19.1 Bouw van pezen en spieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

19.1 Bouw van pezen en spieren

Voorkennisvragen

1. Hoe noemen we twee spieren die een tegenovergestelde werking hebben?

2. Waardoor verschilt de stugheid van botweefsel t.o.v. kraakbeenweefsel?

3. Welke drie soorten spierweefsel zijn er?

Lesdoel:

Je kunt de bouw en werking van spieren en pezen beschrijven op verschillende organisatieniveaus.

Bindweefsel/ tussencelstof

collageen, elastine, reticuline, hyaluronzuur

collageen, lijmstof

collageen, kalk

nauwelijks

tussencelstof

Fibroblasten - gap junctions

Algemene bouw van 

gewrichten

Botten/ Spieren

Pezen (spier=bot)

Banden (bot=bot)

Bouw van pezen

Pezen bestaan voornamelijk uit bindweefsel

Cellen (fibroblasten) omgeven door veel tussencelstof: collageen (gemaakt door de fibroblasten).

Pezen kunnen een klein beetje uitrekken.

Pezen zijn nauwelijks doorbloedt.
 

Wat heeft dit voor mogelijke gevolgen?

Bouw van pezen

Bouw van pezen

Achillespees

• De achillespees is de grootste pees in ons lichaam.
  
• Tijdens het (hard)lopen spannen spieren zich samen en ontspannen. Bijvoorbeeld de kuitspier.
  
• De achillespees wordt tijdens het lopen opgerekt en weer verkort.
  

Achillespees

1                                      2                                   3

1. De voet komt op de grond, de achillespees wordt een beetje in elkaar gedrukt (lichaamsgewicht)

Achillespees

1                                      2                                   3

2. De kuitspier trekt samen, de achillespees wordt opgerekt

Achillespees

1                                      2                                   3

3. Bij de afzet verkort de achillespees en komt energie vrij (veerenergie)

Soorten spieren

Skeletspieren

Gladde spieren

Hartspieren

Bouw skeletspieren

Spiervezel is opgebouwd uit samengesmolten spiercellen. Deze cellen hebben meerdere kernen.

Skeletspieren (dwarsgespreept)

Soorten spieren

Skeletspieren

Gladde spieren

Hartspieren

Gladde spieren

Enkelvoudige, niet vergroeide cellen. Zit rond inwendige organen zoals darmen, blaas, bloedvaten, baarmoeder. Combinatie van kringspieren en lengtespieren (antagonisten).

Kunnen niet bewust worden aangestuurd.
 

Gladde spieren

Soorten spieren

Skeletspieren

Gladde spieren

Hartspieren

Hartspieren

Dwarsgestreept spierweefsel met vertakkingen. Via Gap-junctions verbonden waardoor gecoördineerde samentrekking kan plaatsvinden.

Kunnen niet bewust worden aangestuurd.

Hartspieren

Gecoördineerd samentrekken

Axonen van neuronen zijn verbonden aan een spiervezels d.m.v. neuromusculaire synapsen.

Als de spier moet samentrekken komt de neurotransmitter acetylcholine vrij in de synaps.

De axon vertakt en loopt naar verschillende spiervezels. Als het neuron depolariseert reageren daar meerdere spiervezels op. 

Een groep spiervezels die worden aangestuurd door één neuron wordt een motorische eenheid genoemd.

Kleine lesafsluiter

1. Waardoor worden de eigenschappen van een weefsel bepaald?

2. Via welke eiwit-structuren kunnen buurcellen met elkaar communiceren en stoffen uitwisselen?

3. Uit welke twee eiwitten zijn spieren opgebouwd?

4. Hoe noemen we een groep spiervezels dat wordt aangestuurd door 1 motorneuron?

5. Waarom is het lastiger om te herstellen van een peesblessure dan van een spierblessure?

Doel 19.1

Je beschrijft de bouw van pezen en spieren 

Aan de slag met de leerdoelen

Maken 19.1