Medicatie les 2 LJ4

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

Medicatie les 2 LJ4

interacties 

Inhoud

• Farmacodynamiek
• Interactie voeding
• Farmacokinetiek
• Antibiotica
• Risicogroepen

Welke interacties positief en negatief ken jij?

Interactie tussen medicatie en andere stoffen

• PCM + Cafeïne (coffeïne);
• kruidenpreparaat sint-janskruid kan de werking beïnvloeden van de anticonceptiepil, medicatie tegen hart-en vaatziekten, anti epileptica, antipsychotica, antidepressiva en antistollingsmiddelen.

Hulpstoffen

Geneesmiddelen bevatten hulpstoffen die een overgevoeligheidsreactie (allergie) kunnen veroorzaken, zoals arachideolie (pindaolie) of sojaolie. 

Waarom:

•  houdbaarheid van een medicijn verbeteren;
•  het medicijn een bepaalde vorm, smaak of kleur geven;

In veel geneesmiddelen tegenwoordig maïszetmeel in plaats van tarwezetmeel (vulmiddel).

Voorbeeld interactie voeding

Pompelmoes/grapefruitsap (maar ook andere citrusvruchten):

• vertraagt de werking van bepaalde enzymen in de lever;
• lever kan geen medicijnen meer verwerken; 
• bij verdere inname blijft de medicatie zich opstapelen in het lichaam en precies daar schuilt het gevaar voor een overdosis of juist mindere werking medicatie.

Bij het gebruik van (bepaalde soorten) antibiotica:

• is het belangrijk om niet gelijktijdig melk of andere zuivelproducten te gebruiken;
• er moet op zijn minst twee uur zitten tussen inname van de medicatie en van de zuivelproducten. 

Waarom heeft AB een negatieve reactie met zuivel?

AB en Zuivel

Er moet op zijn minst twee uur zitten tussen inname van de AB en van de zuivelproducten. 

Calcium in melk maakt complexe verbindingen met stoffen uit  antibiotica, die dan niet meer goed door de darmwand in de bloedbaan komen.

O.a. ceftriaxon, doxycycline, amoxicilline en vancomycine hebben een interactie met een veel gebruikte medicatie groep (oudere zv), welke?

AB en Vit K antagonisten

AB kan de stolling ontregelen. Bij gebruik van anticoagulantia moet hier rekening mee worden gehouden (bij meerdaagse kuren).

AB verminderd de werking van anticonceptie!

1. Waar
2. Niet waar
3. Anticonceptie?
4. Ik ben al zwanger!

Andere interacties met AB

• AB (penicillines) verminderd de werking van anticonceptie niet. 
• Wel is de kans op braken en/of diarree bij AB gebruik groter en dat kan wel effect hebben op de betrouwbaarheid. 
• Antibiotica uit de groep van tetracyclines (doxycycline en minocycline) kunnen overgevoeligheid voor zonlicht veroorzaken -> veel sneller verbranden.

Wie zijn risico groepen als het gaat over medicijngebruik?

1. Kinderen en baby's
2. Ouderen
3. Nier en/of lever patiënten
4. Zwangere vrouwen/vrouwen die borstvoeding geven

Baby's en kinderen

Op het gebied van farmacokinetiek en farmacodynamiek zijn er grote verschillen tussen zowel kinderen en volwassenen als tussen pasgeborenen en kleine kinderen.

Voortdurend worden aan (jonge) kinderen geneesmiddelen toegediend die niet bij kinderen in deze leeftijdscategorie zijn onderzocht; offlabel en unlicensed geneesmiddelgebruik. 

Offlabel-gebruik is het geneesmiddel voor een andere indicatie bij kinderen geregistreerd dan waarvoor het wordt toegepast en/of is er geen doseringsadvies voor kinderen.

 'unlicensed' gebruik is het geneesmiddel helemaal niet geregistreerd bij, of juist gecontra-indiceerd voor kinderen, of ontbreekt de juiste voor kinderen geschikte toedieningsvorm.

Baby's en kinderen

Op het gebied van farmacokinetiek en farmacodynamiek zijn er grote verschillen tussen zowel kinderen en volwassenen als tussen pasgeborenen en kleine kinderen.

Farmacokinetiek

Absorptie, distributie, Eliminatie (klaring lever/nieren), Biotransformatie (vooral lever) en Renale excretie. Houdt zich bezig met absorptie, verdeling en uitscheiding van een geneesmiddel: 

Farmacodynamiek

Ondanks een juiste dosering kan de werking van het geneesmiddel bij het kind duidelijk afwijken van die bij volwassenen. Zo kan de werking minder zijn dan verwacht of kunnen er (onverwachte) bijwerkingen optreden.

Ouderen en medicatie

Ouderen

• Polyfarmacie (gelijktijdig gebruiken van meerdere verschillende geneesmiddelen);
• Co morbiditeit (één of meer (chronische) aandoeningen hebt naast de hoofddiagnose waar de meeste aandacht naar uitgaat);
• Veroudering lichaam/organen.

Nier en/of lever patiënten

• Distributie (verdeling van een medicijn in bloedbaan)
• Eliminatie (klaring lever/nieren,  een verminderde leverfunctie kan daarom invloed hebben op effectiviteit en werkingsduur van geneesmiddelen. ) 
• Biotransformatie (vooral lever, de omzetting van een geneesmiddel in actieve of inactieve metabolieten)  
• Renale excretie (verantwoordelijk voor het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam)

Als een ZV kalium sparende diuretica gebruikt welke voedingsproducten kunnen dan beter niet/beperkt worden gebruikt?

Kalium sparende diuretica

Om een te hoog kaliumniveau en bijhorende hartritmestoornissen te voorkomen, moeten ZV  voeding met veel kalium beperken.

Veel kalium:

• Aardappel en aardappelproducten. 
• Groente zoals kousenband, pastinaak, spinazie, spruitjes, tajerblad, venkel en mais. 
• Vers en gedroogd fruit zoals vijgen, dadels, rozijnen, abrikozen en pruimen. 
• Vlees, vis, kip, gevogelte, peulvruchten zoals zwarte bonen of linzen. 
• Noten en pinda’s, melk(producten), vruchtensap, tomaten- en groentesap, tomatenpuree, koffie, cacao en chocoladeproducten.

Medicatie en zwangerschap

Placentapassage

Alleen een geneesmiddel dat in het bloed van de moeder terechtkomt, kan over de placenta gaan en zo bij het ongeboren kind terechtkomen. 

De concentratie in het bloed van de moeder is afhankelijk van de toedieningsvorm, de dosering, de gebruiksduur en de kinetiek van het geneesmiddel.

Welke medicatie kan gevolgen hebben voor de foetus?

1. Parenterale medicatie
2. Enterale medicatie
3. Beide
4. Geen van beide

Eerste trimester: week 1 t/m week 12

• In de periode tussen de conceptie en volledige implantatie is er geen of nauwelijks weefselcontact tussen de moeder en de bevruchte eicel.
• Deze periode duurt ongeveer twee weken:  Als in deze periode een geneesmiddel gebruikt met schadelijke eigenschappen, dan geld het alles-of-niets-principe. 
• Er volgt óf een miskraam, óf een zwangerschap waarbij het risico op een kind met aangeboren afwijkingen 2 tot 4% is. Dat is hetzelfde als bij een niet-blootgestelde zwangerschap.
• Na deze eerste 4 weken van de zwangerschap vindt de verdere aanleg en differentiatie van de organen en orgaansystemen plaats. 
• Blootstelling aan een schadelijke stof in deze periode kan vooral leiden tot aangeboren afwijkingen, afhankelijk van het ontwikkelingsstadium van de orgaansystemen.

Tweede trimester (vanaf week 13) en derde trimester (vanaf week 28)

In het tweede en derde trimester ligt de nadruk niet zozeer meer op aangeboren afwijkingen. In deze periode kan verstoring van de rijping of de functie van de organen optreden, bijvoorbeeld van het centrale zenuwstelsel. Dit kan effecten hebben op de latere ontwikkeling van het kind, zoals gedrag, IQ of motoriek.

Er kunnen farmacologische effecten optreden (te laag bloedsuikergehalte bij de geboorte, beïnvloeding van het foetaal hartritme of onthoudingsverschijnselen). 

Toch kunnen ook in deze periode nog aangeboren afwijkingen ontstaan, bijvoorbeeld afwijkingen aan de ledematen.

Nog vragen?

Literatuur

https://www.nursing.nl/nieuws/voeding-en-medicatie-een-bijzondere-combinatie/ 

https://www.nieuwsvoordietisten.nl/voeding-supplementen-en-medicijnen-reageren-met-elkaar/

https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-kruiden/informatie-voor-zorgverleners 

https://kennisbank.patientenfederatie.nl/app/answers/detail/a_id/390/~/gebruik-meerdere-medicijnen#:~:text=Twijfel%20je%20of%20een%20medicijn,effect%20op%20elkaar%20kunnen%20hebben.