19.1 Bouw van pezen en spieren 6V 2122

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 19.1 Bouw van pezen en spieren

Op welke sportieve prestatie ben jij trots? Je mag een foto uploaden of jouw prestatie beschrijven.

Wat wil jij leren over spieren en sport?

Doel 19.1 (Alleen SE stof)

19.1 Bouw van pezen en spierenopdracht 4 t/m 9

- Je kent de bouw van pezen en spieren

- Je kunt uitleggen op welke manier spieren worden aangestuurd

- Je kent de verschillen in bouw en functie van de drie soorten spieren

Bouw van 

gewrichten

Botten/ Spieren

Pezen (spier aan bot)

Banden (bot aan bot)

Bouw van pezen

Pezen bestaan voornamelijk uit bindweefselcellen (fibroblasten) omgeven door veel tussencelstof: collageen (gemaakt door die bindweefselcellen).

Fibroblasten - gap junctions

Om toch ‘informatie’ te kunnen uitwisselen (in de vorm van ionen/ secundaire boodschappers) staan deze cellen met eiwitkanalen – gap junctions – met elkaar in contact.

Fibroblasten - gap junctions

Bouw van pezen

Bouw van pezen

Bindweefsel/ tussencelstof

collageen, elastine, reticuline, hyaluronzuur

collageen, lijmstof

collageen, kalk

nauwelijks

tussencelstof

Achillespees

• De achillespees is de grootste pees in ons lichaam.
  
• Tijdens het (hard)lopen spannen spieren zich samen en ontspannen daarna weer. Bijvoorbeeld de kuitspier.
  
• De achillespees wordt tijdens het lopen opgerekt en weer verkort.
  

Achillespees

1                                      2                                   3

1. De voet komt op de grond, de achillespees wordt een beetje in elkaar gedrukt (lichaamsgewicht)

Achillespees

1                                      2                                   3

2. De kuitspier trekt samen, de achillespees wordt opgerekt

Achillespees

1                                      2                                   3

3. Bij de afzet verkort de achillespees en komt energie vrij (veerenergie)

Een pees bestaat uit:

1. Botweefsel
2. Spierweefsel
3. Bindweefsel
4. Kraakbeenweefsel

Wat is de functie van een pees?

1. Beschermt de spier tegen beschadiging
2. Zorgt dat de spier niet uit elkaar valt
3. Aanspannen en ontspannen van de spier
4. Houd de spier aan het bot vast

Een pees is

1. Zacht en elastisch
2. Hard en stug

Verklaar dat collageenvezels in pezen naast elkaar gerangschikt zijn

Soorten spieren

Skeletspieren

Gladde spieren

Hartspieren

Bouw skeletspieren

Spiervezel is opgebouwd uit samengesmolten spiercellen. Deze cellen hebben meerdere kernen.

Sarcomeer

Door de rangschikking

van myosine en actine 

(eiwitten) ontstaan de

dwarse strepen.

Sarcomeer

Door het in elkaar 

schuiven van de 

actine en myosine

filamenten kan de 

spier samentrekken.

Motorische eenheid

Alle spiervezels die door één neuron worden aangestuurd

motorsch

eindplaatje

Skeletspieren (dwarsgespreept)

Gladde spieren

Enkelvoudige, niet vergroeide cellen. Zit rond inwendige organen zoals darmen, blaas, bloedvaten, baarmoeder. Combinatie van kringspieren en lengtespieren (antagonisten).

Kunnen niet bewust worden aangestuurd.
 

Gladde spieren

Hartspieren

Dwarsgestreept spierweefsel met vertakkingen. Via Gap-junctions verbonden waardoor gecoördineerde samentrekking kan plaatsvinden.

Kunnen niet bewust worden aangestuurd.

hartspieren

Welke skeletspieren hebben de minste spiervezels per motorische neuron?

1. Armspier
2. Beenspier
3. Tussenribspier
4. Vingerspier

Tot welk soort spiervezel hoort de skeletspier

1. gladde spiervezel
2. dwarsgestreepte spiervezel
3. hartspiervezel

Wat geven de
cijfers aan?

1. 1-Dwarsgestreept 2-Hartspier 3-Gladde spieren
2. 1-Hartspier 2-Gladde spieren 3-Dwarsgestreept
3. 1-Gladde spieren 2-Dwarsgestreept 3-Hartspier
4. 1-Hartspier 2-Dwarsgestreept 3-Gladde spieren

Tijdens samentrekking van een spiervezel bewegen actine- en myosinefilamenten langs elkaar. Daardoor verandert de positie van de H-band, A-band en I-band (zie onderstaande afbeelding) in een sarcomeer. Welke veranderingen treden tijdens samentrekking van de spiervezel op in de lengte van deze drie banden?

1. H, A en I worden alle drie smaller
2. H en A worden smaller, I blijft gelijk
3. H wordt smaller, A blijft gelijk en I wordt smaller
4. H blijft gelijk, A en I worden smaller

De spieren in je dunne darm bestaan uit

1. Glad spierweefsel
2. Dwarsgestreept spierweefsel
3. Hartspierweefsel

Zet de volgende woorden in de juiste volgorde van klein naar groot:
filament - spier - spierbundel - spierfibril - spiervezel

Binastabellen

BINAS 80C - bouw bind- en steunweefsel

BINAS 88A - motorisch eindplaatje

BINAS 90C - bouw dwarsgestreepte spier

BINAS 90D - skelet en gewrichten

Extra uitleg?

Bekijk het filmpje over spieropbouw op de volgende dia (11 min)