les 18/4: foutieve samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Aan het eind van deze week:

- kun je zinnen correct begrenzen;

- kun je foutieve samentrekkingen in een zin herkennen.

Foutieve samentrekking

Hij hield van haar en haar handen vast.

Zij gaf veel om haar vader en hem een cadeautje.

Wat valt je op aan deze zinnen? 

Foutieve samentrekking

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. Dat heet samentrekking: 

– Ik vind de herfst het fijnste seizoen en (–) de winter het minst prettig. 

Voorwaarden: de weggelaten woorden hebben dezelfde functie (zinsdeel, woordsoort), dezelfde betekenis én hetzelfde getal (enkelvoud/meervoud) als de woorden die blijven staan.

Stappenplan

1. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin weggelaten zijn.

2. Bepaal de functie (welk zinsdeel of welke woordsoort), de betekenis en het getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel van de zin.

3. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van de weggelaten woorden in het tweede deel van de zin.

4. Controleer of de functie, de betekenis en het getal in beide gevallen hetzelfde zijn. Zo ja, dan is de samentrekking correct.

Als er sprake is van een foutieve samentrekking, plaats je de ten onrechte weggelaten woorden alsnog in het tweede deel van de zin.

Foutieve samentrekking

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

Weggelaten: Tabitha; heeft

Tabitha = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft → zww

Tabitha = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft gewerkt → hww

Tabitha – correct; heeft – fout

Verbetering: Tabitha heeft hoge cijfers, maar heeft er ook hard voor gewerkt.

Een foutieve samentrekking komt voor...

1. wanneer het woord/woordgroep dat wordt weggelaten dezelfde grammaticale functie heeft
2. wanneer het woord/woordgroep dat wordt weggelaten een andere vorm heeft.
3. wanneer het woord/woordgroep dat wordt weggelaten dezelfde betekenis heeft
4. wanneer het woord/woordgroep dat wordt weggelaten op dezelfde plek staat tov pv

Zijn broek kost 100 euro en vind ik zo lelijk!

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Mireille heeft haar vriendin gefeliciteerd en ook een cadeau gegeven.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Peter gaf zijn moeder een bos bloemen en zijn zusje een boekenbon.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

In welke zin is sprake van een foutieve samentrekking?

1. Deze man is depressief omdat hij door herinneringen uit het verleden wordt gekweld.
2. Het beste dat je kunt doen met die lelijke wond is naar de dokter gaan.
3. De nieuwe leden werden gevraagd de contributie steeds voor het einde van de maand te betalen.
4. Tijdens het gala werd Peter tot beste coach en Marijke en Petra tot meest sportieve speelsters uitgeroepen.

Ik heb een fiets gekregen en uitgeprobeerd op mijn verjaardag.

1. samentrekking
2. foutieve samentrekking

Streekromans interesseren me niet en lees ik dus niet.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Zij wordt geaccepteerd en arts.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Jouw idee in de ideeënbus vond de jury het origineelste en zal spoedig gerealiseerd worden.

1. foutieve samentrekking
2. samentrekking

Weet je nu:

- op de juiste manier zinnen begrenzen?

- foutieve samentrekkingen herkennen? 

Huiswerk

Formuleren hoofdstuk 1

•  Opdracht 1 + 2 + 3

Formuleren hoofdstuk 2

• Opdracht 1 + 2 + 3