Argumenten voor de evolutietheorie (Maureen)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Argumenten voor de evolutietheorie

De vorige les heb je verschillende voorbeelden van evolutie gezien.

leerdoelen

Je kent een aantal argumenten voor de evoltietheorie.

Je kunt omschrijven wat overeenkomsten en verschillen bij verschillende soorten organismen hebben bijgedragen aan de evolutietheorie.

Je kunt uitleggen wat fossielen hebben bijgedragen aan de evolutietheorie.

Inhoud van deze les

- Slides met voorbeelden van argumenten voor de evolutietheorie

- Filmpjes met uitleg 

- Vragen  bij opdracht Evolutie

- Zijn er vragen of onduidelijkheden? Via de chat kun je vragen stellen.

Argumenten voor de evolutietheorie

1. Fossielen

2. Overeenkomst in bouw

3. Rudimentaire organen

4. Overeenkomst in embryonale ontwikkeling

5. Andere overeenkomsten

Wat zijn fossielen?

Fossielen zijn versteende resten van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten. Fossielen kunnen ontstaan als resten van organismen snel worden bedekt door sedimenten (afzettingen van bijvoorbeeld zand- of kleideeltjes). Bacteriën en schimmels krijgen dan niet de kans om de resten volledig af te breken omdat er dan geen lucht meer bij kan komen.

Meestal worden de harde delen van organismen gevonden, zoals botten en tanden, omdat de zachte delen meestal te snel vergaan om te kunnen fossiliseren.

Wat zijn fossielen?

- versteende overblijfselen van   organismen.
- Fossielen ondersteunen de evolutietheorie omdat het overblijfselen zijn van de harde delen van een organisme.
- Deze harde delen zitten in diepe oude aardlagen.

Hoe ontstaan fossielen?

Van links naar rechts: Een dier sterft en wordt bedekt door sedimenten. Meestal vergaan de zachte delen. De botten kunnen veranderen in fossielen doordat er telkens nieuwe lagen sedimenten om de oudere lagen komen. Fossielen kunnen worden gevonden als door afgraving of erosie de bovenliggende aardlagen worden weggehaald.

Hoe ontstaan fossielen?

Met bepaalde technieken en onderzoeken kunnen we bepalen hoe oud een sedimentlaag is. Normaal gesproken kun je zeggen, dat hoe dieper je graaft, des te ouder de aardlaag zal zijn. Stel dat bepaalde fossielen van sommige organismen, alleen worden gevonden in lagen van dezelfde ouderdom. Dus niet in lagen die ouder zijn, en niet in jongere lagen. Dan betekent dit, dat het dier daarvoor niet bestond en op een gegeven moment ook is uitgestorven. Dit zorgt ervoor dat fossielen een argument kunnen zijn voor de evolutietheorie. De evolutietheorie gaat namelijk uit van het uitsterven van soorten en het ontstaan van nieuwe soorten.

Hoe ontstaan fossielen?

In de figuur hiernaar zie je bijvoorbeeld dat de schedel van een bepaald soort dinosaurus alleen gevonden wordt in de licht gele aardlaag. Dit zou betekenen dat deze dinosaurus alleen heeft geleefd in de periode waarin deze aardlaag is gevormd.

Je krijgt een aantal vragen fossielen

Voor het beantwoorden van de vragen kun je de volgende bronnen gebruiken:

1. De informatie uit de slides hierboven gebruiken.

2. De filmpjes uit de slides hierboven bekijken.

3. Een vraag via de chat stellen.

Bekijk de figuur hiernaast. Hierin zijn schematisch een aantal aardlagen aangegeven.

Beantwoord met behulp van de figuur de volgende vier vragen:

Welk organisme dat nu nog leeft bestaat al het langste? (kleur invullen)

In welke periode is er iets gebeurd waardoor er veel soorten zijn uitgestorven? (cijfer invullen)

In een periode zijn de omstandigheden blijkbaar gunstig geweest voor het ontstaan van veel nieuwe soorten welke periode was dat? (cijfer invullen)

Leg uit waarom het voor fossilisatie van de resten van een organisme belangrijk is dat deze resten van de lucht worden afgesloten.

Welk organisme heeft het kortste op de aarde geleefd? (kleur invullen). Ga er van uit dat de periodes waarin de aardlagen zijn gevormd ongeveer even lang hebben geduurd.

Leg uit waardoor in het algemeen alleen de skeletten en andere delen van organismen fossiliseren

Er zijn veel fossielen van eieren van dinosauriërs gevonden. Deze lijken op eieren van reptielen. Doordat eieren van vissen anders gebouwd zijn dan eieren van reptielen vindt men zelden fossielen van eieren van vissen. Door welk verschil in bouw vindt men wel veel fossielen van eieren van dino's en zelden fossielen van eieren van vissen?

Leg uit dat fossielen een argument vormen voor de evolutietheorie

2. Overeenkomst in bouw

Een ander argument voor de evolutietheorie is de overeenkomst in de bouw van organen bij verschillende organismen. Waarschijnlijk zijn deze organen uit dezelfde grondvorm ontstaan, en daarmee hebben deze organismen waarschijnlijk ook dezelfde voorouder gehad.

Omdat verschillen in milieu er voor hebben gezorgd dat organismen zich hebben moeten aanpassen aan hun omgeving, hebben die organen een vorm gekregen die bij de functie past die ze moeten uitoefenen.

2. Overeenkomst in bouw

In de afbeelding hiernaast zie je een voorbeeld van zo'n overeenkomst in bouw. Bij de mens, de kat, de walvis en de vleermuis zijn in de armen, voorpoten, vinnen en vleugels nog steeds dezelfde botjes te vinden. Ze zijn alleen anders van vorm, omdat ze zijn aangepast aan de functie die ze uitoefenen. Neem bijvoorbeeld het oranje gekleurde bot. Bij ons is dat het spaakbeen. Bij de kat, de walvis en de vleermuis kun je dit bot terugvinden. Bij de vleermuis is dit bot echter dunnen en lichter. Dat is logisch, omdat een vleermuis moet kunnen vliegen.

Je krijgt een aantal vragen over de overeenkomst in bouw

Voor het beantwoorden van de vragen kun je de volgende bronnen gebruiken:

1. De informatie uit de slides hierboven gebruiken.

2. De filmpjes uit de slides hierboven bekijken.

3. Een vraag via de chat stellen.

walvis

hond

mens

Vogel

Stuurorgaan

grijporgaan

looporgaan

vliegorgaan

Hiernaast zie je een vleugel van een libelle. Hebben de vleugel van een libelle en de vleugel van een vleermuis dezelfde bouw? En hebben ze dezelfde functie?

Welke van deze organen vertonen veel overeenkomst in bouw?

1. De vleugel van de vleermuis en de poot van een reptiel
2. De vleugel van een vlinder en de poot van een reptiel
3. De vleugel van een vlinder en de vleugel van een vleermuis

Leg uit dat de overeenkomst in bouw bij organen met verschillende functie een argument zijn voor de evolutietheorie.

3. Rudimentaire organen

Door aanpassingen aan het milieu kunnen bepaalde organen hun functie verliezen. In de loop van de evolutie verdwijnen de organen. Soms zijn er nog resten terug te vinden. Bijvoorbeeld het heupbeen van een python. Rudimentaire organen zijn organen die geen functie meer hebben.

3. Rudimentaire organen bij de mens

De blinde darm bij planteneters is goed ontwikkeld. Het helpt de dieren om plantaardig voedsel beter te verteren.

Mensen hebben nog wel een blinde darm, maar deze heeft grotendeels zijn functie verloren omdat wij omnivoren zijn, en dus ook vlees eten dat makkelijker te verteren is.

Dat wij mensen een rudimentaire blinde darm hebben, is wel een aanwijzing die het aannemelijk maakt dat mensen een voorouder hebben die een planteneter was.

Een ander rudimentair orgaan bij mensen is het staartbeen. De onderste wervels van de wevelkolom bestaan uit staartwervels. Een voorouder van de mens is waarschijnlijk een dier geweest met een staart die gebruikt werd als steun- of grijporgaan.

Welke functie heeft het bekken bij de meeste zoogdieren?

Heeft het bekken bij een walvis ook deze functie?

Leg uit wat er bedoeld wordt met een rudimentair orgaan.

Een vis heeft geen bekken. Zijn walvissen in de evolutie waarschijnlijk ontstaan uit vissen of uit landzoogdieren?

Python's hebben een rudimentair bekken. Zullen de voorouders van een python poten hebben gehad?

Wat is de functie van de blindedarm bij veel plantenetende zoogdieren?

Is het waarschijnlijk dat een voorouder van de mens een planteneter is geweest?

Leg uit dat rudimentaire organen een argument vormen voor de evolutietheorie

4. Overeenkomst in embryonale ontwikkeling

Een 4e argument voor de evolutietheorie is de overeenkomst in de embryonale ontwikkeling. In de afbeelding hiernaast zie je dat embryo's in het begin van hun ontwikkeling erg veel op elkaar lijken. Hoe ouder ze worden doe meer verschil je ziet.

De overeenkomst die je ziet kan erop wijzen dat ze een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad.

Voor de volgende vragen kun je de afbeelding hiernaast gebruiken.

In welk stadium (A, B of C) lijken de organismen het meest op elkaar?

Is dit het jongste of het oudste stadium?

In afbeelding 17 zijn 6 soorten dieren weergegeven. Van welke dieren vertoont de embryonale ontwikkeling de meeste overeenkomst met die van de vis (zalm)

Welke groep van de gewervelden vertoont de meeste verwantschap met de vissen?

Leg uit dat de overeenkomst in de embryonale ontwikkeling bij verschillende soorten organismen een argument vormt voor de evolutietheorie

5. Andere overeenkomsten

* Bij verschillende organismen zie je dat bepaalde processen vergelijkbaar verlopen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hoe de celdeling gaat. 

* Bij verschillende organismen zie je dat de bouw van de cellen op dezelfde manier opgebouwd is

* Bij verschillende organismen is de samenstelling van stoffen vergelijkbaar. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de samenstelling van DNA of bepaalde eiwitten.

Heb je je leerdoelen behaald? Zie de 3e slide.

Op de volgende slide vind je extra uitleg over de leerdoelen die bij deze les horen.