Examentraining criminaliteit Ieks maatschappijleer

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welke onderwerpen van het examen wil jij nog herhalen? (na 5 april, facultatief)

Democratie-Dictatuur

Parlementaire democratie

de vierbestuurslagen ( gemeente, provincie, landelijk en EU)

Monarchie ( koning + kabinet

politieke stromingen + rechten parlement

Knelpunten in de democratie

Alles herhalen.

Welke onderwerpen van het examen wil jij nog herhalen? (na 5 april, facultatief)

Criminaliteit en de maatschappij

Het strafrechtproces

oorzaken criminaliteit

de rol van de overheid

straffen

Alles herhalen van criminaliteit

Examentip  #8

Zorg dat je criminaliteit kunt verklaren

•  Criminaliteit wordt gezien als een probleem, maar om een probleem op te lossen is het goed om te weten waarom het probleem ontstaat. Tijdens het vak Maatschappijkunde merk je dat er zowel individuele verklaringen als maatschappelijke verklaringen zijn voor criminaliteit. 
• Je moet verschillende theorieën over criminaliteit kennen. Zorg ervoor dat je deze goed kent, zodat je kunt verklaren waarom iemand in een bepaalde situatie een strafbaar feit pleegt.

Theorieën om criminaliteit te verklaren

PERSOONLIJKE OMSTANDIGHEDEN

Wetenschappers hebben veel onderzoek gedaan naar crimineel gedrag. In dit hoofdstuk behandelen we theorieën die crimineel gedrag kunnen verklaren:

• De persoonlijkheidstheorie
• De bindingstheorie
• De aangeleerd-gedrag-theorie
• De etiketteringstheorie
• De gelegenheidstheorie
• Neutraliseringstheorie

Een theorie is een verklaring voor dingen die om ons heen gebeuren.

Aangeleerd gedragtheorie

Neutraliserings-
theorie

Etikettentheorie

Anomietheorie

Rationele-keuze
theorie

Jongeren schakelen hun schuldgevoel uit als ze in een groep strafbare feiten plegen.

Het plegen van een misdrijf is een weloverwogen keuze. Er wordt afweging gemaakt van kosten en baten.

Als iemand steeds 'crimineel' genoemd wordt, kan de persoon zich hier naar gaan gedragen.

Crimineel gedrag wordt aangeleerd in contact met mensen uit je eigen omgeving

Criminaliteit is het gevolg van de botsing tussen het willen behalen, maar niet kunnen behalen van de door de samenleving gestelde doelen.

00:00

Welke theorie herken je?

1. aangeleerd gedrag theorie
2. Rationeel-keuze theorie
3. Etikettentheorie
4. neutraliseringstheorie

Maatschappelijke omstandigheden 

Naast persoonlijke kenmerken zijn er ook algemene omstandigheden die crimineel gedrag kunnen versterken:

1. Slechte leefomstandigheden.

2. Minder strenge normen.

3. Minder sociale controle.

Risicofactoren

Maatschappelijke omstandigheden

Schooluitval

Spijbelen

Leven in grote stad

Groepsdruk

Kleine pakkans

Individualisme

Psychische stoornis

Minder sociale controle

Slechte vrienden

Slechte opvoeding

Minder strenge normen

Vrijehdi

biologische factoren

Examentip #9:

Zorg dat je weet hoe een rechtszitting verloopt

Een rechtszitting is een bijeenkomst in de rechtbank waarbij een strafbaar feit door de rechter wordt beoordeeld. Een rechtszitting verloopt in een bepaalde volgorde. 

Je  moet  weten wat een pleidooi, requisitoir, aanklacht en het vonnis zijn. Daarnaast hebben verdachten, officieren van justitie, rechters, getuigen, deskundigen, advocaten en slachtoffers verschillende rollen tijdens een strafproces. Zorg dat je die rollen kent.

Wat is de aanklacht?

1. De oproep om voor de rechter te verschijnen.
2. Het politieverslag over het misdrijf en de verdachte.
3. Het overzicht waarvan de verdachte wordt beschuldigd.
4. De beslissing van de rechter.

Wat is het requisitoir?

1. De samenvattende toespraak van de OvJ
2. De samenvattende toespraak van de rechter
3. De uitspraak van de rechter
4. Het pleidooi van de advocaat

Wie houdt het pleidooi?

1. rechter
2. de Officier van Justitie
3. advocaat
4. verdachte

Zet in de juiste volgorde: De Officier van Justitie start de rechtszaak met de 

dan houdt hij zijn 

en tenslotte zegt hij wat de

is. 

(standpunt)

Te laste legging

requisitoir

strafeis

Zet het verloop van een rechtszaak in de goede volgorde

Uitspraak/ Vonnis

Advocaat houdt toespraak

Verhoor getuigen

Aanklacht

Opening

Verhoor verdachte

Officier van Justitie aan het woord

Laatste woord verdachte

Tekst 25

Tbs-maatregel

Als verdachte verminderd of helemaal niet toerekeningsvatbaar is, is de verantwoordelijkheid voor het gepleegde misdrijf minder groot. Dat valt te lezen in het Wetboek voor Strafvordering, waarin details over straffen en

maatregelen beschreven worden. Door deze regel kan het gebeuren dat een verdachte geen gevangenisstraf krijgt. Wel kan tbs opgelegd worden.

naar: De Verslaggever van 16 mei 2015

Welke bewering over tbs is juist?

1. Tbs is gericht op behandeling van de verdachte
2. Tbs kan alleen worden opgelegd als er ook een hoofdstraf bij opgelegd is
3. Tbs valt onder de bijkomende straffen
4. Tbs wordt uitgezeten in een Huis van Bewaring

Geef bij elke sanctie aan bij welke groep deze hoort. 

hoofdstraffen

Bijkomende straffen

maatregelen

Een jaar niet mogen autorijden

Een boete moeten betalen

in een psychiatrische inrichting opgenomen moeten worden 

Een taakstraf moeten uitvoeren

Uitspraak van de rechter

Straf uitzitten in een gevangenis of in een huis van bewaring.

Behandeling in een speciale psychiatrische kliniek.

Onbetaalde arbeid ten algemenen nutte.

Hier kom je terecht als je in hoger beroep gaat.

Terbeschikkingstelling (TBS)

Vonnis

Vrijheidsstraf

Gerechtshof

Taakstraf

Examentip Maatschappijkunde #10: 

Zorg dat je weet wat het verschil is tussen repressief en preventief beleid

De overheid kan criminaliteit op verschillende manieren bestrijden. Zo kunnen ze bijvoorbeeld focussen op het aannemen van meer politie-agenten of juist focussen op het aanpakken van de maatschappelijke oorzaken van criminaliteit.

Zorg dat je het verschil kent tussen repressieve en preventieve maatregelen. 

Liberalisme

Christen-democratie

Sociaal-democratie

Pleiten voor preventieve maatregelen

Nadruk op de rol van het gezin

Pleiten voor repressieve maatregelen

Nadruk op eigen verantwoor-delijkheid

Verschillende visies over preventie en repressie

Nadruk op maatschappelijke oorzaken

Preventieve maatregelen

Repressieve maatregelen

Zwaardere straffen voor criminelen

Zorgen voor genoeg werkgelegenheid

Sociale controle en veilige omgeving

Meer politie op straat

Tekst 2

Enkelband wordt steeds vaker als straf opgelegd

De enkelband wordt in Nederland steeds vaker als straf opgelegd. In 2012 werd de enkelband 900 keer als straf opgelegd, maar in 2016 was dat 1759 keer. De straf wordt vooral opgelegd bij zaken als overvallen en delicten die met drugs te maken hebben. Volgens Reclassering Nederland is de enkelband vaak goedkoper dan iemand opsluiten in de gevangenis. Bovendien kunnen veroordeelden wel hun relatie, werk of opleiding behouden wat … zou voorkomen.

naar: www.nu.nl van 4 januari 2017 

Welk begrip moet op de puntjes in tekst 2 worden ingevuld?

1. eigenrichting
2. klassenjustitie
3. recidive
4. vergelding

Recidive

1. Verlofregeling
2. Bewaker in de gevangenis
3. Advocaat bij ernstig delict.
4. Herhaling van een misdrijf

Een subjectief perspectief is ook altijd een onbetrouwbaar perspectief

1. Waar
2. Onwaar

Examentip #11:

 De media hebben verschillende maatschappelijke functies. 

1. Zo geven ze mensen informatie over zaken

2. zorgen ervoor dat meningen worden gevormd en beïnvloed.  

3. Daarnaast hebben media ook een amuserende functie 

4. een socialiserende functie. 

5. Media kan misstanden aan de kaak stellen en op die manier 

5. Invloed uitoefenen op de politieke agenda. 

6. De controlerende functie.  Ze controleren de politiek.

Wanneer is iets nieuws?

Waar komt nieuws vandaan?

Zorgen voor betrouwbaar-

heid

Actueel

persbericht

hoor en wederhoor

nabijheid

persbureaus

Scheiden feiten en meningen

Iemand interviewen

bijzonder

Bron checken

Interessant voor doelgroep

Examentip #12:

Bestudeer de analyse maatschappelijk vraagstuk

Zorg dat je:

• de vier kenmerken kent
• de invalshoeken van een maatschappelijk vraagstuk kent
• dat je weet wat normen en waarden zijn
• dat je de machtsmiddelen zijn 
• wat belangen, belangentegenstellingen en belangengroepen zijn
• dat je goed oplet of je moet citeren. 

Er zijn vijf theorieën over de beïnvloeding door de media. Hieronder staat een aantal omschrijvingen van die theorieën (links). Sleep de omschrijving naar de juiste theorie (rechts). (3p: 5 goed = 3p, 3-4 goed = 2p, 2 goed = 1p, 1 goed = 0p)

1: Agendatheorie

2: Injectienaaldtheorie

3:Media als betekenisverlener

4: Multiple-step-flowtheorie

5: Selectieve perceptie

A: Bij deze theorie spelen manipulatie en indoctrinatie een grote rol.

B: De media bepalen niet wat mensen denken maar waarover zij denken, zegt deze theorie.

C: De theorie die zegt dat media een bepaalde betekenis hebben voor mensen.

D: Deze theorie draait om de invloed van opinieleiders en bekende mensen.

E: Volgens deze theorie bepalen de mediagebruikers zelf welke informatie ze gebruiken.

Media hebben veel invloed op wat we denken

Media hebben niet zo veel invloed op wat we denken

Injectienaaldtheorie

Framingtheorie

Agendatheorie

Theorie van selectieve perceptie

politiek juridische invalshoek

sociaal-economische invalshoek

sociaal-culturele invalshoek 

veranderende en vergelijkende invalshoek

Hoe was dat vroeger? 

hoe is dat op een andere plaats?

hoe kijkt een andere groep daar tegen aan?

wie heeft daar belang bij?

wat is de maatschappelijke positie?

welke waarden en normen spelen een rol?

Hoe functioneren de wetten?

welke mogelijkheden zijn er om het beleid te veranderen?

Wat is een belangengroep:

1. een groep mensen die een specifiek doel wil bereiken door actie te voeren
2. een groep mensen die opkomt voor een bepaald onderwerp of voor de belangen van een groep mensen

Welk machtsmiddel wordt bij iedere afbeelding ingezet?

Functie/beroep

kennis

aanzien/status

Aantal medestanders

geld

Welk machtsmiddel past bij wie?

Politieke kennis

Instagram Volgers

Eigen vermogen

Overtuigingskracht

Bekendheid

Sleep het machtsmiddel naar de juiste plaats.

Machtsmiddel die wel in het fragment te zien is.

Machtsmiddel die niet in het fragment te zien is.

Aantal personen

Functie of beroep

Geld

Status of aanzien

Kennis en vaardigheden

Overtuigings- kracht

Geweld (militaire macht)

Toegang tot de media

Opdracht: machtsmiddelen

Aantal personen

Status/aanzien

Overtuigingskracht

Geld

Functie/beroep

Kennis en vaardigheden

Geweld

Toegang tot media

Functies voor de democratie

Functies voor het individu en de samenleving

Functies voor de democratie én voor het individu en de samenleving

Agendafunctie

Informatiefunctie

Controle- of waakhondfunctie

Meningsvormende functie

Amusementsfunctie

Socialiserende functie

Tekst 6

Waar kan ik een klacht over de overheid indienen?

Als u een probleem heeft met de overheid, kunt u een klacht indienen. Stuur uw klacht naar de gemeente of de overheidsorganisatie waarover u de klacht heeft. Als u te lang moet wachten op een antwoord of u bent niet tevreden over het antwoord, dan kunt u contact opnemen met … .

naar: www.rijksoverheid.nl van januari 2017 

Welke instantie moet op de puntjes in tekst 6 worden ingevuld?

1. de Nationale Ombudsman
2. de reclassering
3. het ministerie van Justitie
4. slachtofferhulp

Tekst 14

Rotgans benoemd

De gemeenteraad heeft Harry Rotgans van de Ouderenpartij AOV Purmerend benoemd en beëdigd. Na het vertrek van de heer Voorbij moest het college weer worden aangevuld.

naar: Purmerends Nieuwsblad van 2 juni 2016

Tot welke functie is de heer Rotgans benoemd?
Hij is benoemd tot ...

1. burgemeester van Purmerend
2. gemeenteraadslid van Purmerend
3. hoofdcommissaris van de politie Purmerend
4. wethouder van Purmerend