-sneeuwgerelateerde concepten. Ook in andere talen kun je met behulp van creativiteit ‘gelegenheidswoorden’ bedenken, zoals in opdracht 2a voor het Nederlands is gedaan. Dat is echter iets anders dan honderd ingeburgerde woorden hebben voor een bepaald begrip.
– Het verhaal sluit aan bij het idee dat taal bepaalt hoe we denken. Dat de Inuit zoveel woorden voor sneeuw zouden hebben, was volgens Whorf een teken dat de Inuit sneeuw op een wezenlijk andere manier ervaren en begrepen dan sprekers van andere talen.
– Het aantal woorden dat Inuittalen hebben voor sneeuw zegt niet zoveel over hun manier van denken. Zelfs als ze veel woorden voor sneeuw zouden hebben, zou dat hooguit iets zeggen over de hoeveelheid sneeuw waarmee ze te maken krijgen in hun dagelijkse leven. Iemand die niets met paarden heeft, zal een paard gewoon een paard noemen. Echte paardenliefhebbers zullen het hebben over haflingers, fjorden, shetlanders en kwpn’ers.