CKV Revolutie & Muziek

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Muziek en Revolutie

Al eeuwen lang is muziek een manier geweest om onvrede te uiten over de geldende politieke en maatschappelijke omstandigheden.

Van klassieke muziek tot popmuziek. We gaan kijken/luisteren naar een paar voorbeelden van 'revolutionaire' muziek van toen en nu .  

Deze les:

- Muziek leren begrijpen in de context van zijn tijd

- Muzikale kenmerken die vorige les zijn behandeld leren herkennen en benoemen 

Dit is allemaal heel belangrijk voor het goed uitvoeren van het PO!

Frankrijk 1789 - 1799

De Franse Revolutie was een invloedrijke politieke omwenteling aan het eind van de 18e eeuw waarbij de absolute monarchie die Frankrijk drie eeuwen had geregeerd op gewelddadige wijze werd afgeschaft en de Eerste Franse Republiek werd opgericht.

Voordat de revolutie uitbrak was er al veel onvrede. En ook in de muziek werd dat op subtiele manier geuit.

Le Nozze di Figaro - W.A. Mozart

Deze opera is gebaseerd op een blijspel van Pierre Beaumarchais. Het toneelstuk werd verboden in Wenen omdat het te onbeschaamd en te bedreigend was voor de gevestigde orde. Het was in de periode vlak voor de Franse revolutie.

Ondanks het verbod op het toneelstuk besloot Mozart om er een Opera buffa van te maken.

Première: 1 mei 1786

Een komedie, ook blijspel genoemd, is een theaterstuk, film, televisieprogramma of boek met het doel het publiek te amuseren en de kijkers aan het lachen te maken.

Opera buffa is een Italiaanstalige komische opera uit de 18e eeuw, die in de trant van een klucht handelt over 'gewone' mensen; dit in contrast met de opera seria, de gelijktijdige Italiaanse 'ernstige opera', waarin de hoofdpersonen minstens van adel zijn.

In het volgende filmpje van de slotscène gaat de graaf letterlijk op zijn knieën om vergiffenis te vragen aan de gravin voor zijn overspelige gedrag.

Hier spot Mozart met de adel, want dat deden mensen van adel nooit! Op de knieën gaan voor een vrouw! Je slechte gedrag, voor iedereen (ook bedienden) tentoonspreiden! 

Amadeus

In de volgende scène uit de film Amadeus zie je duidelijk de macht van de adel in die tijd. 

Hierin hoor en zie je ook weer die befaamde slotscène.

We gaan nu nog een keer luisteren naar dit stukje uit deze opera. 

 Luister goed naar de muzikale kenmerken en beantwoord de vragen.

Vertel iets over de instrumenten
die je hoort. Welke zijn het/wat doen ze?

Instrumentatie hier is: fluit, hobo, fagot en strijkinstrumenten. Ook wel houtblazers en strijkinstrumenten.

Wat ook opvalt is dat de blazers meespelen met de melodie van de zangers/zangeressen.

De instrumenten/begeleiding staan volledig in dienst van de zang.

Ze zingen vooral lange noten

Soms zingen ze heel zacht en soms wat harder

Dit muziekstuk klinkt andante: Rustig gaand (langzaam)

Dynamiek

Tempo

Ritme

Lange/korte noten heeft te maken met Ritme

Hard/zacht met dynamiek 

langzaam/snel met tempo

Italië  1820 - 1870

De Risorgimento ("herrijzenis") is de periode van de eenmaking van Italië, die begon in 1820 met opstanden in Napels en Piëmont en voltooid werd in 1870 met de inname van Rome door de Italianen.

Nabucco - G. Verdi

Verdi gebruikte zijn opera's om de mensen aan te sporen Italia één te maken. Volgens hem moest Vittorio Emanuele II koning worden van Italia. Verdi wordt wel gezien als een van de boegbeelden van de eenwording. Zijn werken waren erg populair bij de aanhangers van de eenwording en zij gebruikten zijn naam als strijdkreet, met de verborgen leus: Vittorio Emanuele Re D'Italia....(Victor Emmanuel Koning van Italia)

De eerste uitvoering vond op 9 maart 1842 plaats en werd voor de jonge componist een overrompelend succes. De oorzaak van dit succes wordt mede gezocht in de herkenning van de Italianen in het lijden van de Joden. Lombardije-Venetië was destijds namelijk onderdeel van het Habsburgse Rijk, maar er was een sterk nationalistisch sentiment: Risorgimento (hereniging). Met name het slavenkoor (Va, pensiero) vond enorme weerklank; het is regelmatig geopperd als Italiaans volkslied. 

Welk(e) woord(en) geven volgens jou de klankkleur van dit stuk het beste weer?

ERNSTIG

KRACHTIG

TREURIG

ENERGIEK

BRUISEND

SOMBER

GEVOELIG

VROLIJK

HELDER

Geen van deze woorden

Klankkleur is de sfeer die muziek, of bij zingen het stemgeluid, geeft. Dit kan bijvoorbeeld warm, romantisch, donker, vrolijk, scherp of sprankelend zijn.

Leg zo duidelijk mogelijk uit waarom je dat vindt.

Amerika 1861 - 1865

Folkmuziek is het eerste muziekgenre waarin protestliederen een serieus onderdeel vormen. In de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) was 'We shall overcome' een bekend protestlied.

We gaan kijken naar een aflevering over  de oorsprong van dit lied. Kijk en luister goed en beantwoord daarna de vragen.

De vorm van dit lied is heel eenvoudig. Welke verklaring kun je hiervoor bedenken?

Het is makkelijker mee te zingen. 

Amerika jaren '20

Ook de meeste bluesmuzikanten zijn niet onbekend met protestliederen. Hiervoor combineerden zij gospel, wat zij al kenden, met de westerse muziek die zij op de plantages te horen kregen. Het resultaat was de blues: een swingende, ritmische muziekstijl met melancholische teksten.

Luister het lied Poor man's Blues en lees de liedtekst.

Hierna beantwoord je de volgende vragen:

- Welke instrumenten hoor je?

- Welk onderwerp heeft deze protest blues?

Welke instrumenten
heb je gehoord?

Trompet, Klarinet, trombone, piano

Welk onderwerp heeft deze protest blues?

Armoede of verschil tussen rijken en armen

Nederland jaren '60

In 1966 valt de Nederlandse zanger Boudewijn de Groot op met het liedje 'Welterusten, meneer de president', over de soldaten in Vietnam. Op een sarcastische manier zingt hij over de president, die over lijken gaat voor geld en macht. Het nummer staat twaalf weken lang in de Nederlandse Top 40 en is tot op heden een belangrijk nummer voor de nederpop en het Nederlandse protestlied.

Slaap zacht..

Je gaat nu luisteren naar het lied 'Welterusten meneer de President' van Boudewijn de Groot. Het lied heeft een hele duidelijke ontwikkeling van begin tot eind. Omschrijf de ontwikkeling en waarom hiervoor gekozen is volgens jou.

Omschrijf de ontwikkeling en waarom hiervoor gekozen is volgens jou.

Jaren '70

In de jaren ’70 kwam punk op als protest. Protest tegen de overheid, tegen de werkloosheid, tegen de oorlog in Vietnam, tegen de hippies die rondhingen en niks deden, tegen de ouders, tegen het koningshuis, tegen de domme disco, kortom punkers waren overal tegen.

1977

The Sex Pistols haalde het nieuws omdat ze op tv ‘fuck’ hardop durfden zeggen. Ook zongen ze met het 25 jaar regeringsjubileum van The Queen voluit het nummer: God Save The Queen. Door een boycot van de BBC mocht het nummer niet in de hitlijsten staan. Het nummer haalde de nummer twee, maar de BBC hield die plaats blanco. Dat was nog nooit eerder gezien. Het gebeuren werd vervolledigd met een illegaal verrassingsconcert van de Sex Pistols op een rondvaartboot die over de Theems voer. Het concert eindigde in ware punk-stijl: met de arrestatie van alle bandleden.

2003

Where is the love bespreekt de vele kwesties die de aanslagen van 9/11 raakten, waaronder maar niet beperkt tot terrorisme, hypocrisie van de Amerikaanse regering, racisme, bendes, vervuiling, oorlog en onverdraagzaamheid, met de roep om liefde in het refrein als het bindende element.

Black Eyed Peas